Metodologiyasi

1 Смоленский Н.И. Теория и методология истории. С. 7.
2 http://helpiks.org

---

Tarixiy bilishning rivojlanishi ayni vaqtda uning metodologik 
asoslarining ham rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatdi.
Tarix fanida metodologiyaning qandaydir aniq birgina ko‘ri- 
nishi mavjud emas, undagi holatlarning o‘zgarishlari bilan bir- 
ga metodologik qarashlarning ham o‘zgarishlari sodir bo‘lib bo- 
raveradi. Tarixiy bilishning rivojlanib borishi shunga olib keldiki, 
metodologiyaga bir yaxlitlik sifatida qarash yoki ayni vaqtda uning 
u yoki bu jihatlariga munosabat bildirish tobora tushunarli va 
jonli ravishda, nazariy jihatdan mukammallashgan holda nam o­
yon bolm oqda.
Tarixchi N.I.Smolenskiyning ta’kidlashicha, har qanday fan 
metodologiyadan emas, balki bilishning mukammallashib borishi 
bilan uning metodologik muammolarini aniqlab beruvchi faktik 
materiallarning to‘planib borishidan boshlanadi1.
Zamonaviy tarix fanida oxirgi yillarda tarixiy tadqiqotlar so- 
halarida hamda ularning nazariy asoslari sohalarida yangicha 
yondashuvlar shakllanib bormoqda. Bunday yo‘nalishlar sifati­
da postmodernizmni, mikrotarixni, kundalik jarayonlar tarixini, 
mentalitet tarixini, og'zaki tarixni, gender tadqiqotlar ini ko‘rsa- 
tib o‘tish m umkin2.
Metod — tarixiy tadqiqotlar jarayonida aniq maqsadga olib 
boruvchi tadqiqot usullari va jarayonlar yig‘indisidan iborat, 
metodning o‘zi nazariyadan, tadqiqot metodikasi va texnikasidan 
tarkib topadi.
Har qanday metod nazariy jihatdan asoslangan bo‘lib, bir vaqt- 
ning o‘zida obyektiv va subyektiv xususiyat kasb etsada, obyektiv 
asosga ega. Biroq shunga alohida ahamiyat berish lozimki, har 
qanday metod ham obyektiv xulosalarga olib kelmasligi mum­
kin. Bunda metodning tanlanishi, uning to£g‘ri qollanilishi va 
tanqidiy xulosalarning chiqarila olinishi tadqiqotchining bevosita 
o‘ziga bog‘liq va uning o‘rni asosiy ahamiyat kasb .etadi
■
* >'*
-------------------------------
; / ; /
'N
n
'6 N 4