Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

5.15. Haroratning yog‘ochga va uning issiqlik o‘tkazuvchanligiga ta’siri 
Harorat ko‘tarilganda mustahkamlik chegarasi va elastiklik moduli 
kamayadi va yog‘ochning mo‘rtligi oshadi. Masalan, qarag‘ay yog‘ochini 
siqilishdagi mustahkamlik chegarasi, uni 20

S dan 50

S
 
gacha qizdirilganda 
o‘rtacha 70% gacha kamayadi, 100

S gacha qizdirilganda esa, boshlang‘ich 
qiymatidan 30% gacha kamayadi. 
 t- 
haroratdagi 
yog‘ochning mustahkamlik chegarasini, uning 
boshlang‘ich 20

S
 
dagi mustahkamlik chegarasi hamda to‘g‘rilovchi 

koeffitsientni hisobga olgan holda aniqlash mumkin: 

t
 q

20
 - 

 ( t - 20 ), (5.15.1) 
bu erda: 

t
- mavjud t haroratdagi mustahkamlik chegarasi;

20
- 20

S 
haroratdagi mustahkamlik chegarasi;

- o‘tkazish koeffitsienti(2-jadval); t – 
sinalayotgan vaqtdagi mavjud harorat,

S. 
Manfiy haroratlarda yog‘ochdagi namlik muzga aylanadi va namlik 25% 
gacha bo‘lganda siqilishdagi mustahkamligi ortadi, lyokin mo‘rt bo‘lib qoladi. 
YOg‘ochning harorat ta’siridagi deformatsiyasi 

-chiziqli kengayish 
koeffitsienti bilan aniqlanadi. YOg‘och tolalari bo‘ylab aniqlangan bu 
koeffitsient juda kichik va u 5
.
10
-6 
dan oshmaydi, o‘z navbatida bu yog‘och 
uylarni harorat choklarisiz qurish imkoniyatini beradi. Tolalariga ko‘ndalanggi 
bo‘yicha esa bu koeffitsient 7

10 marta kattadir. 
. -to‘g‘rilovchi koeffitsientning qiymatlari 
5.3-jadval 
YOg‘och 
turi 
, MPa 
tolalar 
statik 
Tolalar bo‘ylab 

---

 160 
bo‘ylab 
siqilishda 
egilishda 
siljish, 
yorilishda 
cho‘zilishda 
Qarag‘ay 
3,5 
4,5 
0,4 
4 
Qora qarag‘ay 
2,5 
3 
- 
- 
Tilog‘och 
4,5 
- 
- 
- 
Oq qarag‘ay
2,5 
- 
- 
- 
Oq qayin 
4,5 
- 
- 
- 
YOg‘ochning issiqlik o‘tkazuvchanligi, uning trubasimon-g‘ovak 
tuzilishiga ega bo‘lganligi hisobiga ayniqsa tolalariga ko‘ndalanggi bo‘yicha 
kichikdir. Quruq yog‘ochni tolalariga ko‘ndalanggi bo‘yicha o‘rtacha issiqlik 
o‘tkazuvchanlik koeffitsienti 

q 0,14 Vt / (m·
°
S) ga tengdir. Issiqlik 
o‘tkazuvchanligi kam bo‘lganligi uchun yog‘och engil to‘siq konstruksiyalari 
uchun samarali material hisoblanadi. YOg‘ochni issiqlik sig‘imi kattadir, quruq 
yog‘ochniki o‘rtacha S q 1,6 kJ
/(kg·
°
S) ga tengdir.