Metodika oraliq

Metodika oraliq
106. O’quvchilarda mustaqil va ijodiy fikrlashni rivojlantirish usullari
#ijodiy fikrlash bu yangi yoki eski muammolarning ilgari mavjud bo’lmagan echimlarini yaratadigan fikrlash usuli. Bu miya hujumi kabi tuzilmagan jarayon bilan ham, lateral fikrlash kabi tizimli jarayon bilan ham rag’batlantirilishi mumkin bo’lgan ijodkorlik bilan bog’liq tushunchadir.
Ijodiy fikrlashning eng muhim tarkibiy qismlaridan ba’zilari tanqidiy fikrlash, Sokratik savollar, o’zgaruvchan nuqtai nazar yoki belgilangan / status-kvoni qabul qilmaslikdir.

107. O’quv munozaralari bahslar fikrlarni asoslash, oʻz-oʻzini baholash oʼzaro nazorat qilish

#O’z-o’zini baholash - bu jismoniy va aqliy qobiliyatimiz bilan bog’liq jihatlarni hal qilish yoki his-tuyg’ularimiz yoki sog’ligimiz kabi muammolar bilan shug’ullanish orqali o’zimiz to’g’risida yaxshiroq bilim olishga imkon beradigan usullardir.
108. Dialog, o’quv faoliyat huquq muloqotlar

#Dialog (yunoncha: dialogos — suhbat) — nutq turi; ikki yoki undan ortiq shaxsning bir-biriga qaratilgan nutqi. Dramada harakterlar va voqealar rivojini ifodalashning asosiy vositasi; nasrda (baʼzan nazmda) badiiy ifoda usuli

109. O’quvchilar jamoasida ijodiy izlanish ishlarini tashkil etish bosqichlari

#Ijodiy izlanishlar quyidagi bosqichlarda tashkil etilishi maqsadga muvofiq:

Ijodiy izlanish maqsadini aniqlash; Ijodiy izlanish maqsadiga muvofiq mustaqil ishlarni tashkil etish;
Guruh a’zolari о‘rtasida fikr va axborot almashinuvini amalga oshirish;
Olingan natijalarni tasavvur qilish va uni loyihalash;
Maqsadni amalga oshganligi va olingan natijani tahlil qilish;
Zarur hollarda tegishli о‘zgartirishlar kiritish.

110. Biologik koʻnikma va malakalar

#Ko’nikma – o’rganish natijasida qo’lga kiritilgan, biror harakatni nazoratsiz, avtomatik tarzda bajarish qobiliyatlari.a
Malaka – shaxsning o’zi egallagan bilimlari asosida ma’lum bir faoliyatni yangi sharoitdagi yangiliklar bilan birga, samarali bajarish qobiliyati.

111. O’quvchilarda koʻnikma va malakalarni tarkib toptirish bosqichlari

#-aniq savol qoʻyasiz: umumlashtirishga, isbotlashga, aniq mantiqiy fikr yuritishga undovchi; -oʻquvchilarga fikrlashga undovchi savollar bеrilib, uning yеchimini mustaqil ravishda oʻzlariga topishni taklif etasiz;
-nazariy va amaliy topshiriqlar orqali oʻquvchilarni taqqoslashga, umumlashtirishga, xulosalar chiqarishga, bеrilgan faktlarni solishtirishga da’vat qilasiz;
-bir savolga turli nuqtai nazardan qarash lozimligini tushuntiriladi va bеrilgan javoblarni asoslashga undaysiz;
-oʻquvchilarga xodisani turli vaziyat orqali koʻrib chiqishni taklif etasiz hamda amaliy ish jarayonida duch kеladigan qarama-qarshiliklarni ma’lum qilasiz;
112. Koʻnikma va malakalarning guruhlari
#
113. Biologiyani oʻqitishda oʼquvchilarni tarkib toptiradigan koʻnikma va malakalar
#1. Билимлар (илмий тушунчалар, гоялар, конунлар, илмий назариялар);
2. Фаолият усуллари (кўникма ва малакалар);
3. Ижодий фаолият тажрибалари;
4. Кадриятлар тизими киритилган.

114. Bilim va tushunchalar

#Bilim — kishilarning tabiat jamiyat hodisalari haqida hosil qilgan voqelik maʼlumotlar; Tushuncha esa bilimni egallangan qismi,darajasidir

115. O’quvchilarda biologik tushunchalarni shakllantirish bosqichlari

#1. Билимлар (илмий тушунчалар, гоялар, конунлар, илмий назариялар);
2. Фаолият усуллари (кўникма ва малакалар);
3. Ижодий фаолият тажрибалари;
4. Кадриятлар тизими киритилган.

