Metallarning xossalari Konstruktsion materiallarning fizikaviy, texnologiyaviy, eksplutatsiyaviy va mexanikaviy xossalari
Metall va qotishmaning siqilishdagi mustaxkamligi
Download 0.58 Mb. Pdf ko'rish
|
2-Mavzu. Metallarning xossalari
- Bu sahifa navigatsiya:
- Egilishdagi mustaxkamligi
Metall va qotishmaning siqilishdagi mustaxkamligi.
Namunaga ta’sir etayotgan yuklanish Rr namunaning sinashdan oldingi ko’ndalang yuzasiga nisbati bilan aniqlanadi.
Namuna siqilganda uning qasqarishini % xisobida quyidagi ifoda orqali aniqlanadi. Ɛsiq=
h 0 -Namunaning sinashdan oldingi balandligi h-namunaning sinashdan keyingi balanligi. Namuna siqilganda uning ko’ndalang kesimi kengayishi quyidagi ifoda orqli aniklanadi: ᵠ siq =
F 0- namunaning sinashdan oldingi kesim yuzasi,F-namunaning siqilgandan keyingi ko’ndalang kesimi yuzasi. Egish natijasida sezilarli darajada plastik sinadigan mo’rt materiallar, masalan, cho’yan, toblangan po’lat va boshqalarning egilishdagi aniqlanadi.Kam uglerodli po’lat, mis va boshqalarning esa egilishdagi mustaxkamlik chegarasini aniqlab bo’lmaydi, chunki ular har qancha egilgani bilan, baribir, sinmay, plastik deformatsiyalanaveradi. Plastik materiallar uchun eguvchi momentlarning tegishli salqiliklarga nisbatiga aniqlanadi. Egilishdagi mustaxkamligi sinaladigan doiraviy yoki to’g’ri to’rt burchak kesimli namuna ikki (A va B tayanchga o’rnatilib,o’rtasiga (5-rasm) nagruzka ta’sir ettiriladi. 5 rasm.Metallarga egilishdagi kuch ta’siri. Metallarni sinashda i momentlar uchburchak konuni asosida taksimlanadi va eng katta eguvchi moment quyidagi formuladan topiladi: M max
=R*L/4 Nm(10 -1 kGm), buerda R-namunaga ta’sir etuvchi nagruzka, N xisobida: l-ikki tayanch oraligi, m xisobida. 5-chizmadagi egilish tuplangan egilish deb ataladi. R-namunaga ta’sir etgan nagruzka, L- ikki tayanch oralig’i.
Egilishdagi mustaxkamlik chegarasi quyidagi formuladan topiladi: r eg =M max /W Mn/m
2 (10
-1 kGm
2 ),
bu yerda r eg -egilishdagi mustaxkamlik chegarasi, MN/m 2 hisobida: M max
- eng katta eguvchi moment, MN*m hisobida. W-namuna kundalang kesimining qarshilik momenti, m 3 xisobida. Binobarin, Eng katta eguvchi momentning namuna ko’ndalang kesimi qarshilik momentiga nisbati shu namunaning egilishdagi mustaxkamlik chegarasi deb ataladi. Diametri d bo’lgan tsilindrik namunalar uchun qarshilik momenti
W=¶d 3 /32, eni b va qalinligi h bo’lgan to’g’ri to’rtburchak kesimli namunalar uchun esa W=¶d 2 /6 bo’ladi. Namunalarning buralishidagi mustax-kamligini sinashda proportsionallik chegarasi, elastiklik chegarasi, okuvchan-lik chegarasi, mustaxkamlik chegarasi aniklanadi.
6-rasm.Metall va qotishmalarning buralishdagi deformatsiyasi sxemasi. Namununing burilishdagi mustaxkamligini sinashda metall ko’ndalang kesimlarining diametrlari to’g’riligicha qoladi va tsilindirik shakli saklanadi, kuch ta’siri davomida bo’yin hosil bo’lmaydi, bu hol kuchlanishlarni va deformatsiyalarni aniq hisoblab topishga imkon beradi. Buralishdagi proportsionallik chegarasi. Proportsionallik buzila boshlash paytidagi burovchi momentning buralishdagi qarshilik momentiga nisbati buralishdagi proportsionallik chegarasi deb ataladi va r r bilan belgilanadi: r r =M r /W Mn/m 2 (10
-1 kG/mm
2 ),
bu yerda Mr-proportsionallik buzila boshlash paytidagi burovchi moment , Mn*m xisobida: W-buralishdagi qarshilik momenti, m 2 xisobida Download 0.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling