Method of calculating the dimensions of greenhouse-type single slope watermaker by taking into account the accumulation of solar energy parnik tipidagi bir nishabli suv chuchutgichi o

Олинган натижалар ва уларнинг таҳлили

Ўзбекистонда галофитлар хилма-хилликга эга ва улар яхши ўрганилган, озуқа захираси, биоремидиантлар, ландшафт дизайн объектлари ҳамда фойдали моддалар манбаи (ёғлар, доривор бирикмалар ва бошқалар). Сўнги йилларда, тузга чидамли ўсимликларнинг ризосфераси ва микроорганизмларни ўрганиш [7, 10] ва уларнинг галофитларни шўрланишга мослашишида тутган роли тўғрисида кўпроқ маълумотлар пайдо бўла бўшлади. Бироқ Ўзбекистонда галофитларнинг галотолерант эндофит замбуруғлари илгари ўрганилмаган.
Галотолерант эндофитларни ўрганиш учун шўрланган ерларда ўсадиган маҳаллий галофит ўсимликлар танлаб олинди Aeluropus littoralis, Climacoptera crassa, Halocnemum strobilaceum, Suaeda heterophylla.
Акжигитова Н.И. таклифига кўра галофит ўсимликлар [16] тузга қаршилик даражаси бўйича 4 гуруҳга ажратилади: гипергалофитлар, эугалофитлар, гемигалофитлар, галогликофитлар. Шу нуқтаи назардан, C. сrassa ва H. strobilaceum гипергалофитларга киради, чунки улар юқори шўрланган тупроқларда ўса олади.
Адабиёт маълумотларига қараганда эндофит замбуруғларни ажратиб олишда NaCI нинг 5% ва 10% миқдорида ўтказилмаган. Дастлаб 44 та тоза изолятлар ажратиб олинди, аммо 5-8 марта экишдан сўнг 9 та замбуруғ (20%) ўсишдан тўхтади ва 35 та изолят (80% атрофида) тузли муҳитда барқарор ўсиш қобилятига эга бўлди. Умуман олганда 5% NaCI тутган озуқа муҳитида 10% NaCI тутган озуқа муҳитига қараганда 3 баробар кўп изолятлар ажратиб олинди. Кўриниб турибдики кўп сонли изолятлар C. сrassa ва H. strobilaceumдан ажратиб олинган (14 ва 12 мос равишда), шунингдек А. littoralis ва S. Heterophylla ўсимликларидан мос равишда 6 ва 3 та изолятлар ажратиб олинди. (1 расм). Изолятларнинг аксарияти ўсимликларнинг ер устки қисмларидан ажратиб олинган. Шу билан бирга 5% тузли озуқа муҳитида ўсган эндофитлар миқдори 10% туз бўлган муҳитга қараганда деярли 3 баравар кўп.
Jalili ва бошқалар [7] маҳаллий галофит ўсимликларидан тузга чидамли эндофит замбуруғлар ажратиш устида изланиш олиб борди. Эроннинг чўл ҳудудларида ўсадиган уч хил оилага мансуб галофит ўсимликларидан NaCI нинг 1, 2, 3, 3,5 и 4 М озуқа муҳитларида 40 та тузга чидамли замбуруғ изолятлари ажратиб олган. Ажратиб олинган эндофит изолятларнинг ярми 2М NaCI ва 12% га яқини 3,5М NaCI, шуниндек битта изолят 4 М NaCI да ўса олган. Икки хил галотолерант A. terreus ва A. sclerotigenum, кучли ферментатив ва антибактериял фаолликга эга эканлиги аниқланган [7].

1-Расм. NaCI қўшилган муҳитда Бухоро вилоти галофитларидан олинган эндофит замбруғларнинг ўзаро нисбати
NaCI нинг 5% дан 20% гача бўлган туз стрессида биз ажратиб олган изолятларнинг ўсиш қобилятин ўрганиш шуни кўрсатдики, кўпчилик изолятлар 5% ва 10% тузли муҳитда ўзгаришсиз ўсиш хусусиятига эга бўлди, шунинг билан бирга тузнинг юқори консентрациялари эндофитларнинг ўсишига у ёки бу даражада тўсқинлик қилди. Бу эса ўсиш вақтининг узоқлиги, биомасса тўпланишининг камайиши ва пигментларнинг ўзгариши билан юзага келди. Натижалар шуни кўрсатадики, ажратилган 35 та изолятлар 5 ва 10% ли тузда, 33 та изолят 15% ли тузда ўса олди. 20% NaCI тутган озуқада 25 изолят ўсиш белгиларини кўрсатди, фақатгина 13 та эндофит барқарор ўсиш хусусиятига эга бўлди: 4 та изолят C. crassa дан ва 9 таси H. strobilaceum дан ажратиб олинган.
Ажратиб олинган 35 изолятларнинг морфологик хусусиятлари ва авлодларини ўрганиш учун тузсиз озуқа муҳитида ўстирилди. Ўрганишлар натижаси шуни бердики, ажратилган изолятлар беш хил авлодга тегишли эканлиги маълум бўлди: Alternaria - 13, Cladosporium - 12, Penicillium - 5, Aspergillus - 4, Fusarium - 1. Бу авлод вакиллари тузга чидамли ўсимликларда кенг тарқалган [6, 7, 17].
Микроскопик анализда бошланғич озуқа муҳитда ва тузнинг консентрацияси 5% ва 10% бўлган шароитда ўсган изолятлар морфологик жиҳатдан. Ўтказилган тадқиқотлар бўйича умумлаштирувчи маълумотлар 1-жадвалда кўрсатилаган.