Мехнат мухофазаси
Атмосфера хавоси ифлосланишининг киши
Download 0.96 Mb. Pdf ko'rish
|
Кудратов.Мехнат-мухофазаси
Атмосфера хавоси ифлосланишининг киши
25 . - , . - - - - , , - , , , , - , . ( , , - ) - . ( - - ) , , , . , - , , . - , 1,5-2 - . ( ) , - . , - , 5 . , , , , - . 27 - - . - . , 1 3 - , 100 . 1 3 100 - . , - , - . , , - . - - , , , - - . ( ) - . : 1 3 – 0,75 ; – 4,4 . - . , , , , . - , , - , , - , - . - - . , . - - , : 28 1. ; - - , . : 100 20 , 250 , 75 . 2. , , , - , , . - , , 10000 , 2000 , 5 . 3. - . , - , - , . 1000 . - . 4,5 . 35 - . 120 . , 40-50 . - , , 20-25 . , , , , , , - . ( , ) - 220 . , 90 . - - - . , - . 4. , , - . : . – 30 . . 5. ( , , , , 29 90° - ). - - . 6. - , . - a ap . . : 1978 - - . 7. - – - , , , - , ( ) . , , 80 , 60 . 25 80-100 2 - , 2 . 1 32 . . - , , . - , . 100 2 ( ) , 25 2 , 8,9 2 , 18,7 2 , 9,5 2 , - 8,6 2 , 7,5 2 6 2 ( . . , . . ) . Ëèòîñôåðà - ðíèíã þçà àòëàìè á ë á, àëèíëèãè 30-40 êì. Áó àòëàìíèíã þ îðè èñìè áèîñôåðà òàðêèáèãà êèðàäèãàí òóï-ðî äèð, äà òèðèê îðãàíèçìëàðíèíã à¸ò ôàîëèÿòè áèëàí áî - ëè ê ï ñîíëè ôèçèê, ê âà áèîëîãèê æàðà¸íëàð êå÷àäè. Ëèòîñôåðàäà ñàíîàòíèíã èøëàøè ó÷óí àñîñèé õîì àø¸ ìàíáàëà-ðè - ê ìèð, íåôòü, ãàç, òóðëè ðóäà âà íîðóäà ôîéäàëè àçèëìàëàð ò ïëàíãàí. Êåéèíãè þç éèëëèêäà ñàíîàòíèíã ðèâîæëàíèøè íàòèæàñèäà ïëàíåòàíèíã ìèíåðàë ðåñóðñëàðèäàí æàäàë ôîéäàëàíèëìî äà – ìèíåðàë õîì àø¸íè èñòåúìîë èëèø 100 ìëðä.òîííàäàí îðòè . Øóíäàé óñóëäà ìèíåðàë õîì àø¸äàí ôîéäàëàíèø êàòòà ìè äîð-äàãè ÷è èíäèëàð âà óëàðíè àéòà èøëàøíèíã òóðëè áîñ è÷ëàðè-äàãè ÷è èíäèëàð - êîí÷èëèê êîðõîíàëàðèäà òàøèø âà òèäà âà àéòà èøëàø êîðõîíàëàðèäà . ×è èíäèëàð ìè -äîðè îëëàðäà îëèíãàí ìà ñóëîòäàí ê ï á ëàäè. 2-æàäâàëäà 2000 éèë à èøëàá ÷è àðèø ÷è èíäèëàðè âà óëàð-íèíã àæìëàðè êåëòèðèëãàí. Òî äàãè èøëàíìàëàð, ìåòàëëóðãèÿ âà çàâîäëàðè, èñ-ñè ëèê ýëåêòð ñòàíöèÿëàðèíè èøëàòèø æàðà¸íèäà êàòòà ìè äîð-äà àòòè ÷è èíäèëàð, ìàñàëàí, ôîñôîãèïñ, îãàðêà, øëàê, êóë âà ëàð îñèë á ëàäè. Áó ÷è èíäèëàð êàòòà ìàéäîíëàðäà óþëèá ¸òàäè âà áèð àòîð îëëàðäà òóïðî à, ñóâ ìàíáàëàðèãà âà àòìîñ-ôåðàãà àëîêàòëè òàúñèð èëàäè. 30 àòòè ÷è èíäèëàðãà ìåòàëë âà ¸ î÷ ÷è èíäèëàðè, ïëàñò-ìàññà âà áîø à ìàòåðèàëëàð, ñàíîàò êîðõîíàëàðèíèíã ÷àíã âà ãàç òîçàëàãè÷ ñèñòåìàëàðèäàãè ìèíåðàë âà îðãàíèê ÷àíãëàð; òóðëè îðãàíèê âà ìèíåðàë ìîääàëàðäàí òàøêèë òîïãàí ñàíîàò àõëàòëàðè (ðåçèíà, î îç, ìàòî, óì âà õ.ê.). Ñóþ ÷è èíäèëàðãà î èíäè ñóâëàðãà èøëîâ áåðãàíäàí êåéèí óëàðíèíã ÷è èíäèëàðè, ãàçëàð-íè òîçàëàø ñèñòåìàëàðèäàãè ìèíåðàë âà îðãàíèê ÷àíã . Àòðîô-ìó èòãà òóøàäèãàí àòòè ÷è èíäèëàð ó÷òà òîèôàãà á ëèíàäè: ñàíîàò, èøëî õ æàëèê âà øà àð õ æàëèãèíèíã ìàè-øèé ÷è èíäèëàðè. Ñàíîàò ÷è èíäèëàðèíèíã àñîñèé èñìè êîí âà êîí- (óþìëàð, øëàêëàð âà .ê.); îðà âà ðàíãëè ìåòàëëóð-ãèÿ (øëàêëàð, øëàìëàð, ÷àíã âà .ê.), ìåòàëëíè èøëàø êîðõîíà-ëàðè ( èðèíäè, áðàêêà ÷è àí áóþìëàð âà .ê.); ðìîí âà ¸ î÷ãà èøëîâ áåðèø ñàíîàòè (¸ î÷ òàé¸ðëàø ÷è èíäèëàðè, ¸ î÷ èïè è, ìàéäà á ëàê÷àëàðè âà .ê.), èññè ëèê ýëåêòð ñòàíöèÿëàðè ýíåðãèÿ õ æàëèãèíèíã (êóë, øëàêëàð è .ê.), âà òóðäîø ñàíîàò òàð- ìî ëàðè (ôîñôîãèïñ, îãàðêà, øëàêëàð, øëàìëàð, øèøà ñèí-è ëàðè, öåìåíò ÷àíãè), îðãàíèê èøëàá ÷è àðèøëàð (ðåçèíà, ïëà-ñòìàññà âà .ê.), îçè -îâ àò (ñóÿê, æóí âà .ê.), åíãèë, ò èìà÷è-ëèê âà ïàõòà ñàíîàòè (ìèíåðàë âà îðãàíèê ÷àíã, øëàì, ïàõòàíè òîçàëàãàíäàí êåéèí îðãàíèê âà ìèíåðàë èôëîñ àðàëàø-ìàëàð âà áîø àëàð). Èøëàá ÷è àðèø ÷è èíäèëàðèíèíã ñòðóêòóðàñè âà àæìè, ìëí.ò 2-æàäâàë ×è èíäèëàð òîèôàñè Êëàññèê ýíåðãèÿ èøëàá ÷è àðèø Ñàíîàò èøëî õ æàëèãè Êîììóíàë ìàèøèé ñåêòîð Æàìè Àòìîñôåðàíèíã àñîñèé ãàçñèìîí èôëîñëàí- òèðãè÷ëàðè 17326 43980 47 226 1460 3780 873 2773 19706 50759 Àòìîñôåðàãà àòòè ÷è èíäèëàðíè ÷è àðèø 133 284 91 382 14 42 3 13 241 721 àòòè ÷è èíäèëàð - - 4000 12000 - - 1000 3000 5000 15000 Óãëåðîäëàð 42 140 14 57 9 27 4 20 69 244 Îðãàíèê ÷è èíäèëàð - - 4500 13000 30 50 4530 13050 Àõëàò ÷è èíäèëàð - - 9400 24000 180 320 9580 24320 31 Æ À Ì È 17501 44404 4152 12665 15383 40849 2090 6176 39126 104094 Ýñëàòìà. ×èçè óñòèäà 1970 éèë ìàúëóìîòëàðè, ÷èçè òàãèäà 2000 éèë ìàúëóìîòëàð êåëòèðèëãàí. Êåéèíãè í éèëëèêäà èøëî õ æàëèãèíè êåñêèí èíòåí-ñèôèêàöèÿëàø íàòèæàñèäà àòðîô- ìó èòãà ÷è àðèëàäèãàí äå îí-÷èëèê âà ÷îðâà÷èëèê ÷è èíäèëàðè êåñêèí îøäè, èøëî õ æà-ëèê ÷è èíäèëàðè áèëàí áèð àòîðäà ê ï ìè äîðäà ïëàñòìàññà òà-ðà, èøäàí ÷è àí ìàøèíà âà ý òè¸ò èñìëàðíèíã ýñêè ðåçèíàñè, èøëàòèëìàãàí èòëàð âà .ê. îçèðãè âà òäà øà àð õ æàëèãèíèíã ìàèøèé ÷è èíäèëàðè-íè óòèëëàøòèðèø ìóàììîñè òîáîðà æèääèé òóñ îëìî äà. àð éè-ëè áèð íàôà øà àð à îëèñèãà ñèíãàí øèøà, ìåòàëë áóþìëàð, î îç, ïëàñòìàññà âà îâ àò îëäè ëàðèäàí èáîðàò 300 êã àõëàò ÷è à äè. Èøëàá ÷è àðèøíèíã ê ïãèíà àòòè ÷è èí-äèëàðè ñèìëèêëàðãà, àéâîíëàðãà âà îäàìãà êàòòà çàðàð êåëòèðà-äè. Ìàñàëàí, ôîñôîãèïñ óþìëàðè (ôîñôîðëè èòëàð îëèíãàíäàí êåéèíãè àòòè ÷è èíäèëàð) ñèçîò ñóâëàðíè èôëîñëàíòèðèøè âà çà àðëàøè ìóìêèí. Èøëàá ÷è àðèøíèíã áàúçè ÷è èíäèëàðè òàðêèáèäà õðîì, àëàé, ìèøüÿê âà áîø à çà àðëè ìîääàëàðíèíã áèðèêìàëàðè áîð, óëàð òóïðî äàí ñèìëèêëàð âà àéâîíëàð îð à-ëè îäàì îðãàíèçìèãà òóøàäè. Êàíöåðîãåí õîññàëàðãà ýãà á ëãàí àñáåñò ÷àíãèíèíã àæðàëèøè æóäà õàâôëè. Øóíèíã ó÷óí ñàíîàò õîì àø¸ íè òåæàìëè ñàðôëàø âà ÷è èíäèëàðíè óìóìàí êàìàé-òèðèø, îñèë á ëãàí ÷è èíäèëàðíè ôîéäàëè ìà ñóëîòëàðãà àéòà èøëàø ÷îðàëàðè ê ðèëìî äà, çáåêèñòîí Ðåñïóáëèêàñèäà òàáèèé ìó èò ë÷àìëàðèíè íàçîðàò èëàäèãàí õèçìàò (ìîíèòîðíèíã) òàøêèë ýòèëãàí. Áó õèçìàò òóïðî äàãè òóðëè ìîääàëàð - èòëàð, ïåñòèöèäëàð, çà àðëè ìîääàëàð ìè äîðèíè àíè ëàéäè, óëàðíèíã êîíöåíòðàöèÿñè þ îðèëèãèíè àíè ëàãàíäà êåðàêëè ÷îðàëàð ê -ðàäè. Àíòðîïîãåí ìîíèòîðíèíã - èíñîííèíã õ æàëèê ôàîëèÿòè áèëàí âóæóäãà êåëãàí òàáèèé ìó èòäàãè çãàðèøëàðíè êóçàòèø âà íàçîðàò èëèø òèçèìèäèð. Áó òèçèì òàáèèé ìó èòíèíã îëàòè ò ðèñèäà àð òîìîíëàìà àõáîðîò ìàíáàè ñèôàòèäà çàðóð á ëèá, íî óëàé ìó èòëàðíè àíè ëàéäè, ìó èòíèíã çàðàðëè çãàðèøëàðè-íè îëäèíè îëàäè âà êåëàæàêäàãè óíèíã îëàòè à èäà èëìèé òàõ-ìèíëàð