Menejment sohasi axborot kompleksi va texnologiyalari 11-mavzu. Menejment sohasi axborot kompleksi va texnologiyalari reja

MM 55 I talabasi Baxromov Doston Begzod o’g’li

11 amaliy mashgulot

Menejment sohasi axborot kompleksi va texnologiyalari

11-mavzu.Menejment sohasi axborot kompleksi va texnologiyalari
REJA:

1. 
   Menejment sohasi axborot tizimi tushunchasi, tasniflanishi va texnologiyasi.
   
2. 
   Biznesni rivojlantirish jarayonida qo‘llaniladigan axborot kompleksi va texnologiyalari.
   
3. 
   Boshqaruvning operatsion darajadagi axborot tizimi.
   

Korxona avtomatlashtirilgan boshqaruv obyekti sifatida

Har bir davlatning asosiy iqtisodini korxonalar tashkil etadi1

, ular iqtisodning biznes faolligini belgilaydi, aholi bandligini ta’minlaydi, soliq tizimi orqali mamlakat byudjetini shakllantiradi. Korxona iste’molchilar talabini qondiradi, ishlab chiqarish resurslaridan samarali foydalanadi (asosiy kapital, moddiy, moliyaviy va mehnat resurslari, information texnologii menejmentning). Muvaffaqiyatli iqtisodiy faoliyat uchun korxona bozordagiholat strategiyasi va

taktikasini ishlab chiqadi, mahsulot raqobatbardoshliligini, ish va xizmatlarni ta’minlaydi, imij va biznes obro‘sini saqlab turadi, doimiy ravishda ishlab chiqarish, mehnat vaboshqaruvni takomillashtiradi; fan va texnikaning yangi yutuqlarini, jumladan menejmentning axborot texnologiyalarini ishlab chiqarishda qo‘llaydi.

Ishlovchilar soni va ishlab chiqarish hajmidan kelib chiqib korxonalar kichik, oilaviy, o‘rta

va yirik, savdo va savdo bo‘lmagan (savdo bo‘lmagan korxonalar uchun foyda olish faoliyatning asosiy maqsadi hisoblanmaydi) korxonalarga bo‘linadi.

Quyida korxonalarning tashkiliy shallari sanab o‘tilgan:

 individual korxonalar (oliy ma’lumoti bo‘lmagan yuridik shaxs);

• hamkorlik (sherikchilik va jamoatchilik xo‘jaligi);

• korporatsiya (aksionerlik jamiyati, davlat korporatsiyasi).

Korxona uchun uning javobgarligi, bo‘limlarning korxonaga bo‘ysunishi va bajarish

funksiyalarini belgilaydigan tashkiliy strukturasi juda muhim.

Quyidagi tashkiliy strukturalar mavjud:

1. Iyerarxik— mehnat taqsimotiga asoslangan; quyi bo‘limlarning yuqoridagilar tomonidan nazorati. Eng ko‘p boshqaruvning chiziqli-funksional tashkiliy strukturasi tarqalgan. Har bir boshqaruv funksiyasi uchun bo‘lim iyerxaxiyasi yaratilgan, javobgarlikning yagona boshlanishi amalga oshirilgan. O‘xshash tashkiliy ishlarning kamchiligi samaradorlik mezonlari va bo‘limlar

ishi sifati hamda umumiy tashkiliy ishlarning farqi, boshqaruv qarorlarini kechikib qabul qilish, innovatsiyalarni va menejment tizimi sifatini joriy etishdagi qiyinchililar hisoblanadi.

2. Divizion struktura diversifitsiyalangan faoliyatni amalga oshiruvchi, murakkab

texnologik jarayonlardan foydalanuvchi yirik korxonlarda shakllangan. Bu boshqaruvni markazlashmagan tizimga o‘tish va korxona bo‘limlari – divizionlarga tezkor masalalarni yechishda mustaqil bo‘lish zaruriyatiga olib keladi. Divizionlarga boshqaruv qarorlarini amalga oshirish uchun muayyan resurslar beriladi, biroq strategi boshqaruv, ilmiy-tadqiqot ishlanmalari, moliyaviy boshqaruv korxona ko‘lamida markazlashgan holda qoladi.

Boshqaruv standartlari korxonaning avtomatlash boshqaruv tizimining axborottexnologiyalari vositasi bilan boshqariladi. Menejmentning axborot texnologiyalari orasida engmashhurlari quyidagilar.

15.2.1. Katta hajmli kalendar rejali axborot texnologiyalari

Tarixiy jihatdan, ilk biznesni standart boshqaruvi (XX asrning 60-yillari.) — MasterPlanning Scheduling (MPS) mahsulot ishlab chiqarishning katta hajmli kalendar rejasiningshakllanish jarayonini sotish hajmini shakllantirish va kalendar bo‘yicha uning rejasini tuzish

bilan jarayonni qat’iy belgilash, keyinchalik ishlab chiqarish yoki sotib olish hisobiga tayyormahsulot zahirasini to‘ldirish rejasini belgilash va o‘tgan asrning 60 yillarida paydo bo‘lganpul mablag‘larining rejali harakatlanishi haqida hisobotni shakllantirish.

MPS qo‘llash sohasi — katta bo‘lmagan mahsulotlar nomenklaturasi va savdoning

komlekt va dinamik bo‘lmagan grafigi bilan ishlab chiqarish. Mahsulotlarning katta

nomenlaturasi va komplekt hamda dinamik so‘rovda ishlab chiqarish uchun zahiralarni

statistik boshqarish metodalri ishlab chiqilgan (Statistical Inventory Control — SIC). MPS

axborot texnologiyalari quyida ko‘rsatilgan vazifalar majmuini yechishga yo‘naltirilgan:

mahsulot taarkibiga kiruvchi (birlikda yig‘ish) konstruksiya elementlari haqida

meyoriy-ma’lumot axborotlarni kiritish;

mahsulot tayyorlashning texnologik marshruti haqida (detallar, birlikda yig‘ish) meyoriy-ma’lumot axborotlarni kiritish;

• «birlashtirish» terma birliklarni ularga kiruvchi komponentlarni belgilash uchun (detallar, yig‘ilgan birliklar, materiallar);

• detallar va yig‘ilgan birliklar uchun ishlab chiqarish davri davomiyligini,

operatsiyalar o‘rtasidagi o‘tish va texnologik uskunalarni sozlash vaqtini hisoblash;

• ishlab chiqarish buyurtmalarini shallantirishda tayyor mahsulotlar ishlab

chiqarishning katta hajmli-kalendarli rejasini hisoblash;

• qayta ishlashning ishlab chiqarish partiyasini shakllantirishda detallarni kiritish-

chiqarish grafigi va yig‘ilgan birliklarni hisoblash;

• Ishchi markazlari uchun smena-sutkali ishlab chiqarish vazifalarini shakllantirish

(ishlab chiqarish hududlari) va boshqalar.

Axborot texnologiyalari katta hajmli-kalendar rejalarni optiimallashtirishga,

buyurtmalarni ishlab chiqarish davri davomiyligini qisqartirishni ta’minlashga, uskuna

yuklanishini balanslashga, buyurtma tayyorlash tannarxini minimallashtirishga va boshqalarga

imon berdi.

MPS axborot texnologiyalari ishlab chiqarish vazifalarini amalga oshirish haqidagi

mavjud ma’lumotlardan foydalanadi, katta hajmli-kalendarli rejalarni o‘z vaqtida tuzatishni ta’minlaydi.