Metallmaslar

Hozirgacha o’qituvchi – pedagoglarimiz tomonidan foydalanib kelingan va hozir ham darsda foydalanishga aksariyat o’qituvchilar qo’llayotgan an’anaviy metod va usullar haqida qisman to’xtalamiz:--O’quv jarayonining sifati ko’p omillarga bog’liq bo’lib, ular orasida o’qitishning usul va metodlari hal qiluvchi ahamiyatga ega. Metod va usullar o’quvchilar tomonidan bilimlarni ongli va chuqur o’zlashtirishiga, ularda mustaqillik va ijodiy faollikning rivojlanishiga yordam beradi. O’qitish metod va usullarini tanlashda o’qitiladigan fanning xarakteri, bolalar va talabalarning yoshlik xususiyatlari, tayyorgarlik darajasi va boshqalar hisobga olinadi.--Ta’lim metodlari va usullarini tanlash o’qituvchi tomonidan darsda hal qilinishi mo’ljallangan masalaga bog’liq bo’ladi. Ya’ni yangi materialni bayon etishda bir xil metod va usul qo’llanilsa, uni mustahkamlashda boshqa xil usul, mavzuni umumlashtirishda yana boshqa xil metodlar qo’llaniladi. Darsning turli bosqichlarida puxta o’ylangan va samarali usullar va metodlarni tanlash juda muhimdir.Shunday qilib, o’qitish metodi o’qituvchi va o’quvchilar nazariy hamda amaliy bilish faoliyatining ta’limiy vazifalarini bajarishga qaratilgan yo’lidir.--An’anaviy o’qitish metodlarini bilish manba’lari bo’yicha quyidagi uch guruhga bo’linadi:Og’zaki metodlar (bilimlarni so’z bilan bayon qilish, suhbat, darslik ma’lumotnoma va ilmiy adabiyotlar bilan ishlash).Ko’rsatmali metodlar (rasmlar, namoyishlar, kuzatishlar).Amaliy metodlar (mashqlar, labaratoriyadagi, maktab tajriba yer uchastkasidagi amaliy ishlar).Har bir o’qitish metodining o’z vazifasi bor. O’qitish metodlarining rag’batlantiruvchi (motivlashgan), ta’limiy, tarbiyaviy va kamol toptiruvchi umumpedagogik vazifalarni bajaradi. Metallmaslar - metallarning xossalariga ega boʻlmagan kimyoviy elementlar. metalmaslar metallar kabi yaltiroqlikka, choʻziluvchanlikka va yassillanuvchanlikka ega emas, issiklik va elektr tokini yomon oʻtkazadi, aksariyat hollarda kimyoviy reaksiyalar jarayonida elektronlarni qabul qilib oladi. Metalmaslarga 22 element kiradi: Elementlarning metallar va Metalmaslarga boʻlinishi maʼlum darajada shartlidir. Metallar guruhi bilan Metalmaslar guruhi orasiga keskin chegara qoʻyib boʻlmaydi. Yarim metallik va yarim metallmaslik xossalarini namoyon qiladigan elementlar (germaniy, qalay, koʻrgʻoshin, vismut, poloniy) ham bor. Metalmaslar atomlarining sirtqi elektron qavatidagi elektronlar soni oʻsha element joylashgan guruh raqamiga teng boʻladi. Metalmaslar atomlari elektronlarni biriktirib olishga moyil, shuning uchun ularning ionlanish potensiali yuqori. Metalmaslardan vodorod, azot, kislorod, ftor, xlor va inert gazlar xona haroratida gaz holatida boʻladi; brom suyuq, bor, uglerod, kremniy, fosfor, oltingugurt, margimush, selen, tellur, yod va as-ma/iqattiq moddalardir. Metalmaslarning xalq xoʻjaligida ahamiyati katta. Shunday qilib, har xil fizik- ximik, elektr va mexanik xususiyatlarga ega bo’lgan yuqori molekulyar birikmalarni (polimerlarni) sanoat miqyosida ishlab chiqarish, mashinasozlikning progressiv texnologiyasini tashkil etishga mashina va mexanizmlarning tannarxini va solishtirma og’irligini kamaytirishga, shuningdek, sanoat estetikasi talablarini tobora to’laroq qondirishga yordam beradi. Hozirgi zamon sanoatida va qishloq xo’jaligida ishlatiladigan mashinalar juda ko’p ishqalanish yuzalariga (sirtlariga) ega bo’lib, ularning anchagina qismi kuchlar ta'sir etuvchi sharoitlarda ishlaydi. Ishqalanish juftlarini takomillashtirish mavjud materiallarni modifikasiyalash va yangi materiallarni, xususan, polimerlarni qo’llash hisobiga bo’lishi mumkin. Laboratoriya izlanishlari va antifriksion polimer materiallarining qo’llanishdagi tajribalar ko’rsatdiki, eng iqtisodiy samaradorlik va texnologik jihatdan qulaylik ularni qoplama sifatida qo’llashda erishilar ekan. Masalan, mashina va mexanizmlarning ishqalanish juftlarida polikaproamid (kapron) qoplama ko’p tarqalgan. Bunday qoplamalar metallni qizdirilgan yuzasiga poroshok holidagi polimerni purkash yo’li bilan olinadi2. Monomer - quyimolekulyar birikma bo’lib, undan polikondensatsiyalanish yoki polimerlanish kimyoviy reaksiyasi natijasida polimer hosil bo’ladi. Polimerlanishda qatnashayotgan ko’pchilik monomerlar quyidagi ikkita sinfga tegishli b o ’ladi: Polimerlanish darajasi - makromolekulalarda takrorlanuvchan bo’g’inlar soni bilan aniqlanadi. Polimerlarda polimerlanish darajasi bir necha birlikdan yuz ming, hatto milliontagacha bo’lishi mumkin. Polimerlanish darajasini bilgan holda polimer makromolekulasini molekulyar massasini aniqlash mumkin.