Metall kesuvchi

1-2-5-4-31—old yuza;
1-2- 6-7-1—asosiy orqa yuza;
1-3-8-7-1—yordamchi orqa yuza; 1-keskichning uchi (cho ‘qqisi); lj - kesuvchi qismi uzunligi;
¹2^{-korpusi (dastasi) uzunligi.}


2.2- rasm. Tokarlik keskichi kesuvchi elementlari.
Bosh (asosiy) tig‘ asosiy kesuvchi qirra 1-2 va unga yondoshgan oldingi yuzaning 1-2-9-10-1 konturi bo‘yicha chegaralangan kontakt- lanuvchi maydonchasi va orqa yuzadagi 1 -2 -1 1 -1 2 - 1 konturi bo‘yicha chegaralangan kontaktlanuvchi maydonchani o‘z ichiga oladi. Bosh (asosiy) tig‘ qo'yilma (припуск) qatlamini kesish bilan bog‘langan
asosiy ishni bajaradi. Uzunligi bo'yicha bosh tig* yordamchi tig‘lardan kattaroq bo‘ladi.


^Vs ^{— surish vektori; V}s^{'—surish vektorining} x o'qidagi proyeksiyasi;
1'— 2'— asosiy tig 1-2 ning xy tekisligidagi proyeksiyasi;
Г-3' —yordamchi tig‘ 1-3 ning xy tekisligidagi proyeksiyasi.


2.3-rasm. Keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari.
Asbobning kesuvchi elementlari (tishlari)ni tashkil etuvchi oldingi va orqa yuzalar, bosh (asosiy) va yordamchi kesuvchi qirralarning vaziyati asbob korpusiga nisbatan geometrik parametrlar deb ataluv- chi burchakli kattaliklar sistemasi orqali ifodalanadi. Geometrik parametrlarning miqdoriy qiymatlari asbobning ishchi chizmalarida ko‘rsatiladiki, ular bo‘yicha, birinchidan berilgan shaklga ega bo'lgan kesuvchi elementlar tayyorlanadi va ikkinchidan, barcha burchak- laming tayyorlanish aniqligi universal yoki maxsus nazorat - o'lchov asboblari va priborlari yordamida tekshiriladi.
Turli kesuvchi asboblarning kesuvchi elementlariga xos bo‘lgan geometrik parametrlarni o'tuvchi tokarlik keskichi misolida ko‘rish mumkin. Keskichning kesuvchi qismini x, y, z o‘qlariga ega bo‘lgan to‘g‘ri burchakli koordinatalar sistemasiga “bog‘laymiz” (2.3-rasm). Quyidagi shartlar qabul qilinadi:

1. 
   yo'nilayotgan zagotovkaning aylanish o‘qi x o‘qiga parallel;
   
2. 
   keskich stanok orqa babkasi markazi bo‘yicha (yoki keskich zagotovkaning aylanish o‘qi balandligida) o'rnatilgan;
   
3. 
   bo'ylama yo'nalishda asosiy kesuvchi qirraning zagotovkaga boti- ^{rilib kirishi uchun surish harakati (uning tezligi V}s^{) x o‘qi bo'yicha yo'nalgan;}
   
4. 
   surish harakati vektorining ta’sir etish nuqtasi sifatida keskichning uchi
   

(7) olingan.
Г-2' bosh (asosiy) kesuvchi qirra 1-2 ning xy (gorizontal) tekisligidagi ^{proyeksiyasi bo‘lib, bu chiziq surish tezligi vektorining proyeksiyasi V}s ^bilan ф burchagini tashkil etadi;
1-3' yordamchi kesuvchi qirra 1-3 ning xy (gorizontal) tekis- ligidagiproyeksiyasi bo‘lib, bu chiziq surish tezligi vektorining proyeksiyasi F bilan ф, burchagini tashkil etadi.
cp va cp, burchaklari plandagi burchaklar deb ataladi.
Shunday qilib, plandagi bosh burchak ф deb, gorizontal koordi- nata tekisligida o‘lchanadigan shu tekislikdagi surish harakati vektorining proyeksiyasi F bilan bosh (asosiy) kesuvchi qirra proyeksiyasi orasidagi burchakka aytiladi.