âà óíäàí ôîéäàëàíèø óñóëëàðèíè èøëàá ÷è àäè. Åðäàãè ñóâ çà èðàñè. Îêåàí âà äåíãèçëàð åð øàðè þçàñè-íèíã 70 % äàí îðòè èíè îïëàéäè. Ê ëëàð âà äàð¸ëàð óðó ëèê-íèíã àð éèá 3% íè ýãàëëàéäè. óðó ëèêíèíã 16 ìëí. êâ. êìíè ìóçëèêëàð îïëàéäè. Áîò î ëàð âà áîò î ëàíãàí åðëàð 6 ìëí. êâ êì íè ýãàëëàéäè. Áóëàðíèíã àììàñè áèçíèíã ïëàíåòàìèçäà ñóâ çà èðàëàðè ÷åêñèçäåê òàñàââóð îñèë èëàäè. Áèðî ÷ó÷óê ñóâ áó-òóí ñóâ ðåñóðñëàðèíèíã 2 % íè òàøêèë ýòàäè âà óíèíã ê ï èñìè Ãðåíëàíäèÿ âà Àíòàðêòèäàíèíã ìóçëèêëàðèäà ò ïëàíãàí. Áó ñóâ-ëàðãà èíñîííèíã ëè àëè åòìàãàí. Òóðëè ìà ñàäëàð ó÷óí èøëàòèøãà ÿðî ëè á ëãàí ñóâ ð þçè-äàãè óìóìèé ñóâíèíã (25 ìëí. êóá.êì) 4-5 ìèíã êóá.êì íè, ÿúíè áóòóí ãèäðîñôåðà àæìèíèíã àðèéá 0,30 % íè òàøêèë ýòàäè. Áèçíèíã àñðèìèçäà ñóâ - ñàíîàò õîì àø ñè á ëèá, æóäà èììàòáà îäèð. Ìàñàëàí, 1 ò ÷ ÿí îëèø ó÷óí 300 êóá.ìåòð, 1 ò ìèñ - 500 êóá.ì, 1 ò ðåçèíà âà 1 ò ñèíòåòèê êàó÷óê - 3500 êóá ìåòðäàí, 1 íèêåëãà 4000 êóá ì ñóâ êåðàê á ëàäè. 32 Áàéêàë ê ëèäà 23600 êóá êì ñóâ áîð, áó åð þçèäàãè àììà ÷ó÷óê ñóâ çà èðàñèíèíã 1/10 íè òàøêèë ýòàäè. Ñóâ àâçàëàðè èôëîñëàíèøèíèíã èêêèòà ìàíáàè ìàúëóì: ìèíåðàë âà îðãàíèê, øó æóìëàäàí áàêòåðèàë. Ñóâ ðäà îðãàíèçìëàðíèíã ÿøàøèíè âà óëàð à¸ò ôàîëèÿòè æàðà¸íèíèíã ðèâîæëàíèøèíè òàúìèíëàéäè. Òèðèê îðãàíèçìëàð ñóâñèç ÿøàé îëìàéäè. Ñóâ àéâîíëàð âà ñèìëèêëàð êàòàêëàðè âà ò èìàñè òàðêèáèãà êèðàäè. Êàòòà ¸øäàãè êèøè òàíàñèíèíã 60-80 % ñóâäàí òàøêèë òîïãàí. Áîäðèíãäà, ñàëàòäà 95%, ïîìè-äîðäà, ñàáçèäà -90 % ñóâ áîð. Òèðèê îðãàíèçìíèíã ôèçèîëîãèê ý òè¸æèíè ôà àò âà áîø à å÷ íàðñà îíäèðìàéäè. Òèðèê îðãàíèçì 19-20 % ñóâèíè é îòñà àëîê á ëàäè. Ñóâñèç ð òóïðî ñèç âà àòìîñôåðàñèç òîø øàðãà àéëàíãàí á ëàðäè. Åðäàãè è ëèì âà îá- àâî ê ï æè àòäàí ñóâ á øëè ëà-ðèãà áî ëè . Ñóâ - è ëèì âà îá- àâîíèíã èëäèðàãè. Ñàíîàò âà ìàèøèé ý òè¸æëàðãà êàòòà ìè äîðäà ñóâ ñàðôëà-íàäè.