116. Biologik tushunchalarning turlari

#Биология ўкув фанида шакллантириладиган тушунчаларни уч гурухга ажратиш мумкин:
1. Умумбиологик тушунчалар.
2. Гносеологик тушунчалар
3. Касбга йўналтирувчи тушунчалар.
Умумбиологик тушунчалар ўз навбатида куйидаги учта йўнапишга ажратилади:
1. Организм биологик система.
2. Экологик системалар.
3. Органик олам эволюцияси.

117. O’quvchilarida biologik tushunchalarni rivojlantirish yollari

#nazariy
amaliy
koʻrgazmali
laboratoriya va tajribalar
118. Umumiy va xususiy biologik tushunchalar
##Биология ўкув фанида шакллантириладиган тушунчаларни уч гурухга ажратиш мумкин:
1. Умумбиологик тушунчалар.
2. Гносеологик тушунчалар
3. Касбга йўналтирувчи тушунчалар.
Умумбиологик тушунчалар ўз навбатида куйидаги учта йўнапишга ажратилади:
1. Организм биологик система.
2. Экологик системалар.
3. Органик олам эволюцияси

119. Umumiy oʻrta taʼlim maktablarida biologik taʼlim mazmuni asoslari

#таълим мазмунининг асосий кисмини билим лар (илмий тушунчалар, ғоялар, конунлар, илмий назариялар) ташкил этади. Фаолият усуллари - кўникма ва малакалардан иборат бўлиб, ўкувчилар томонидан ўкув дастурида кўзда тутилган кўникма ва малакаларни эгаллашини белгилайди.

#академик И.Я. Лернер томонидан таълим мазмунининг таркибий кисмларига:

1. Билимлар (илмий тушунчалар, гоялар, конунлар, илмий назариялар);
2. Фаолият усуллари (кўникма ва малакалар);
3. Ижодий фаолият тажрибалари;
4. Қадриятлар тизими киритилган.
#Биология ўкув фанининг билимлар таркибий кисмига биринчи навбатда илмий тушунчалар киради. Улар биологиянинг айрим сохаларига оид хусусий ва биологиянинг барча сохаларига хос бўлган умумий биологик тушунчалардан ташкил топади.

Умумий биологик тушунчалар каторига:

■организмларнинг хужайравий тузилиши;
■модда ва энергиянинг алмашинуви;
•организм ва мухитнинг ўзаро бирлиги;
■ирсият ва ўзгарувчанлик; ■органик олам эволюцияси тушунчалари киради.

120. Biologik taʼlimning maqsadi va vazifalari

#Биологик таълимнинг максад ва вазифалари Умумий ўрта таълим ўкув юртларидаги биологик таълим умумий педагогик жараёнининг ажралмас таркибий кисми сифатида таълимнинг умумий максадларига мувофик ўкувчи шахеини хар томонлама ривожланишига, тарбияланишига йўналган бўлади. Умумий ўрта таълим ўкув юртларида биологик таълим вазифалари кўйидагилар бўлиб: ■ ўкувчиларни етакчи гоялар, асосий биологик тушунчалар, илмий далиллар, конунлар, назариялар, илмий билиш усуллари, органик оламнинг манзарасига оид билимлар билан таништириш; ■ тирик табиат унинг тараккиёт туфайли организмларда пайдо бўлган мосланиш механизмлари хакида маълумот бериш; ■ ўкувчиларни организмларнинг хаёти, уларнинг шахеий ва тарихий ривожланишининг асосий конунлари билан куроллантириш ■ хаёт тузилишининг турли: молекула, хужайра, организм, популяция - тур, биогеоценоз, биосфера даражалари билан таништириш; ■ табиатга унинг барча бойликларига окилона муносабатда бўлиш фазилатларини ўкувчилар онгига сингдириш; ■ ўкувчиларни ўзларининг ва ўзгаларнинг саломатлигини саклашга. соглом турмуш тарзини таркиб топтиришга йўналтириш; ■ биология таълим мазмунини хозирги ижтимоий хаёт, фан - техника тарақкиёти билан мустахкам богланишини таъминлаш асосида ўкувчиларнинг касб танлашга онгли равишда йўналтириш: