Meva-sabzavot kanserva mahsulotlarini ishlab chiqarish texnalogiyasi

MEVA-SABZAVOT KANSERVA MAHSULOTLARINI ISHLAB CHIQARISH TEXNALOGIYASI
Husanova Charos Otabek qizi
Mirzo Ulg‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti Jzzax filiali
Biotexnalogiya (tarmoqlar bo‘yicha)yo‘nalishi
3-bosqich talabasi
Annotatsiya: Bugungi kunda konserva mahsulotlariga bo`lgan talab oshgani sayin uning ham turlari ko‘payib bormoqda. Ushbu maqolada meva-sabzavotlarning konservalash texnalogiyasi va usuli bilan ko‘rib chiqishingiz mumkin.
Kalit so‘zlar: konserva mahsulotlari, quruq va hol meva-sabzavotlar, konservalash jarayoni.
Buguni kunda barcha sohalarda keng ko‘lamli ishlar olib bormoqda shu jumaladan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yoki aynan meva-sabzavotlarni konserva qilish orqali O‘zbekiston mevalarni eksportlik darajasini oshirish va shu orqali milliy mahsulotlarimizni uzoq mamlakatlarga yetkazish bo‘yicha ishlar olib borilmoqda
KONSERVALASH — oziq-ovqat mahsulotlarini uzoq muddat saqlash usuli.
Konservalashning mohiyati: mahsulotlarni tez buzadigan mikroorganizmlar faoliyatini butunlay yoki vaqtincha toʻxtatish, fermentlar faoliyatini soʻndirishdan iborat. Koʻp qoʻllaniladigan usullari: pasterizatsiya, sterilizatsiya, quritish (qoqi qilish), moʻzlatish, achitish, toʻzlash va dudlash.
Mantiqan savol tug'iladi, bugungi kunda konservalangan sabzavotlarga maksimal talab mavjud. Shuni tushunish kerakki, sanoat ishlab chiqarish hali ham uy-ro'zg'or buyumlaridan yuqori raqobat bosimini boshdan kechirmoqda. Bu ularning mahsulotlarining sifat standartlarida va konserva turini tanlashda hisobga olinishi kerak. Shunga ko'ra, eng mashhur tijorat konservalangan sabzavotlar: qovoq va baqlajon ikrasi,sabzavotli salatlar,bolgar qalampiri, tuzlangan pomidor, yashil no‘ xat, tuzlangan bodring, makkajo‘xori,dukkaklilar.
Meva-sabzavotlarni konservalashda quyidagi tarzda amalga oshirish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Meva-berry pyuresi tayyorlash uchun yangi mevalar va reza mevalar ishlatiladi. Pyures - pyuresi meva va berry massasi. Uni ishlab chiqarish uchun barcha turdagi meva va rezavorlar mos keladi. Eng keng tarqalganlari olma, behi, nok, o'rik, olxo'ri, shaftoli, olcha va boshqalar. Xom-ashyoga qo'yiladigan talablar kompot ishlab chiqarishga qaraganda kamroq qat’iydir. Saralashda faqat oziq-ovqat uchun mutlaqo yaroqsiz bo'lgan mevalar va rezavorlar olib tashlanadi: chirigan, mog'orlangan, qurtlangan.
Pyuresni ishlab chiqarish texnologiyasi oddiy va quyidagi operatsiyalardan iborat: yuvish, tekshirish, kuydirish, o'chirish, qadoqlash va sterilizatsiya qilish. Xom ashyo yuviladi va qaynatish uchun yuboriladi. Natijada, mevaning pulpasi yumshaydi, uni urug'lardan, teridan va boshqa qo'pol to'qimalardan ajratish osonroq bo'ladi. Qaynatgandan yoki oqartirilgandan so'ng, meva va rezavorlar pulpa mashinasida o'chiriladi. Meva-berry xom ashyosi bilan ishqalanganda, ular bir hil mustahkamlik beradi va qo'pol zarralarni butunlay olib tashlaydi. Olingan massa isitiladi va tayyorlangan idishga issiq qadoqlanadi. Qadoqlashdan so'ng, pyuresi darhol muhrlanadi va sterilizatsiya qilinadi (nordon xomashyodan pasterizatsiya qilinadi) va saqlashga yuboriladi. Meva pastalari yangi yoki sulfitlangan meva-berry pyuresini quruq moddalar miqdori 18, 25 yoki 30% gacha qaynatish orqali olinadi. Issiq xamir bankalarga qadoqlanadi, muhrlanadi va sterilizatsiya qilinadi. Xuddi shu texnologiya tayyorlash uchun ishlatiladi va mevali soslar... Farqi shundaki, 21-23% gacha quruq moddalar qaynatilganda har 100 kg pyurega 10-13 kg shakar qo'shiladi. Meva ziravorlari qaynatish orqali olinadi meva pyuresi shakar bilan 30-35% gacha quruq moddalar, doljin va chinnigullar qo'shiladi. Ta'mi, hidi va rangi tabiiy bo'lishi kerak. Meva va sabzavotlarni saqlashning mikrobiologik usullariga tuzlash, tuzlash va ho'llash kiradi. Ular umumiy jarayonga asoslangan - sut kislotasi bakteriyalarining hayotiy faolligi tufayli xom shakardan sut kislotasi ishlab chiqarishga asoslangan.
Xulosa sifatida shuni aytish mumkinki konservalash oqibatida meva-sabzavotlarimidi yuqori sifatda va uzoq davlatlarga o`z tamini buzmagan holatda yetqazish mumkin. Mamlakatimiz so‘nggi meva-sabzavotlarni yetishtirish va uni eksport qilishga qaratilgan yillarda bir qator farmon va qarorlar qabul qilindi. Bularga O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 29 martdagi “O‘zbekiston Respublikasida meva-sabzavotchilikni jadal rivojlantirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PF-5388 va 2019 yil 23 oktyabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 2020-2030 yillarga mo‘ljallangan strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5853 sonli farmonlari hamda 2018 yil 17 oktyabrdagi “Meva-sabzavot mahsulotlarini tashqi bozorlarga chiqarish samaradorligini oshirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-3978, 2019 yil 14 martdagi “Meva-sabzavotchilik sohasida qishloq xo‘jaligi kooperatsiyasini rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-4239 qarorlarini keltirish mumkin.
Foydalanigan adabiyotlar ro‘yxati:

1. 
   Rossiya Federatsiyasida agrosanoat ishlab chiqarishni rivojlantirish holati va choralari // Yillik hisobot 2002. - M. - 2003. - 243 p.
   
2. 
   Ustinova A. V., Derevitskaya O. K., Aslanova M. A. va boshq.Bolalar uchun yangi ko'pkomponentli konservalar // Oziq-ovqat sanoati. - 2003. - № 3. - S. 24-25.