Metanimiya ( grekcha – ko’chirish ) nutq mexanizmi biror leksema denotatining tashqi, zohiriy o’xshashligi asosida ma’noni ifodalash uchun ishlatilishi

Partonimiya – otning tuyog’I, oyog’I, qulog’I, yoli
Omonimiya – otmoq fe’li, so’z turkumi, hayvon

2 – topshiriq

G’o’za – o’zicha
Kabutar – o’zicha
Ultratovush – o’zicha
Meshchanlik – kalkalab
Poya – o’zicha
Davlat – o’zicha
Ilmiy ommabop – o’zicha
Rekordli – kalkalab

25. 04. 2023

Mavzu: Yasama so’zlarning leksemalashuvi
1 – mashq
Quyidagi qaysi so’zlarga tojik tilidan o’zlashgan affikslar qo’shilib yangi so’z yasalgan?
Muallim ma’lumotnoma
Ilmoqdor matematika
Ma’naviyat ishchan
Gulchi kuyla
Taklifnoma xatarnok
Yarador bechiqim
Soatsoz yaltillamoq
O’qituvchi choryakkor

Va qaysi so’z tarkibidagi tojik tilidagi affiks mustaqil leksema sifatida qo’llanadi tojik tilida?

2 – mashq
quyidagi yasama so’zlarni ikki guruhga ajratib yozing,
1 – guruhga lisoniy yasama so’zlar,
2 – guruhga sof nutqiy yasama so’zlarni yozing
( Paxtakor ), ( aqlli ), ( uysimon ), (ishchi ), ( daftarchi ), ( tuzli ), ( kitopchi ), ( sharsimon), ( shaqildoq )
3 – mashq
Doskaga 2 ta o’quvchi chiqadi.
1 – o’quvchi sof nutqiy yasama so’zlardan misollar yozadi
2 – o’quvchi soddalashgan lleksemalarga misol yozadi

SODDALASHGAN LEKSEMALAR
Bilakning uzugi – bilakuzuk
Belning bog’I – belbog’
Boshning og’rig’I - boshog’riq
Suvning iloni – suvilon
Yasama so’zlarning leksemalashuvi 4 bosqichdan iborat bo’ladi
1 . Nutqiy yasama so’zlarning lisoniylashuvi
2 . ixtisoslashgan leksemalar
3 . soddalashgan leksema
4 . tublashgan leksema

2. 05. 2023

Mavzu: Enontiosemiya bo’yicha mashqlar
Enontiosemiya bitta leksema ma’nosida nutqiy muhit talabiga ko’ra zidlanishining ifodasi.
1 – mashq
quyidagi qaysi so’z juftliklari antonimiyani hosil qilyapti? Nima uchun ular antonim?
1 . qish va yoz
Yoki
Qish va bahor
2 . o’tmish va (bugun) hozir
3 . kecha va bugun