Методические указания по выполнению

KIRISH

Tortish hisoblari temir yo‘ldan samarali foydalanish, yangi loyihalanayotgan liniyalarning, shuningdek tortishning bir turidan ikkinchi turiga o‘tkazilayotgan liniyalarning zaruriy parametrlarini hisoblash masalalarini hal etish imkonini beradi.

Bunda ishning turli rejimlarida tortish kuchini aniqlash, poezdning eng maqbul og‘irligini tanlash, poezdning peregon yoki uchastka bo‘ylab harakatlanish tezligi va vaqtini hisoblash, energiya resurslarining sarfini aniqlash hamda tortish elektrodvigatellarining qizishiga ko‘ra tanlangan og‘irlikni tekshirish mumkin. Ushbu ma'lumotlar asosida harakatlanuvchi tarkibning tortish xususiyatlari baholanadi, o‘tkazuvchanlik va tashish qobiliyati aniqlanadi hamda poezdlar harakatlanish grafigi tuziladi.
Tortish hisoblarini bajarishda harakatlanuvchi tarkibdan foydalanish me'yorlarini belgilovchi asosiy rasmiy hujjat – “Poezd ishi uchun tortish hisoblari qoidalari”dan foydalaniladi.

I. TORTISH TAVSIFLARINI HISOBLASH VA TUZISH HAMDA CHEKLASHLARNI HISOBLASH

1. Tortish tavsiflari hisobi (qayta hisobi)

Tortish tavsiflari 1-ilovada keltirilgan rasmlardagi tezlik V(I_d) hamda elektr tortish F_kd(I_d) tavsiflari asosida hisoblaymiz.


F_k = F_kd  n_o‘q =8*4=32 kN
(1)
bu erda n_o‘q =4 - elektrovozning ilashish (tirkama) o‘qlari soni.
Bunda eng katta harakatlanish tezligiga yaqin bo‘lgan telikdagi (100 km/s) tokdan boshlab, jami 7÷10 nuqtalar olinadi.
Tortish tavsifini hisoblash natijalari 1-jadvalga kiritamiz.
1-jadvaldagi ma'lumotlarga ko‘ra millimetr qog‘ozida qulay masshtablardagi tortish tavsiflari F_k(V) ni tuzamiz (1-rasm).

1-jadval

Id, A	NV				330V1			330V2			0V3
	Fkd, kN	Fk, kN	V , km/s		Fkd, kN	Fk, kN	V, km/s	Fkd kN	Fk, kN	V, km/s	Fkd, kN	Fk, kN	V, km/s
			33NV	9NV
250	8	32	110	30	-	-	-	-	-	-	-	-	-
300	12	48	95	25	-	-	-	-	-	-	-	-	-
400	18	72	77	20	16	66	95	-	-	-	-	-	-
500	25	100	68	17	22	90	80	18	74	95	-	-	-
600	33	144	62.5	15	29	118	71	25	100	82	22	88	99
700	41	164	57	13	37	148	65	33	132	73	28	112	85
800	49	196	53.5	12	45	180	59	40	160	68	35	140	76
900	58	232	50	10	52	208	55	48	192	62	48	192	70
1000	67	268	48	9	60	240	52	55	220	58	50	200	65
1100	75	300	45.5	8	70	280	49	64	256	55	58	232	60
1200	85	340	43	8	78	312	47	72	288	52	65	260	57

Tortish tavsiflarini hisoblash

2. Tortish va tezlik tavsiflarida cheklovchi liniyalar hisobi

Tortish va tezlik tavsiflarida elektrovozning eng katta tortish kuchini ko‘rsatish zarur. Ushbu kuch yuk elektrovozlari g‘ildiraklarining rels bilan ilashishi holatlarida cheklanadi.

Eng katta tortish kuchini g‘ildiraklar va relslarning ilashishi bilan cheklashda F_kss, H qiymatlari quyidagi formula orqali topamiz:


F_{k ss}=1000 m_e g_k =1000*96*9.81*0.327=308 kN (2)

bu erda m_E =96 - elektrovoz og‘irligi (massasi), t;

m_Eg - lokomotiv og‘irligi, kN, g = 9,81 m/s²;
_k - elektrovoz ilashishining hisob koeffitsienti bo‘lib, u quyidagi empirik formula yordamida aniqlanadi:
O‘zgaruvchan tokdagi elektrovozlar uchun VL60:

(3)
Hisob natijalari 2-jadvalga kiritiladi.
2-jadval

Ilashish bo‘yicha tortish kuchini cheklashni hisoblash

V, km/s	0	5	10	20	30	40	50	60	70
k	0.36 -	0.327 -	0.31 -	0.291 -	0.279 -	0.269 -	0.261	0.253	0.246
Fk ss , kN	339	307.9	291.9	274.1	262.7	253.3	245.8	238.3	231.7
Fk ss max =1,1·Fk ss , kN	-	-	-	-	-	-	270.4	262.8	254.8

Olingan cheklovchi liniyalar tortish tavsiflariga chiziladi. (1-rasm)

3. Tezlik tavsiflariga cheklovchi liniyalarni o‘rnatish

G‘ildiraklarning relslar bilan ilashishi yoki tortish dvigatellarining kommutatsiyasi bo‘yicha tezlik tavsiflaridagi cheklovchi liniya MQ tavsiflarida hamda KQ bosqichlarining turli tezlikdagi harakatida I_D ruxsat etilgan toklarni ko‘rsatadi. Ilashish bo‘yicha cheklash quyidagi ko‘rinishdagi tortish tavsiflari uchun mo‘ljallangan cheklovchi liniya asosida aniqlaymiz.

Natijalarni 3-jadvalga kiritib, 1-rasmga ko‘rsatilga V(I_d) ko‘rinishida ifodalaymiz.

3-jadval

Tortish dvigatellari toklarini hisoblash

Nuqta	v, km/s	Fk ss, kN	Fkd ss , kN	Id, A
A V S D H K Q S V	0 5 10 20 30 40 Vp =49 V1 =50 V1, =50 V2, =53 V2 =53 V3 =57 V3 =57	339 307 291 274 262 253 245 231 268 228 267 237 262	85 77 73 68.5 65.5 63 61 58 67 57 67 59 65.5	1200 1100 1065 1020 990 970 940 900 1050 950 1130 1050 1200

II. TARKIB OG‘IRLIGI, SOLISHTIRMA TEZLASHTIRUVCHI VA SEKINLATUVCHI KUCHLARNI HISOBLASH


4. Hisobiy ko‘tarilish joyini tanlash va tarkib og‘irligini hisoblash
Hisobiy ko‘tarilish joyi deganda, tanlangan yo‘nalishda harakatlanish murakkab bo‘lgan ko‘tarilish joyi tushuniladi, bunda lokomotiv hisobiy harakatlanish tezligida hisobiy tortish kuchini rivojlantiradi.
I_r=12.6 ‰ deb qabul qilaqmiz.
Yuk tashish bilan bog‘liq bo‘lgan harakatlanish tannarxini kamaytirish hamda uchastkaning tashish qobiliyatini oshirish uchun tarkib imkon qadar katta og‘irlikka ega bo‘lishi zarur. Buning uchun esa elektrovoz hisobiy F_kr, ya'ni ruxsat etilgan eng katta tortish kuchidan foydalanishi zarur. Elektrovozning bunday tortish kuchidagi tezligi hisobiy tezlik V_r deb nomlanadi. Tortish kuchi va tezligining ushbu hisobiy qiymatlari odatda, o‘zgaruvchan tokdagi elektrovozlarning cheklovchi liniya F_{k ss}, ya'ni 2-rasmdagi V nuqtasini kesib o‘tishida kuchlanishni boshqarishning yuqori bosqichlaridan biridagi me'yoriy qo‘zg‘alish tavsifidan olamiz.
F_kss=308 kN , F_kp=245 kN , v_r=49 km/s.
Hisobiy ko‘tarilish joyi i_r =8.3 ‰ da belgilangan harakatlanish tezligi V_r da tarkib og‘irligi m_c quyidagi formula orqali aniqlanadi:


