Medulla katexolaminlarni sintez qiladi: adrenalin va noradrenalin

Buyrak usti bezlari sarg'ish uchburchak piramidaga o'xshab, bir oz bo'g'inli yuzasiga ega. Bir buyrak usti bezining massasi taxminan 5-10 g ni tashkil qiladi.Organ parenximasi kortikal va medulladan iborat. Medulla markaziy o'rinni egallaydi va periferiyada qalin kortikal qatlam bilan o'ralgan bo'lib, u butun buyrak usti bezining massasining 90% ni tashkil qiladi. Adrenal korteks shartli ravishda uchta zonaga bo'linadi va kortikosteroidlar sintezlanadi. Gormonlarning birinchi guruhi mineralokortikoidlardir. Ularning sintez joyi korteksning eng yuzaki yupqa qatlami bo'lib, glomerulyar zona deb ataladi. Ikkinchi guruh - glyukokortikoidlar, korteksning o'rta qatlamida ishlab chiqariladi, bu fasikulyar zona deb ataladi. Uchinchi guruh - jinsiy gormonlar, (androgen, esterogen, progesteron) medullaga tutashgan ichki qatlamda sintezlanadi.
Medulla katexolaminlarni sintez qiladi: adrenalin va noradrenalin.

Kichik qismi endokrin. Ya'ni, uning vazifasi qonda hayotiy gormonlar sintezi va sekretsiyasi.

Ekzokrin qismida bir qator oshqozon fermentlari ishlab chiqariladi:

1. 
   Proteaz.
   
2. 
   Lipaz.
   
3. 
   Amilazu.
   
4. 
   Tripsin.
   

Endokrin pankreatik lobni Langerhans orollaridan iborat kichik bir joy ifodalaydi. Ushbu orollarda faol sekretor alfa, beta va gamma hujayralari joylashgan. Oshqozon osti bezi qaysi gormonni ishlab chiqaradi, degan savolga ko'pincha bemorlar javob berishga qiynaladilar yoki insulinni eslaydilar.
Oshqozon osti bezi tomonidan endokrin qismida quyidagi gormonlar ishlab chiqariladi:

• 
  Insulin-β hujayralardan sentizlanadi;
  
• 
  Glyukagon-α hujayralardan sentizlanadi;
  
• 
  Somatostatin- δ hujayralardan sentizlanadi;
  
• 
  oshqozon osti bezi polipeptidi;
  
• 
  grelin.
  

Grelin - oshqozon-ichak trakti hujayralari tomonidan sintez qilingan GnRH va boshqa metabolik va endokrin funktsiyalarning xususiyatlariga ega bo'lgan peptid gormoni.

Progormon grelin asosan oshqozon tubining shilliq qavatining P/D1-hujayralari tomonidan ishlab chiqariladi.
Grelin darajasi ovqatdan oldin oshadi va ovqatdan keyin kamayadi. Bu yog' ishlab chiqaradigan leptin gormonini to'ldiradi, bu esa yuqori konsentratsiyalarda mavjud bo'lganda to'yinganlikni keltirib chiqaradi. Ba'zi bariatrik muolajalarda bemorlarda grelin darajasi pasayadi, bu sog'lom odamlarda paydo bo'lishidan oldin to'yinganlikni keltirib chiqaradi.
Somatostatin - oshqozon osti bezi Langerhans orollari delta hujayralarining gormoni, shuningdek, gipotalamusning gormonlaridan biri.
Xoletsistokinin o'n ikki barmoqli ichak shilliq qavatining I-hujayralari va proksimal hujayralar tomonidan ishlab chiqariladigan neyropeptid gormoni [5]
To‘qima gormonlari:

Gistaminning ta'sir doirasi keng. U o'zi ajralib chiqadigan sohada arteriolalar, kapillarlar va venulalarni .kengaytiradi, ularning o'tkazuvchanligini kuchaytiradi, badan qichishi va og'riqqa sabab bo'ladi, me'da shirasi hosil bo'lishini kuchaytiradi. Gistamin yallig'lanish va allergiya jarayonlari avj olishida muhim rol o'ynaydi.

Serotonin (5-gidroksitriptamin) mahalliy tarzda ta'sir ko'rsatadi, tomirlarni toraytirib, kapillarlarning o'tkazuvchanligini susaytiradi, trombotsitlar agregatsiyasiga sabab bo'ladi. Serotonin ham, xuddi gistamin singari, markaziy nerv sistemasida nerv impulslarini o'tkazishda ishtirok etadi.

Kininlar. Bu guruhning vakillari jumlasiga yallig'lanish jarayoni avj olib borishida muhim omillarning biri bo'lib, arterial bosimni pa-saytiradigan, kapillarlarni kengaytiradigan va ular o'tkazuvchanligini susaytiradigan polipeptid bradikinin kiradi. Bradikinin bronxlar, ichak va bachadon silliq muskullarining qisqarishini kuchaytiradi.
Prostaglandinlar (Pg) lipid fiziologik faol moddalar guruhi bo'lib, ular organizmda ba'zi muhim yog' kislotalaridan fermentativ ravishda hosil bo'ladi va 20 a'zoli uglerod zanjirini o'z ichiga oladi. Prostaglandinlar aniq fiziologik ta'sirga ega vositachilardir. Ular prostanik kislota hosilalaridir. Prostaglandinlar tromboksanlar va prostatsiklin bilan birgalikda prostanoidlarning kichik sinfini tashkil qiladi va ular o'z navbatida eikosanoidlar sinfiga kiradi [1]. Prostaglandinlar og'riq vositachisi emas. Biroq, ular gistamin va bradikinin bo'lgan og'riq vositachilariga nositseptiv retseptorlarning sezgirligini oshiradi (ularni sezgir qiladi). Siklooksigenaza (COX) fermentini blokirovka qiluvchi steroid bo'lmagan yallig'lanishga qarshi dorilar prostaglandinlar ishlab chiqarishni kamaytiradi, yallig'lanish jarayonining rivojlanishiga to'sqinlik qiladi yoki og'riqni kamaytiradi.