Metallarni pirometallurgik usul bilan ishlab chiqarish, isrofni majburiyligi, kimyoviy, fizikaviy va mexanik isroflar

4.O‘lchami kichik bo‘lgan metall tomchilarini iloji boricha kattalashtirish. Bu jarayon koalissensiya deb ataladi. Agar mayda tomchilar birlashib yirikroq tomchilarni hosil qilsa ularning cho’kish tezligi oshib metall fazasiga o’tishi tezlashadi. Bu esa eritmadagi fazalararo sirt tarangligiga bog’liqdir. Sirt tarangligi qancha yuqori bo’lsa koalissensiya shuncha tezlashadi. Sirt tarangligini oshirish uchun esa eritmaga aktiv kationitlar qo’shish zarur. Chunki bu kationitlar Si – O komplekslari hosil bo’lishiga to’sqinlik qilib, sirt tarangligini kamaytirib turgan omillarni qisman bartaraf etishga yordam beradi. Bundan tashqari haroratning oshishi ham sirt tarangligining ortishiga sabab bo’ladi.

• 4.O‘lchami kichik bo‘lgan metall tomchilarini iloji boricha kattalashtirish. Bu jarayon koalissensiya deb ataladi. Agar mayda tomchilar birlashib yirikroq tomchilarni hosil qilsa ularning cho’kish tezligi oshib metall fazasiga o’tishi tezlashadi. Bu esa eritmadagi fazalararo sirt tarangligiga bog’liqdir. Sirt tarangligi qancha yuqori bo’lsa koalissensiya shuncha tezlashadi. Sirt tarangligini oshirish uchun esa eritmaga aktiv kationitlar qo’shish zarur. Chunki bu kationitlar Si – O komplekslari hosil bo’lishiga to’sqinlik qilib, sirt tarangligini kamaytirib turgan omillarni qisman bartaraf etishga yordam beradi. Bundan tashqari haroratning oshishi ham sirt tarangligining ortishiga sabab bo’ladi.

Shunday qilib, sistemada fazalararo taranglikning oshishi shteyn tomchilarining kattalashishiga olib keladi. Tomchilar o’lchamlarining kattalashish kinetikasiga ta‟sir qiluvchi boshqa omil – shteynni shlak bilan majburiy turbulent aralashtirishdir. Tajriba shuni ko„rsatdiki, uch daqiqali aralashtirish eng mayda tomchilarning miqdorini ikki marta kamayishiga olib keldi. Shlakda har qanday o’lchamga ega bo’lgan zarrachalarning borligi, ularning har xil tezlik bilan siljishiga olib keladi va to’qnashish imkoniyatini oshirib boradi. Bundan tashqari, bu jarayonning oqilona o’tishiga metallurgik agregatning tiklovchi gaz atmosferasi ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Tiklovchi atmosfera magnetitni kamaytirib, ikkilamchi elektrik qatlamning tuzilishiga ancha o’zgartirish kiritadi. Fazalararo tortilishning ko„payishi (yopishqoqlikning ko’payishiga qaramasdan), mayda zarrachalarning koalissensiyasiga yaxshi ko’maklashadi va buning natijasida metallarning mexanik isrofi kamayadi.

• Shunday qilib, sistemada fazalararo taranglikning oshishi shteyn tomchilarining kattalashishiga olib keladi. Tomchilar o’lchamlarining kattalashish kinetikasiga ta‟sir qiluvchi boshqa omil – shteynni shlak bilan majburiy turbulent aralashtirishdir. Tajriba shuni ko„rsatdiki, uch daqiqali aralashtirish eng mayda tomchilarning miqdorini ikki marta kamayishiga olib keldi. Shlakda har qanday o’lchamga ega bo’lgan zarrachalarning borligi, ularning har xil tezlik bilan siljishiga olib keladi va to’qnashish imkoniyatini oshirib boradi. Bundan tashqari, bu jarayonning oqilona o’tishiga metallurgik agregatning tiklovchi gaz atmosferasi ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Tiklovchi atmosfera magnetitni kamaytirib, ikkilamchi elektrik qatlamning tuzilishiga ancha o’zgartirish kiritadi. Fazalararo tortilishning ko„payishi (yopishqoqlikning ko’payishiga qaramasdan), mayda zarrachalarning koalissensiyasiga yaxshi ko’maklashadi va buning natijasida metallarning mexanik isrofi kamayadi.