Mehnat unumdorligi va mehnatga haq to`lash геология фанлар университети Bajardi: Jononmirzayeva Mahliyo

MEHNAT UNUMDORLIGI VA MEHNATGA HAQ TO`LASH
Геология фанлар университети
Bajardi:Jononmirzayeva Mahliyo

Reja

UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
2
MEHNAT UNUMDORLIGI VA UNING AHAMIYATI
ISH HAQINI TASHKIL ETISH VA UNI ISLOH QILISH
3
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
MEHNAT UNUMDORLIGI TUSHUNCHASI
Unumdorlik - muayyan vaqt mobaynida ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorining muayyan turidagi mahsulot ishlab chiqarish uchun ishlatilgan resurslar miqdoriga nisbatidir. Mehnat unumdorligi - bu xodimlar mehnat faoliyatining iqtisodiy samaradorligi ko’rsatkichidir. Mehnat samaradorligi tushunchasi esa unumdorlik tushunchasidan kengroq bo’lib, u iqtisodiy jihatlar (aslida mehnat unumdorligi) dan tashqarii yana psixofiziologik va ijtimoiy jihatlarni ham o’z ichiga oladi. Quyidagi talablarga rioya qilinmasa, mehnat unumdorligining o’sish sur’atlari ham muqarrar ravishda pasayadi: -noqulay sanitariya –gigiena va inson sog’lig’i uchun zararli mehnat shart-sharoitlari; -kasallanish tufayli ish vaqtining befoyda sarf bo’lishi; -inson mehnatining eng faol davrining qisqarishi; -qo’shimcha ta’tillar berilishi va boshqalar.
4
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Bozor iqtisodiyoti sharoitida unumdorlikni sotilgan mahsulot hajmi bo’yicha hisoblash ancha muhimroqdir, chunki tugallanmagan ishlab chiqarishning ko’payishi va sotilmagan mahsulot qoldiqlarining to’planib qolishi ijobiy iqtisodiy ahamiyatga ega emas.
Ta‘kidlash joizki, ishlab chiqarilgan mahsulot hajmining mahsulot ishlab chiqarilishiga sarflangan vaqtga nisbati mehnat unumdorligi tushunchasini tavsiflaydi. Bu nisbat:
Bu yerda: Pt – mehnat unumdorligi; M – ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi; T – barcha mahsulot ishlab chiqarilishiga sarflangan vaqt.
Meh.unum=M/T
5