(4)
bu erda F_kr =355*103 N - elektrovozning hisobiy tortish kuchi,
i_r =12.6 ‰ - hisobiy ko‘tarilish joyi,
w₀' - tok ostidagi elektrovoz harakatlanishiga nisbatan solishtirma asosiy qarshilik bo‘lib, quyidagi formula orqali aniqlanadi, N/kN,


w₀' = 1,9+ 0,01V + 0,0003V²=1.9+0.01*49+0.0003* =3.033 N/kN, (5)


w₀'' – tarkib harakatlanishiga nisbatan solishtirma asosiy qarshilik bo‘lib, quyidagi formula yordamida turli tipdagi vagonlarning belgilangan foizli nisbatida hisoblaymiz.


N/kN, (6)

bu erda R₈=10_,, R₆=5 va R₄=85 - mos ravishda tarkibning rolikli podshipniklaridagi sakkiz o‘qli, olti o‘qli vagonlar hamda sirg‘aluvchi podshipniklaridagi to‘rt o‘qli vagonlar (topshiriqqa binoan olamiz) ;

w''₀₈, w''_06, w''₀₄ – mos ravishda rolikli podshipniklaridagi sakkiz o‘qli, to‘rt o‘qli hamda sirg‘aluvchi podshipniklaridagi to‘rt o‘qli yuklangan vagonlar harakatlanishiga nisbatan solishtirma asosiy qarshilik, N/kN. Ushbu qarshilik V_r bo‘lganda, quyidagi formulalar yordamida topamiz.
=1.35 N/kN, (7)

bu erda m_v08 =162/8 t – sakkiz o‘qli vagonning bir o‘qiga to‘g‘ri keladigan massa,

=1.676 N/kN, (8)
bu erda m_v06 =112/6 t - rolikli podshipniklarga ega to‘rt o‘qli vagonning bir o‘qiga to‘g‘ri keladigan massa, t;
N/kN, (9)
bu erda m_v04=81/4 - sirg‘aluvchi podshipniklarga ega to‘rt o‘qli vagonning bir o‘qiga to‘g‘ri keladigan massa, t.
Tarkibning hisoblangan og‘irligini poezdning kinetik energiyasini hisobga olgan holda eng tik, ammo qisqa uzunlikdagi ko‘tarilish joyida harakatlana olish imkonini tekshirib ko‘rish lozim. Ko‘tarilish joyiga kelish tezligini 60 km/s teng qabul qilamiz.
S_pr yo‘l, m, har bir diapazonda quyidagi formula yordamida aniqlaymiz.


m (10)

bu erda V_k – birinchi hisob uchun hisobiy tavsif va cheklovchi liniyaning kesishuv nuqtasi, ikkinchi hisob uchun - V_r ;

V_n – birinchi hisob uchun 60 km/s ga teng, ikkinchi hisob uchun esa birinchi hisobdan olingan V_k ga teng;
(f_k – w_k) – solishtirma kuch bo‘lib, o‘rtacha tezlik holatida sinalayotgan ko‘tarilish joyining tikkaligini i_pr =13 ‰ hisobga olgan holda tezlik intervallarining har biri uchun hisoblanadigan solishtirma kuch.


(11)

bu erda t = m_e + m_c = 2485,8+138=2623,8 t - poezd og‘irligi (massasi);

w₀' va w₀' - o‘rtacha tezlikda (5),
formula yordamida hisoblaymiz.
S_pr  S_el

10944,28 m > 6000 m