Mehnatni tashkil etish va normalash

Mavzu: Mehnat sharoitlarini yaxshilash va ishlab chiqarish madaniyati

Mehnat sharoitlari deganda – xodimlarni ish bajarish va xizmatlar ko’rsatish jarayonida kishining sog’ligi va ish qobiliyatiga ta’sir ko’rsatuvchi ishlab chiqarish muhiti omillarining jami tushuniladi. Mehnat sharoiti keng ma’noda o’zaro bir-biriga bo’gliq butun bir ishlab chiqarish omillari majmuini o’z ichiga oladi.

Mehnat sharoitlari deganda – xodimlarni ish bajarish va xizmatlar ko’rsatish jarayonida kishining sog’ligi va ish qobiliyatiga ta’sir ko’rsatuvchi ishlab chiqarish muhiti omillarining jami tushuniladi. Mehnat sharoiti keng ma’noda o’zaro bir-biriga bo’gliq butun bir ishlab chiqarish omillari majmuini o’z ichiga oladi.
Xodimlar mehnat qilishi jarayonida o’z energiyasi va jismoniy hamda aqliy quvvatini tiklashi mehnat davomiyligi unumdorligiva albatta samaradorliligiga alohida ta’sir ko’rsatadi. Shu bois qulay mehnat sharoitlarida faoliyat yuritadigan xodimlar ko’proq unumdorlikka erishadi deb hisoblaniladi. Xodimlar mehnat qilishi jarayonida o’z energiyasi va jismoniy hamda aqliy quvvatini tiklashi mehnat davomiyligi unumdorligiva albatta samaradorliligiga alohida ta’sir ko’rsatadi. Shu bois qulay mehnat sharoitlarida faoliyat yuritadigan xodimlar ko’proq unumdorlikka erishadi deb hisoblaniladi.O’zbekiston Respublikasida xavfsiz va qulay mehnat sharoitida ishlash yuzasidan fuqarolarning huquqlari O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida mustahkamlab quyilgan. O’zbekiston Respublikasida xavfsiz va qulay mehnat sharoitida ishlash yuzasidan fuqarolarning huquqlari O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida mustahkamlab quyilgan.O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 37-modda: Har bir shaxs mehnat qilish erkin kasb tanlash adolatli mehnat sharoitlarida ishlash va qonunda ko’rsatilgan tartibda ishsizlikdan himoyalanish huquqiga egadir.Bundan tashqari O’zbekirton Respublikasi Mehnat Kodeksida ham mehnat munosabatlarida xodimning mehnat sharoitlarini yaxshilash masalasiga to’xtalikb o’tilgan. Bundan tashqari O’zbekirton Respublikasi Mehnat Kodeksida ham mehnat munosabatlarida xodimning mehnat sharoitlarini yaxshilash masalasiga to’xtalikb o’tilgan. 211-modda.Mehnatni muhofaza qilish talablari.
Barcha korxonalarda xavfsiz va gigiyena talablariga javob beradigan mehnat sharoitlari yaratilgan bo’lishi kerak. Bunday sharoitlarni yaratib berish ish beruvchining majburiyatiga kiradi. O’zbekirton Respublikasi Mehnat Kodeksi 217-modda. Mehnat sharoiti noqulay ishlarda band bo’lgan xodimlar belgilangan normalar bo’yicha:O’zbekirton Respublikasi Mehnat Kodeksi 217-modda. Mehnat sharoiti noqulay ishlarda band bo’lgan xodimlar belgilangan normalar bo’yicha:
Sut (shunga teng boshqa oziq-ovqat mahsulotlari)
Davolash-profilaktika oziq-ovqati;
Gazli sho’r suv(issiq sexlarda ishlovchilar uchun);
Maxsus bosh kiyim maxsus poyabzal boshqa shaxsiy himoya va gigiyena vositalari bilan bepul ta’minlanadi.
Ish vaqti
Ish vaqti – xodimning ijtimoiy tashkil etilgan mehnatda ishtiroki davomiyligi me’yori; xodim bevosita o’z mehnat vazifalarini bajarishi uchun lozim bo’lgan qonun bilan yoki qonun asosida belgilangan vaqt. O’zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksi 115-moddasiga asosan xodimlar uchun ish vaqtining me’yoriy muddati haftasiga 40 soatdan ortiq bo’lmasligi lozim. Bunda 6 kunlik ish haftasiga 7 soatdan, 5 kunlik 8 soatdan ortib ketmasligi shart.Ish vaqtining qisqarishi bir qancha toifadagi shaxslarga nisbatan amal qiladi: 18 yoshga to’lmagan xodimlar; I va II guruh nogironi bo’lgan xodimlar; Noqulay mehnat sharoitlaridagi ishlarda band bo’lgan xodimlar; Alohida tusga ega bo’lgan ishlardagi xodimlar; 3 yoshga to’lmagan bolalari bor, byudjet hisobidan moliyaviy jihatdan ta’minlanadigan muassasalar va tashkilotlarda ishlayotgan ayollar Ish vaqtining muddati:
16 dan 18 yoshgacha bo’lganlarga – haftasiga 36 soatdan; 15 dan 16 yoshgacha bo’lganlarga – haftasiga 24 soatdan oshmaydigan qilib belgilangan.