Metallarning tuzilishi va xossalari

Metallarning umumiy xossalari.

Toshkent kimyo-texnologiya instituti kimyoviy moddalar taxnologiyasi fakultiteti 23-03guruh talabasi Ismoilova Dilsòz

Reja:

• METALLARNING TUZILISHI VA XOSSALARI
• Metall va qotishmalarining kristallanishi
• METALLAR TUZILISHINI 0‘RGANISH USULLARI VA ULARNING XOSSALARI

METALLARNING TUZILISHI VA XOSSALARI

Metall va ularning qotishmalaridan sanoatda, metallurgiyada, mashi- nasozlikda va boshqa sohalatfSa asosiy material sifatida qo‘llanilib kelin- moqda. Hamma metall va qotishmalarni ikkita guruhga boiish qabul qilingan: 1) qora metall va qotishmalar guruhi - ularga temir va uning qotish­ malari kiradi. Texnik toza temirdan kamdan-kam hollarda foydalaniladi. Shuning uchun uning uglerod (C) bilan hosil qilgan qotishmasi sanoatda ko‘proq ishlatiladi. Temir-uglerod qotishmalariga misol qilib, asosan, po Mat va cho‘yanlami keltirish mumkin; 2) rangli metall va qotishmalar guruhi - ularga aluminiy (Al), mis (Cu), nikel (Ni), titan (Ti), magniy (Mg), qo‘rg‘oshin (Pb), rux (Zn), qalay (Sn), oltin (Au), kumush (Ag), platina (Pt), kobalt (Co), xrom (Cr), molibden (Mo), volfram (W) va boshqa metallar hamda ulaming qotishmalari kiradi

Hamma ishlab chiqarilayotgan metallarning taxminan 80-85% ini qora metallar, 15-20% esa rangli metallar tashkil etadi. Metallar fizik-kimyoviy va boshqa xossalari bo‘yicha ham quyidagi guruhlarga boMinadi: 1) magnitli metallar guruhi - ularga Fe, Co, Ni va boshqa metallar kiradi. Bu metallar ferromagnit xossalarga ega. Temir asosidagi qotish­ malar hisoblangan poMat va cho‘yanlar - bosh konstruksion materiallar hisoblanadi; 2) oson metallar guruhi - ularga zichligi 2,75 - 3,0 Mg/m dan katta boimagan metallar kiradi. Bularga misol qilib, aluminiy (Al), litiy (Li), berilliy (Be), magniy (Mg), seziy (Cs) va boshqa metallami keltirish mumkin. Massasi chegaralangan konstruksiyalar uchun qotishmalar sifati­ da, ko‘proq yengil metall va ulaming qotishmalari qoMlaniladi. Eng yengil rangli metall litiy (Li) boMib, uning zichligi - 0.53 Mg/m3 ga teng

• Hamma ishlab chiqarilayotgan metallarning taxminan 80-85% ini qora metallar, 15-20% esa rangli metallar tashkil etadi. Metallar fizik-kimyoviy va boshqa xossalari bo‘yicha ham quyidagi guruhlarga boMinadi: 1) magnitli metallar guruhi - ularga Fe, Co, Ni va boshqa metallar kiradi. Bu metallar ferromagnit xossalarga ega. Temir asosidagi qotish­ malar hisoblangan poMat va cho‘yanlar - bosh konstruksion materiallar hisoblanadi; 2) oson metallar guruhi - ularga zichligi 2,75 - 3,0 Mg/m dan katta boimagan metallar kiradi. Bularga misol qilib, aluminiy (Al), litiy (Li), berilliy (Be), magniy (Mg), seziy (Cs) va boshqa metallami keltirish mumkin. Massasi chegaralangan konstruksiyalar uchun qotishmalar sifati­ da, ko‘proq yengil metall va ulaming qotishmalari qoMlaniladi. Eng yengil rangli metall litiy (Li) boMib, uning zichligi - 0.53 Mg/m3 ga teng