Menejment va marketing

5 - rasm. Porter-Louler modeli⁸

Bu baho xodimning kelgusida duch kelishi mumkin bo’lgan vaziyatlarga o’zining munosabatini belgilashda muhim ahamiyatga egadir.

3. Xodimlarni samarali boshqarishda motivlashtirish tizimi va unga ta’sir etuvchi rag’batlantirish omillari

Qiziqtirish jarayoni negizida qiziqishning moddiy, ijtimoiy-psixologik, ma’naviy, ijodiy va boshqa omillari yotadi.

Rag’batlantirish - bu faqat bir xodimning ishini bajara olish darajasiga ta’sir qilish emas, balki korxonaning barcha xodimlariga ta’sir qilishidir. Rag’batlantirishning ikkita omili mavjud bo’lib, “iste’dod” va o’zini qanday tutish orqali yuqori darajaga erishish, ya’ni “qobiliyat” omillaridir. Rag’batlantirish, iste’dod va qobiliyat omillari doimo o’zaro bog’lanishda amalga oshiriladi. Chunki qobiliyatli iste’dodli ishchi xodimlar rag’batlantiriladi. Agar bu uchala omillardan birortasi sust bo’lsa, ishni amalga oshishi ham sust bo’ladi va aksincha.

Boshqaruv usuli yaxshiroq bo’lsa


Alohida olingan har bir xodimdan samarali foydalanish uning talab qilingan ishni bajara olish qobiliyatiga bog’liqdir.

6. rasm. Samarali mehnat qilishga undovchi omillar⁹.

Mehnat motivatsiyasning ijtimoiy yo’nalishlari deb atalgan motivatsiya omillari katta ahamiyatga egadir. Abdurahmonov Q.X. va Sharifullina T.A. fikricha, xodimning mehnat motivatsiyasi uch asosiy guruhi bilan bog’liqdir: ta’minot motivi, e’tirof motivi va nufuz motivi¹⁰. Ular juda ta’sirchan omillardir. Bunda xodimga nisbatan:
e’tibor omili – o’ziga nisbatan hurmat-izzat ifodasi;
ta’sir omili – o’zining jamoadagi qadr-qimmati ifodasi; maqom omili – xizmat vazifasi, kasb mahorati har bir xodim uchun nihoyatda muhimdir. Rahbarning asosiy vazifasi — bu qo‘l ostidagi ishchi xodimlaming energiyasidan iloji boricha samarali foydalanish va uni korxona maqsadlariga erishish uchun yo'naltirishdan iborat.
Motivatsiyalashda har bir xodimga induvidal yondashishi lozim, chunki u alohida shaxs bo’lib, o’zining dunyo qarashi, fikrlari, imkoniyatlari, ehtiyojlari va bu ehtiyojlarining darajasi bor. Shu nuqtai nazardan xodimlarning motivatsiyalashtirish tizimininng takomillashtirish uchun quyidagilar tavsiya etiladi.