Anorganik birikmalarning asosiy sinflari arxiv uz
Download 0.58 Mb.
|
Anorganik birikmalarning asosiy sinflari
- Bu sahifa navigatsiya:
- 4 Kislota- asos nazariyasi
|
Anorganik birikmalarning asosiy sinflari Reja:
1. Oksidlarning sinflanishsi, nomlanishi, olinishi va hossalari 2 Asoslar, ularning turlari, nomlanishi, olinish usullari va xossalari3 Kislotalar, ularning sinflanishi, olinish usullari va xossalari4 Kislota- asos nazariyasi5. Tuzlar, ularning sinflanishi va xossalari. Tuzlarning gidrolizi1. Oksidlarning sinflanishsi, nomlanishi, olinishi va hossalari Hamma moddalar oddiy va murakkab moddalarga bo’linadi. Oddiy moddalar bitta element atomlaridan iborat bo’ladi, murakkab moddalar esa ikki yoki undan ko’p element atomlaridan tuzilgan bo’ladi. Anorganik birikmalarning eng muhim sinflariga oksidlar, asoslar, kislotalar va tuzlar kiradi. Bularning barchasi murakkab moddalardir. Oksidlar – ikki elementning biri kislorod bo’lgan murakkab moddalarga aytiladi. Oksidlar ikkiga bo’linadi tuz hosil qiluvchilar –kislotalar va ishqorlar bilan o’zaro ta’sirlashib tuzlar hosil qiladi; tuz hosil qilmaydigan yoki indefferent (befarq) – tuzlar hosil qilmaydi, kislotalar va ishqorlarga nisbatan befarq. Bu turdagi oksidlar kam: H2O, NO, CO, SiO, N2O, SO …. Tuz hosil qiluvchi oksidlar o’z navbatida asosli, kislotali va amfoter oksidlarga bo’linadi. Suv bilan birikib hosil qilgan birikmalari asoslarga mos keladigan oksidlarga asosli oksidlar deyiladi. Asosli oksidlar kislotalar va kislotali oksidlar bilan ta’sirlashib tuzlar hosil qiladi. Kislotali oksidlar asoslar va asosli oksidlar bilan ta’sirlashib tuzlar hosil qiladi. Amfoter oksidlar kislotalar va kislotali oksidlar bilan hamda asoslar yoki asosli oksidlar bilan ta’sirlashib tuz hosil qiladi. Suv bilan birikib hosil qiladigan gidroksidi asoslarga mos keladigan birikmalarga asosli okidlar deyiladi. Masalan: Na2O + H2O2NaOH asosli oksidasos BaO + H2OBa(OH)2 asosli oksidasos Demak, suv bilan birikib hosil qiladigan gidroksidlari kislotalarga mos keladigan oksidlarga kislotali oksidlar deyiladi. Masalan: Cl2O7 + H2O = 2HClO4 ClO3 + H2O = H2 ClO4 Suv bilan birikib hosil qiladigan birikmasi asoslarga ham kislotalarga ham mos keladigan oksidlarga amfoter oksidlar deyiladi. (“amfoter”- ikkilamchi). Masalan: H3AlO3 Al2O3 Al(OH)3 alyuminat amfoter amfoter kislotasi oksid asos Amfoter oksidlarning hammasi suv bilan ta’sirlashmaydi, shuning uchun undan olinadigan kislota yoki asos faqat bilvosita usulda amalga oshiriladi. Masalan ZnO + H2O→↓(oddiy sharoitda) ZnO + 2HCl = ZnCl2 + H2O ZnCl2+2NaOH=Zn(OH)2+2NaCl Oksidlarning umumiy formulasi: R2On (R2O, RO, ROn) ko’rinishida bo’ladi bu yerda 2 kislorod valentligi, R – istalgan kimyoviy element. Oksidlarning nomlanishi “Oksid” so’zi kislorodning lotincha – oksigenium nomidan kelib chiqadi, undagi “oks” o’zagiga “id” qo’shimchasi qo’shilgan. Oksidlarni nomlashda “oksid” so’ziga, ayni oksidni hosil qiluvchi kimyoviy elementning nomi qo’shiladi. Masalan: K2O – kaliy oksidi, dikaliy oksidi; CaO – kalsiy oksidi, kalsiy monooksidi. Agar element o’zgaruvchan valentlikka ega bo’lsa va bir qancha oksidlar hosil qilsa, element nomidan keyin qavs ichida Rim raqamlari bilan elementning valentligi ko’rsatiladi. Masalan: P2O3 – fosfor(III) oksidi, difosfor trioksidi, P2O5- fosfor(V) oksidi, difosfor pentaoksidi, FeO – temir(II) oksidi, temir monooksidi, Fe2O3 – temir(III) oksidi, ditemir trioksidi. Davriy tizimdagi hamma elementlarning turli hil oksidlari ma’lum (He, Ne, Ar bundan mustasno). Shuni esda tutish lozimki, kislotali oksidlarga tegishli kislotalardan suv molekulalarini tortib olingan mahsulotlar deb qarash mumkin, shu sababli ularni tegishli kislotalarning angidridlari deyiladi (“an” – tortib olingan, “gidro” - suv). Masalan: 2H3BO3 t0↦B2O3 + 3H2O borat angidrid 2H3PO4 t0↦P2O5 + 3H2O fosfat angidrid Ammo hamma kislotalardan ham suvni tortib olib bo’lmaydi, ya’ni angidridlarni hamma vaqt ham olib bo’lmaydi: H2SO4 t0↦ X. H3PO3 t0↦ X. Ko’pchilik metallar har hil oksidlanish darajasiga ega bo’lgan oksid hosil qiladi. Masalan: Co3O4↔ CoО + Co 32+ O3- kobalt uch tetraoksidi Mn3O4↔ MnO + Mn2O3 yoki 2MnO*MnO2 – marganes uch tetraoksidi Download 0.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|