Mazmuni: Kirisiw I. Tiykarg’I qa’siyetleri

I. Tiykarg’I qa’siyetleri

Úlken shınar yamasa úlkenlew Shınar (zaqım. Plantágo májor) - otsu ósimlik; Plantaginaceae shańaraǵına tiyisli plantain jinsining bir túri. Rossiyada hám qońsılas mámleketlerde ol uzaq arqadan tısqarı balshıq jerde, otaq ósimlik retinde tarqalǵan ; dárivor qásiyetleri sebepli mádeniyatqa kiritilgen.

Úlken shınar kóp jıllıq ot esaplanadı. Ósimlik jińishke, ipga uqsas túbirler menen oralǵan qısqa túbirpoyaga iye.
Japıraqları bazal rozetda, petiolate, keń súyri-sopaq formasında toplandı. Petioles japıraq pichog'ining uzınlıǵına teń, odan uzınlaw yamasa kemnen-kem qısqalaw.
Pedunkullar tik, tiykarında kóterilgen, bálentligi 15-45 sm, jińishke qırlı, uzın cilindrsimon inflorescence — qulaq menen tawsıladı. Guller mayda tórt a'zoli, qırları boylap sepals membranalı, Korolla ash bawırrang. Tórtew stamens Korolla naychasidan eki ese uzınlaw, olardıń sabaqları aq, anterlar toq biynápshe gúli rangga iye. May — iyun (arqada ) den avgust — sentyabrge shekem gúlleydi.
Mıywe kóp urıwlı kapsula bolıp tabıladı. Anemofil.
Mánisi hám qollanılıwı
Úlken shınar japıraqlarında polisakkaridlar, sonday-aq shilimshiq (11% ge shekem ), iridoid glikozid aukubin, ashshı elementlar, karotenoidlar, askorbin kislotası, xolin bar.
Dárivor sheki onim retinde úlken shınar japıraqları isletiledi (zaqım. Folium Plantaginis majoris) hám úlken jańa shınar o'ti (Herba Plantaginis majoris recens).
Úlken shınar japıraqlarınan tayarlanǵan preparatlar kóp tárepleme shıpabaxsh tásirge iye.
Xalıq shıpakerlik kásibiinde japıraqlardıń infuzioni pishen ısıtpası (allergiya), ısıtpa, diareya, gemorroy, sidik pufagi isiwi, as qazan hám ókpe saratoni ushın usınıs etiledi. Jańa japıraqlar jaralar, aşınmalar, kesmalar, jaralar hám qaynoqlarga qollanıladı. Qurıtılǵan shınar untaqı menen malham pustular teri keselliklerin emlew ushın nátiyjeli qural bolıp tabıladı.
Ilimiy medicinada japıraqlar jaralardı emlew, isiwge qarsı, gemostatik, ekspektoran, uyqı tabletkalari, awrıw qaldıratuǵın, bakteritsid hám allergiyaga qarsı qural retinde isletiledi.
At Otquloq - Quramı hám Paydalı Qásiyetleri, Paydalanıw Boyınsha Usınıslar, Sheklewler hám Kontrendikatsiyalar.
Otlaqlarda hám jaylawlarda, jol boyında, suw saqlaǵısh boyında siz bir neshe kúshli jaralanǵan, qalıń hám úlken japıraqları bolǵan bir ósimlikti tabıwıńız múmkin. At otquloq sırtqı túsi bog 'otquloqlari menen dıqqattı tartadı. Onıń jasıl japıraqları ádetdegi ashqıltım ta'mga iye emes, olar azmaz ashshı bolıp tabıladı. At otquloqining shıpabaxsh qásiyetleri jaz dawamında saqlanıp qaladı hám kesh kuzda siz urıwlardan hám túbir bóleginen paydalanıwıńız múmkin. Mádeniyat insannıń ómiriniń barlıq iskerlik tarawılarında - kúndelik turmısda, medicinada, kosmetologiyada, aspazlıq, veterinariya medicinaında, teri ónermentchiligida, qol kórkem ónerlerinde keń qollanılıp atır.