Международная безопасность (Xalqaro xavfsizlik)

76-80
76) Международная безопасность (Xalqaro xavfsizlik)
Xalqaro xavfsizlik-bu barcha mamlakatlar tomonidan xalqaro huquqning umume'tirof etilgan normalari va tamoyillariga rioya qilinishiga asoslangan va tahdidlar yoki kuch ishlatish orqali davlatlar o'rtasidagi kelishmovchiliklar va bahsli masalalarni hal qilishni istisno qiladigan xalqaro munosabatlar tizimi. Ushbu (Atama ) kontseptsiya Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ustavida belgilangan bo'lib, uning asosiy vazifasi xalqaro tinchlik va xavfsizlikni saqlashdir. Shu maqsadda, dunyoga tahdidlarni oldini olish va yo'q ularni qilish, tajovuzkorlik va boshqa tinchlikni buzilishlarini bostirish uchun BMT samarali jamoaviy choralar ko'rishga va tinch yo'l bilan xalqaro huquq va adolat tamoyillariga muvofiq xalqaro nizolarni yoki tinchlikni buzishi mumkin bo'lgan vaziyatlarni oldini olish yoki hal qilishga haqli.
Xalqaro xavfsizlikning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat:

• 
  barcha mamlakatlar uchun teng xavfsizlikni ta'minlash;
  
• 
  davlatlararo munosabatlarning universal printsipi sifatida tinch-totuv yashashni tasdiqlash;
  
• 
  barcha xalqlarning suveren huquqlarini so'zsiz hurmat qilish;
  
• 
  aparteid, genotsid va fashizmning va'zini yo'q qilish;
  
• 
  xalqaro terrorizmning oldini olishning samarali usullarini ishlab chiqish;
  
• 
  gumanitar, iqtisodiy, siyosiy va harbiy sohalarda samarali kafolatlar yaratish;
  
• 
  mintaqaviy mojarolar va xalqaro inqirozlarni adolatli siyosiy hal qilish;
  
• 
  barcha mamlakatlar uchun teng iqtisodiy xavfsizlikni ta'minlaydigan yangi iqtisodiy tartibni o'rnatish;
  
• 
  ularning xalqaro amaliyotini kamsitishning barcha shakllarini istisno qilish;
  
• 
  kosmik qurollanish poygasining oldini olish;
  
• 
  yadro qurolini sinovdan o'tkazishni to'xtatish va uni to'liq yo'q qilish
  

Xalqaro xavfsizlik murakkab ierarxik tuzilishga ega bo’lib 3 ga bo’linadi :

• 
  Mahalliy
  
• 
  Mintaqaviy
  
• 
  Global
  

Xalqaro xavfsizlik ning 4 ta modeli islab chiqilgan:

• 
  AQSh boshchiligidagi harbiy-siyosiy ittifoqlar tizimini kuchaytirishga asoslangan bir qutbli xavfsizlik tizimi;
  
• 
  "kuchlar kontserti", ya'ni. bir nechta buyuk davlatlar Ittifoqi;
  
• 
  rivojlangan xalqaro munosabatlar tizimiga asoslangan ko'p qutbli xavfsizlik modeli;
  
• 
  jahon hamjamiyatining barcha a'zolari uni yaratishda ishtirok etadigan global (universal) xavfsizlik modeli.