Metodologiyasi
Репина Л.П. «Новая историческая наука и социальная история». — М
Download 7.14 Mb. Pdf ko'rish
|
Tarix fani metodologiyasi. Alimova D.A, Ilxamov Z.A
|
1 Репина Л.П. «Новая историческая наука и социальная история». — М.,
1998. Bu davrda shaharlar tarixi bo‘yicha, urbanizatsiyaning ijtimoiy- iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy, ijtimoiy-madaniy nuqtayi nazardan kompleks xususiyat kasb etuvchi mazmunda amalga oshirilgan ilmiy tadqiqotlar paydo boidi. Ijtimoiy tarix o‘zining predmeti etib quyidagi mikrostrukturalarni belgiladi, ya’ni oila, jamoa, tur li ko‘rinishdagi korporatsiyalar, natijada jamiyatni murakkab tizim (sistema) sifatida ko‘rish va yaxlit holda tushunish yuzaga keldi. Ijtimoiy tarixdagi yangi yo‘nalishlar XX asrning 70—80-yil- larida antropologiya va ijtimoiy psixologiyadan kirib kelgan yondashuvlar ta’sirida shakllandi. Tarixchilarning qiziqishlari obyektiv jarayonlarni va tizim larni tadqiq etishdan madaniyat va uning antropologik interpretatsiyasi (mentalitet, ram zlar (sim- vollar), urf-odatlar va qadriyatlar va boshqalar)ga ham qaratila boshlandi. Ijtimoiy tarixning yangi turi sifatida u o‘z predmeti tarkibiga inson tafakkurini ham qo‘shdi. Ijtimoiy tarix madaniy-antro pologik tadqiqot mazmunini ham o‘zlashtirib, ijtimoiy ta rix mazmunini inson omili bilan «to‘ldirdi». Tarixni «quyidan» o‘rganish, ya’ni ishchilar tarixi, dehqonlar tarixi, ayollar tarixi, mintaqalar va hududlar tarixi va boshqalar yuzaga keldi. 1971-yil- da E.Xobsboum tizim lilik va ijtimoiy-madaniy yondashuvni ino- batga olish va ijtimoiy tarixni jamiyat tarixi sifatida tushunish, mentalitetni esa turmush tarziga mos keluvchi turli tafakkur va qarashlar (fikrlar) o‘rtasidagi aloqadorlik deb tushunishni tak- lif qildi. J.Dyubi mentalitetni obyekti sharoitlar bilan moslashti- rish kerak deb hisobladi. P.Berk 1980-yilda jamiyatdagi munosa- batlarni, ijtimoiy tizimlar, kundalik turmush, xususiy (shaxsiy) hayot, ijtimoiy umumiyliklar va ziddiyatlar kabilarni o‘rganish- ni taklif qildi. E.Briggs esa (1983) ijtimoiy tarix har tomonlama bo‘lishi kerak va u hokimiyat egalarni ham nazardan qochirma- gan holda oddiy odam larning hayotini 0 ‘rganishi kerak, degan tushunchani ilgari surdi. Yuqoridagilardan ko‘rinadiki, turli tarixchilar ijtimoiy ta rixni turlicha tushunganlar. Ayni vaqtda tarix faniga sotsiologi- ya fanining uslublari, modellari va tamoyillari mexanik ravish- da kirib kelmoqda, degan tanqidiy fikrlar ham ko‘plab bildirila boshlangan edi. XX asrning 80-yillarida mentalitetni o‘rganishda tarixiylikni ham qollash e’tirof etila boshlandi, shu vaqtda sin- tezni amalga oshirish uchun ijtimoiy va madaniy antropologiyani birlashtirish g‘oyasi ham shakllandi. Ayollar tarixi gender tad- qiqotlari bilan almashtirildi. Shuningdek, XX asrning ikkinchi yarmida lokal tadqiqotlarni (alohida tarixiy tadqiqotlar, ya’ni alohida qishloqlar, shaharlar, hududlar va boshqalarni o‘rganish) milliy tarixga bog‘lash, ya’ni mikrotarixni makrotarixga sintez- lash muammosi ko‘tarildi. Yondashuvlar, tamoyillar yangilanib mukammallashib bordi. Download 7.14 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|