Ñàíîàòäà óíèíã àñîñèé èñìè ýíåðãèÿ èøëàá ÷è àðèø âà ñîâèòèø ó÷óí èøëàòèëàäè. àéòà èøëàø ñàíîàòèäà ñóâíèíã ê ï èñìè òóðëè òåõíîëîãèê æàðà¸íëàðãà ñàðôëàíàäè: ýðèòèø, àðà-ëàøòèðèø, òîçàëàø. Ñóâ òàúìèíîòè èíñîí à¸òè âà ÿíàäà òàðà èé ýòèøèäà ìó- èì ìóàììîëàðäàí áèðè á ëèá îëìî äà. Ìóòàõàññèñëàðíèíã ôèêðè÷à, ïë íåòàìèçäà ñóâ òàí èñëèãè ÿ èíëàøìî äà, áóíäà àñîñèé ñóâ ìàíáàëàðè - äàð¸ âà ñèçîò ñóâëàð äåÿðëè òóãàéäè. Ðèâîæëàíà¸òãàí ìàìëàêàòëàðäà à îëèíèíã àðèéá 90 % ó-âóð îð àëè óçàòèëàäèãàí ñóâ áèëàí òàúìèíëàíìàãàí âà ¸ìîí ñè-ôàòëè ñóâäàí ôîéäàëàíèøãà ìàæáóð. ßõøè ñèôàòëè ÷ó÷óê ñóâ ýêñïîðò èëèíìî äà. Ìàñàëàí, à îëèñè 4 ìëí. êèøè á ëãàí Ãîí-êîíã ìàõñóñ óâóð îð àëè Õèòîéäàí è÷èìëèê ñóâ îëàäè. Ñóðóíêà-ëè ñóâ òàí èñëèãè Òîêèî ôîæåàëàðèäàí áèðèäèð. Áóòóí áèð ìàì-ëàêàò - Æàçîèð ÷åòäàí êåëòèðèëãàí ñóâ èñîáèãà ÿøàìî äà. àðáèé Ñèáèðíèíã åð îñòè îêåàíèäà, îð, ìóç âà äîèìèé ìóçëèê ëêàñèäà óëêàí èññè ñóâ - òåêèí àéíî ñóâ çà èðàëàðè î÷èëäè, óëàðäàí Òîáîëüñê, Òþìåíü, Èðáèò âà áîø à øà àðëàðíè èññè ëèê áèëàí òàúìèíëàøäà ôîéäàëàíèø ì ëæàëëàíìî äà. Ãðîçíèé øà ðè ÿ èíèäà èñèòèø ó÷óí ÿðî ëè á ëãàí, 110-135 0 òåìïåðàòóðàëè åð îñòè ñóâëàðè ìàâæóä. È÷èø ó÷óí 1 ëèòðèäà 1 ã òóç á ëãàí ñóâ ÿðî ëè èñîáëàíà-äè. Ñó îðèø ó÷óí àì òàõìèíàí øóíäàé ñóâ êåðàê. Ê ïãèíà àé-âîíëàð ø ððî ñóâëàðíè è÷èøàäè (1 ëèòðèäà 6-7 ã ãà÷à òóç á ë-ãàí). Ñóâäà éîäíèíã é ëèãè îäàìäà á î íèíã ðèâîæëàíèøèãà, ôòîðíèíã ê ïëèãè ¸êè êàìëèãè - òèøëàðíèíã èøäàí ÷è èøèãà îëèá êåëàäè. Ñóâ àâçàëàðèíèíã èôëîñëàíèø ìàíáàëàðè. Äåíãèç âà îêåàí-ëàð ñóâëàðè íåôòü ìà ñóëîòëàðè, àéíè ñà íåôòü òàøèéäèãàí êå-ìàëàð àëîêàòãà ó÷ðàãàíäà, ÿäðî óðîëèíè ñèíàø âà òèäà îñèë á ëàäèãàí ðàäèîàêòèâ ïàð÷àëàíèø ìà ñóëîòëàðè áèëàí èôëîñ-ëàíàäè. Ñóâ àâçàëàðè ì ñàíîàòèíèíã î âà ñóâëàðè áèëàí êó÷ëè èôëîñëàíàäè. Ñóâíè ýðèìàéäèãàí ìîääàëàð âà òîëàëàð áèëàí èô-ëîñëàíòèðóâ÷è öåëëþëîçà- î îç ñàíîàòèíèíã î àâà ñóâëàðè æóäà õàâôëè. Ý ÷è èíäèëàðè ñóâíè èñèòàäè, áó ç íàâáàòèäà ñóâ-íè ãóëëàøãà âà èäèíèíã çãàðèøèãà îëèá êåëàäè. ¨ î÷ëàðíè î èçèø àì ñóâ àâçàëàðèíè èôëîñëàíòèðàäè. 