Metallar haqida umumiy malumot. Top 20 metallar

Piromeyallurgiya. Bu usulda asosan passiv metallar hamda choʻyan, poʻlat olinadi. Bunda metallarni yuqori haroratda termik parchalanish orqali olinadi.
ZnO+C→CO+Zn; Fe₃O₄+4CO→3Fe+4CO₂;
3BaO+Si→BaSiO₃+2Ba; 2HgO→2Hg+O₂
Gidrometallurgiya. Bu usul metallarning birikmalarini eritmaga oʻtkazib, yuqori xaroratsiz, elektroliz yordamida qaytarishga asoslangan. 
CuO+H₂SO₄→CuSO₄+H₂O
Bu usullar yordamida oltin, kumush, rux va boshqa metallarni olish mumkin.
Elektrotermik usul. Bu usullar metallarning tuzlari suyuqlanmalarini elektroliz qilib olishga asoslangan: 
2 Na⁺Cl^– →2Na⁰+Cl⁰₂; katodda 2Н⁺+ e →H⁰₂; аnodda 2Cl^—e→ Cl⁰₂;
Аluminotermiya usuli. Rudalardan metallarni qaytarib olishda aluminiydan foydalaniladi.
Fe₂O₃+Al→Al₂O₃+Fe Cr₂O₃+2Al→Al₂O₃+2Cr
Меttalotermiy usuli. Bu usullar metallarning tuzlari suyuqlanmalarini oʻziga nisbatan kuchliroq metal ta’sir ettirib olinadi.
CuSO₄+Zn→ZnSO₄ + Cu; CuSO₄+ Fe→FeSO₄ + Cu
Iridium
Iridiy
Bu sayyoradagi eng qattiq metalldir. Uni qayta ishlash deyarli mumkin emas, lekin bu uni turli sohalarda qo'llashga to'sqinlik qilmaydi. Iridium raketalar va avtomobil qismlari uchun komponentlar tayyorlash uchun ishlatiladi. U XIX asrning boshlarida ingliz kimyogari tomonidan kashf etilgan. Tabiatdagi eng qattiq metall quyidagi xususiyatlarga ega:

• 
  erish nuqtasi - 2,466 daraja;
  
• 
  oq-kumush rang;
  
• 
  qaynash nuqtasi - 4428 daraja.
  

Tabiatda iridiy kam uchraydi. Olimlarning fikricha, uning konlari Yer yadrosiga yaqinroq joylashgan.
Ruteniy
Ruteniy
1844 yilda rus kimyogari tomonidan kashf etilgan kumush rangli metall butunlay inertdir. U platina guruhiga kiradi va er yuzidagi eng kam uchraydi. Olimlar dunyoda besh ming tonnadan ortiq ruteniy yo'qligini aniqladilar. Yiliga 18 tonnagacha qazib olish mumkin. Nisbatan yuqori narx tufayli rutenium sanoatda deyarli ishlatilmaydi, ammo u tanlanadi:

• 
  katalitik reaktsiyalar uchun;
  
• 
  titanni korroziyadan himoya qilish;
  
• 
  platina bilan barqaror qotishma yaratish.
  

Yuqori quvvatli o'tga chidamli metall murakkab kimyoviy birikmalar hosil bo'lishiga imkon beradi. U oltinga qora rang beradi va aviatsiya sanoatida qo'llaniladi.
Tantal
Tantal
1804 yilda shved kimyogari tomonidan kashf etilgan. Ammo Germaniyada 120 yildan keyin uni sof shaklda ajratib olish mumkin edi. G'arbiy Avstraliyada noyob metall konlarini topish mumkin. Tantal bilan qotishmalar agressiv muhitga kirishdan qo'rqmaydi. Materiallar aerokosmik va elektron sanoatda, atom energiyasini yaratishda, tibbiy protezlarning bir qismi sifatida ishlatiladi. Bu dunyodagi eng zich deb hisoblanadi - eng yuqori korroziyaga chidamlilik kafolatlanadi.