Metallurgiya va kimyoviy texnologiyalar

Elektrolitlar eritmasining elektrolizi.
Suyuqlanmalarnign elektroliziga nisbatan eritmalarning elektrolizi murakkab jarayon. Bunga sabab suv malekulasining ishtirok etishi hamda elektrod materialiga, ionlar tabiatiga, elektroliz sharoitiga (temperaturaga, eritma konsentratsiyasi, pH – muhitga, to’k kuchi) ga bog’liq bo’ladi. Bular orasida anod
materialining qanday materialdan tayyorlanganiga bog’liq bo’ladi. Ajralib chiqadigan moddalrni aniqlashda quyidagi qoidalarga amal qilinadi.
Katoddagi jarayonlar
- metallning kuchlanishlar qatoriga bog’liq.
- Birinchi navbatda kuchlanishlar qatoridagi H2 dan o’ngda joylahsgan kam aktiv metallar kationlari qatnashadi. Me ⁿ⁺ +ne^-→Me⁰
- O’rtacha aktivlikdagi metallarning kationlari, kuchlanishlar qatorida Al vaH₂ oralig’ida turadiganlar suv malekulasi bilan birgalikda qaytariladilar va katodda bir vaqtning o’zida ham metall ham vodorod chiqadi.
1.Meⁿ⁺+ne^-→ Me⁰
2. 2H₂O + 2e → H₂ + 2OH^-
- Aktiv metallarning kationlari Li dan Al gacha (Al ham kiradi) suvli eritmalarining elektrolizida metall kationlari qaytarilmay uning o’rniga H₂O malekulalari qaytariladi.
2H₂O +2e →H₂ +2OH^-
- Kislotalarning eritmalari elektrolizida katodda H+ ionlari qaytariladi.
2H⁺+ e → H⁰ H atomlari tezlik bilan birlashib H₂ hosil qiladi.
- Agar eritmada har xil kation bo’lsa, ularning E qiymati kamayishi tartibida qaytariladi. Dastlab kam aktiv metallarning kationlari qaytariladi. Keyin o’rtachaaktivlikdagi metallarning kationlari suv malekulalari bilan birgalikda qaytariladi. Eng ohiri suv malekulalari qaytariladi (kislotali muhitda H+)

Katod jarayonlari uchun jadval.

Aktiv metallarning kationlari.	O’rtacha aktivlikdagi metallarning kationlari.	Kam aktiv metallarning kationlari.	Vodorod kationlari. H+
Li^+, Cs^+,Rb^+,K^+,Ba^2+ , Ca^2+,Na^+, Mg^2+ ,Al^3+, NH^4+ va boshqalarda. Metallarning o’rniga suv malekulalari qaytariladi. 2H2O + 2e →H22OH	Mn^2+, Zn^2+, Cr^3+ , Fe^2+,Co^2+, Ni2+ , Sn^2+, Pb^2+ va boshqalarda.Suv malekulalari bilan birgalikda metall ionlari ham qaytariladi. 1. Me^n++ ne^-→ Me^0 2.2H2O +2→H2+2OH	Cu^2+, Hg^2+, Ag+,Pt^2+, Au^3+ va boshqalarda. Faqat metall ionlarigina qaytariladi. Me^n++ ne^- Me^0	Faqat kislotalarnin g eritmalari elektrolizida qaytariladi. 2H ^++e→ H^0