Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

Biriktirilgan ustunli konstruksiyalar. Uzluksiz asosiy to‘sinlar uzluksiz 
biriktirilgan ustunlar oralig‘idan o‘tkaziladi. Qo‘shaloq ustunli konstruksiyani 
teskari ag‘darganda birikkan holatdagi konstruksiyaga ega bo‘lamiz. Har biri 
to‘rtta elementdan iborat bo‘lgan ustunlarning bog‘lovchilari to‘sinlarni ikkala 
yo‘nalishda joylashishiga imkon beradi. Agarda birorta binoga nisbatan 
yong‘inga qarshi chora tadbir qo‘llash lozim bo‘lsa, u holda bu konstruksiyani 
qo‘llanilishi chegaralanib qoladi, ya’ni o‘lchamlarni o‘zgartirish yoki yog‘och 
prokladkalar o‘rnatish kerak bo‘ladi. Biriktirilgan ustunli konstruksiyalar katta 
oraliqli karkasli konstruksiyalarda ko‘llaniladi. 
Qovurg‘ali tizimlar. Bu turdagi konstruksiyalar asosan, shimoliy 
Amerikada qo‘llaniladi. Karkasining yuk ko‘taruvchi elementlari ko‘ndalang 
kesimlari 5,0*10,0 sm bo‘lgan standart yog‘och taxtalardan iborat. Bu 
konstruksiyaning yasosiy xususiyati devor karkasi bilan yopma to‘sinlarining 
orasidagi masofaning qisqaligidir (vertikal taxtalar har 60,0 smga o‘rnatiladi). 
Ustunlar to‘sinlar bilan mixlar yoki nagellar bilan bog‘lanadi. 
Quyida yog‘ochdan yasalgan oddiy fermalarning shakli keltirilgan 6.7-
shaklda fermaning ustki va ostki tasmalarining tarkibli yog‘och taxtalardan 
bajarilganligi tasvirlangan. 
5.7- rasm. YOg‘och konstruksiyali fermalar. 
Umuman yog‘och konstruksiyalari juda keng va rang-barng qurilish 
variantlarida, turli maqsadli hamda ko‘rinishga ega konstruksiyalarda 

---

 166 
foydalaniladi. Masalan, quyidagi rasmda bir nechta yog‘och konstruksiya-
larining ko‘rinishlari keltirilgan (6.8- rasm). 
 
5.8 - rasm. Zamonaviy fazoviy yog‘och konstruksiyalarining asosiy 
ko‘rinishlari: 
a) Tirgakli yig‘ma; b) To‘g‘ri nishabli; v) Yig‘ma qobiq; g)Ko‘tpqatorli 
ariqchali qobiq; d) Ko‘pqatorli taxlamli; s) Giperboloik qobiq; j)pog‘onali 
qobiq; z) Egik yig‘ma konstruksiyalardan tashkil topgan gumbaz; i) Egilgan 
krestsimon yig‘ma; k) qobiq- gumbaz; l) Taxlamli konussimon gumbaz; m) 
Ko‘pqirrali shitli gumbaz; n) strukturali konstruksiya. 
 
. 
5.9 - rasmda esa yog‘och konstruksiyali gumbazlarning bir necha turlari 
keltirilgan 
Keltirilgan misollar yog‘och konstruksiyasini eng samarali, eng engil va 
arzon hamda nihoyatda chiroyli arxitektura echimlariga ega bo‘lishi 
mumkinligini ifoda etadi. 

---

 167