33 Ê ïãèíà îëëàðäà êîììóíàë ìàíáàëàðäàí (êàíàëèçàöèÿ, àììîì, êèðõîíàëàð, êàñàëõîíàëàð âà áîø àëàð) ÷è àí ñóâëàð àì ñóâíè èôëîñëàíòèðàäè. Àòîì ñàíîàòèíèíã ðàäèîàêòèâ ÷è èí-äèëàðè ñóâ àâçàëàðè âà îäàìëàð à¸òè ó÷óí êó÷ëè õàâô òó äèðà-äè. Ñóâ àâçàëàðèíè èôëîñëàíèøäàí ìó îôàçàëàø á éè÷à ÷îðà-òàäáèðëàð. 1 êóá.ì òîçàëàíìàãàí î àâà ñóâ 40-60 êóá ì òîçà òà-áèèé ñóâíè èôëîñëàíòèðàäè. «Òîçàëàíãàí» î àâà ñóâ èøëàòèø ó÷óí ÿðî ëè á ëèøè ó÷óí óíè 7-14 ìàðòà àðàëàøòèðèø êåðàê. Î àâà ñóâëàðíè òîçàëàøíèíã óéèäàãè óñóëëàðè áîð: ìåõàíèê, õèìèê, ôèçèê-õèìèê, òåðìèê, áèîëîãèê âà êîìáèíàöèÿëàíãàí. 1.3 ¤ , , , . . - , - , - - - . 380 - , 325 , 38 , 6 . , - . ( - , , ). 300 . 6000 1500 - . . , - , , , , , - , . , , - , ( - ) . , 3,5 47% , 27%, . - 2600 . 24 . 34 . 4060 : 140 , 824 , 904 , 635 , 510 , 82 , 910 . - 33% , 133,6 3 , 1,5-1,6 3 - . - - , - , , - , , 20 . , , , , , , , - , , , , , . 1 3 200 200 6000 3 5-6 160 . - . , , , - , , , , , . 1 550-650 . . - : , , , , , - , , , , , , , , , , , , , , , , . 14 , 5 - . - . 18 3 . - 200 . 5,3 , 5% . 1,4 . , , , , , , - 1,86 - , , , , . 210 . , , , , , , . : 35 - ; - ; - ; - ; - - . 1981-85 778 , 385 . 577 , 103 , 560 . 1.4 ¥ . 1 % , 150-120 . 50% , , . . , , . , . , , , . , ( - , , , ) , , . , ( , ). , - . - , , - , . - - ( - , , , , , ). 36 180 - , 40% . - . - 70-100 - . - ( , , - , ). - , . . , - , , - 600 , 120 , - 150 . , , , , . - , - . - , - . - , , , , . - , , , . - . - - . - , . - “ ” , . - - , - , . , - . , - . 37 , - “ ” . 1972 1 “ ” , 292 , 341 , , 36 . “ ” 1983 , 22 , 31 , 5 5 . : , , - , , , , , , , , , , , - , , , , , , , , , - , , . - , , . - - , , - - , . , - , , . , , - , , , , - . , - , - : - - ; - . 9 ; - ( , , , - , ); - , , , , ; 38 - ; - ( , , - , ) ; - , ; - ( ) - ; - ( , ) . - , , , - , - , - . , - , - , , - , - . Узлаштириш саволлари: 1. Узбекистонда атмосферани ифлослантирувчи асосий манбалар нималардан иборат? 2. Экологизациялаш (чикиндисиз технологиялар) нимани кузда тутади? 3. Урбанизация жараёни нима? 4. Демографик портлаш тушунчаси нимани англатади? 5. Биосфера тушунчасини изохлаб беринг. 6. Узбекистонда атроф-мухитни мухофаза килиш буйича кандай конунлар мавжуд? 7. Узбекистон табиатни мухофаза килиш Давлат кумитасининг асосий вазифалари нималардан иборат? 8. Узбекистон «ЭКОСАН» жамгармасининг асосий фаолияти нимага каратилган? 9. Табиатни мухофаза килиш коидаларини бузганлик учун кандай жавобгарлик турлари кулланади? 10. Экологик тарбия деганда Сиз нимани тушунасиз? 11. Биосфера чегараларини айтиб беринг. 12. Биосфера хакидаги таълимнинг асосчиси ким? 13. Экология фани нимани урганади? 14. Табиий ифлосланиш нима? 15. Антропоген ифлосланиш нима? 16. Атмосфера кандай газлардан ташкил топган? 17. Атмосфера хавосини экотизимдаги ва инсон хаётидаги ахамияти нимадан иборат? 18. Атмосфера хавосига экологик омилларни таъсирлари нималардан иборат? 19. Атмосфера хавоси таркибидаги СО2 газини мувозанати деганда нимани тушинасиз? 20. Азон катламини сийраклашиши ва унда тешиклар пайдо булиши сабаблари нимадан иборат. 21. Литосфера тушунчасини изохлаб беринг. 22. Гидросфера тушунчасини изохлаб беринг. 23. Сувнинг ифлосланиш манбалари нималардан иборат? 24. Узбекистонда хайвонларни мухофаза килиш буйича амалга оширилаётган чора-тадбирлар. 25. Биосферада усимлик дунёсининг роли нимадан иборат? 26. Усимлик дунёсини мухофаза килиш. 39 27. Урмонлар – сайёрамиз упкаси. 28. Табиатда энергия алмашувида хайвонларнинг роли кандай? 29. Тупрок таркибини яхшилашда хайвонларнинг ахамияти. 30. Узбекистоннинг хайвонот дунёси хакида нима айтаоласиз? 31. Узбекистонда хайвонларни мухофаза килиш кандай йулга куйилган? II 2.1 Мехнат мухофазаси хакида асосий тушунчалар. 2.2 Мехнат мухофазасини назорат килувчи ташкилотлар. 2.3 Аёллар ва усмирлар мехнатини мухофаза килиш. 2.4 Жарохат ва касбий касалликлар 2.5 Йурикномалар утказиш. Узлаштириш саволлари 2.1 – - - , - , , , . - - , , - - . « » 4 : Download 0.96 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling