Menejment” kafedrasi n. Yo’ldoshev strategik menejment fani bo’yicha ma’ruzalar matni namangan

7.4. Yangi tarmoqlarga kirish strategiyasi
Yangi tarmoqqa kirish quyidagi uch shakldan birida davom etishi mumkin:
a) «yutib yuborish»;
b) yangi kompaniya tuzish;
v) kushma korxona tuzish.
Mavjud korxonani «yutib yuborish» eng ommaviy usul bo’lib, yangi bozorga tezroq kirish ustunligiga ega. SHuningdek u texnologik qoloqlikni tugatish, ta’minotchilar bilan aloqalar bog’lash, yangi tarmoqda raqobatbardoshlikka erishish kabi tusiqlarni yengish uchun yordam beradi. Ko’ptarmoqlarda zarur axborot bazasini rivojlantirish, o’zini resurslar bilan ta’minlash va jiddiy raqobatchi obrusini egallash uchun korxonalarga bir necha yil kerak bo’ladi.
«Noldan boshlash» diversifikatsiyasi tanlangan tarmoqda «bosh» kompaniya boshchiligida yangi kompaniya to’zishni ifodalaydi. Bu kuyidagi xollarda jozibali xisoblanadi:
- bunda yetarli vaqt bo’lgan taqdirda;
- yangi korxonaning bozorni egallashga bo’lgan xarakatlariga raqobatchi korxonalar reaktsiya bildirmaydilar.
Bunday yul bilan bozorga chiqish boshqa kompaniyani sotib olishdan arzonga tushadi.
Korxona samarali faoliyat ko’rsatishi uchun yetarli tajribaga ega bo’ladi.
Yangi ishlab chiqarish quvvatlarini tashkil etish tarmoqdagi talab va taklif muvozanatiga salbiy ta’sir ko’rsatmaydi.
Maqsadli tarmoqda nisbatan katta bo’lmagan korxonalar bo’lganligi uchun yosh kompaniyalarga yirik raqobatchilar bilan raqobat qilishiga to’g’ri kelmaydi.
Qo’shma korxonalar tuzish quyidagi xollarda foydali samara berishi mumkin.
Qo’shma korxona - bu yakka tartibda biror bir narsani qilish xavfli yoki tejamsiz ekanligida yaxshi usuldir.
Qo’shma korxonalar resurslarni birlashtirish yanada kuchliroq raqobat ustunliklariga ega bo’lgan tarkibni yaratadigan taqdirda qulaydir.
Xorijiy xamkorlar bilan qo’shma korxonalar ba’zida import kvotalarini, tariflarni milliy-siyosiy manfaatlar va madaniy tusiqlarni yengib o’tishning yagona imkoniyati bo’lib xisoblanadi.

7.5. Turdosh tarmoqlarga diversifikatsiyalash strategiyasi
Diversifikatsiyalash variantlarini izlash jarayonida kompaniya turdosh tarmoqlarni tanlashi mumkin. Bunday paytda tarmoqqa diversifikatsiyalash strategik muvofiqlikdan kelib chiqib amalga oshiriladi. Strategik muvofiqlik turli korxonalar o’xshash ishlab chiqarishga ega bo’lgan taqdirda mavjud bo’ladi. Bu esa quyidagilar uchun imkoniyat yaratadi:
a) maxorat va tajribani bir korxonadan boshqa korxonaga o’tkazish;
b) ishlab chiqarish xarajatlarini pasaytirish maqsadida turlicha bo’lgan ishlab chiqarishni yagona tizimga birlashtirish.
Strategik muvofiqlikka asoslangan aloqalar ishlab chiqarish sohasida, personal maxoratiga bo’lgan talablarda, materail resurslar va ta’minotchilarning manbalarining yagonaligida, detallar va komponentlarni birgalikda ishlab chiqarish uchun saloxiyatda, o’xshash ishlab chiqarish usullari va boshqaruv nou-xaularida, marketing va mahsulot sotishda bir xil yondoshuvlarni qo’llashda, bir xil ulgurji xaridorlar va chakana dilerlarda, sotuvdan keyingi xizmat ko’rsatish saloxiyatida, shuningdek umumiy savdo markasidan foydalanishdan olingan sinergitik samarada namoyon bo’ladi.
Turdosh tarmoqlarga diversifikatsiyalash xaqiqatda jozibali ko’rinadi. U mavjud ishbop faollik darajasini saqlab qolish, maxorat va tajribani o’rgatish xisobiga raqobat ustunligidan foydalanish, shuningdek investitsiyalash xavfini turdosh tarmoqlardagi korxonalar bilan bo’lishish imkoniyatini beradi.
Qachonki ikkita korxonaga raxbarlik qilish, ularning aloxida faoliyat ko’rsatishiga nisbatan arzonga tushsa, shundagina turdosh diversifikatsiyalashda faoliyat miqyoslaridagi tejamkorlik mavjud bo’ladi.
Turdosh tarmoqlar o’rtasidagi strategik muvofiqlik quyidagilar xisobiga raqobat ustunligi uchun saloxiyatni vujudga keltiradi:
a) ancha past ishlab chiqarish xarajatlari.
b) bir tarmoqdan ikkinchisiga asosiy malaka va tajriba, texnologik xususiyatlar, boshqaruv nau-xaularini samarali o’zatish.
v) umumiy tovar markasidan foydalanish imkoniyatlari.
Biznesning yaqin sohalaridagi strategik muvofiklik xisobiga erishilgan raqobat ustunligi individual ishlab chiqarishga qaraganda qushimcha saloxiyat beradi.
Raqobat ustunligining qushimcha manbasi aktsiyalar daromadliligi bo’yicha 2+2=5 samarasini olish imkonini beradi.
Turdosh tarmoqlarga diversifikatsiyalashning eng tarqalgan yo’llari quyidagilar:

0. Sotish imkoniyatlari va reklama faoliyatidan birgalikda foydalanishi mumkin bo’lgan tarmoqlarga kirish.

   
   

1. Turdosh texnologiyalardan foydalanish.

   
   

2. Nou-xau va tajribalarni bir faoliyat turidan boshqa faoliyat turlariga o’tkazish.

   
   

3. Yangi mahsulotga korxonaning nomi va istemolchilarning ishonchini o’tkazish.

   
   

4. Faoliyatning asosiy turini quvvatlash uchun yangi tarmoqlarda xarid qilish.