- Metall va qotishmalaming suyuq holatdan qattiq holatga o‘tish jarayoni kristallanish deb ataladi. Kristallanish bilan bog‘liq boigan o‘zgarishlar ko‘p jihatdan metallarning xossalarini belgilab beradi. Kristallanish jarayonlari dastawal rus olimi D.K.Chemov tomonidan o‘rganilgan edi. Kristallanishning mohiyati quyidagicha: suyuq metallda atomlar uzluksiz harakatlanadi, temperatura pasayishi bilan harakat se- kinlashadi, atomlar o‘zaro yaqinlashadi va kristallanish markazlari deb ataladigan kristallarga guruhlanadi.
Shundan so‘ng bu markazlarga yangi hosil bo‘lgan kristallar birika- di. Bir vaqtda yangi markazlar ham paydo bo‘ladi. Shunday qilib, kristallanish ikkita kristallanish markazlari paydo bo‘lishi va bu markaz lar atrofida kristallaming o‘sish bosqichidan tashkil topadi. Metallarning kristallanish jarayonini sxemasi 1.5-rasmda ko‘rsatilgan. Bu sxemani tahlil qilib chiqamiz. Avvaliga kristallar hech qanday to‘siqsiz o‘sadi (1.5 a - rasm), ular panjaraning to‘g‘ri tuzilishini saqlaydi. Kristallaming keyingi harakati vaqtida, ular o‘zaro to‘qnashadi va kristallaming hosil boTgan guruhlari noto‘g‘ri shaklga kiradi, lekin har bir kristallning o‘z ichki shakli to‘g‘riligicha qoladi. Kristallaming bunday guruhlariga, donachalar deyiladi - Shundan so‘ng bu markazlarga yangi hosil bo‘lgan kristallar birika- di. Bir vaqtda yangi markazlar ham paydo bo‘ladi. Shunday qilib, kristallanish ikkita kristallanish markazlari paydo bo‘lishi va bu markaz lar atrofida kristallaming o‘sish bosqichidan tashkil topadi. Metallarning kristallanish jarayonini sxemasi 1.5-rasmda ko‘rsatilgan. Bu sxemani tahlil qilib chiqamiz. Avvaliga kristallar hech qanday to‘siqsiz o‘sadi (1.5 a - rasm), ular panjaraning to‘g‘ri tuzilishini saqlaydi. Kristallaming keyingi harakati vaqtida, ular o‘zaro to‘qnashadi va kristallaming hosil boTgan guruhlari noto‘g‘ri shaklga kiradi, lekin har bir kristallning o‘z ichki shakli to‘g‘riligicha qoladi. Kristallaming bunday guruhlariga, donachalar deyiladi
Do'stlaringiz bilan baham: |
