Mevachilik va uzumchilikning rivojlanishida ilm-fan yutuqlari

Akademik M.Mirzaev nomidagi 
Bog‘dorchilik, uzumchilik va vinochilik 
ilmiy-tadqiqot instituti 
Volume 3 | Special Conference 1 | 2022
MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING 
RIVOJLANISHIDA ILM-FAN YUTUQLARI 
 
 
 
 
498
 
15-iyun, 2022 
Google Scholar

Respublika anjumani 
билан тери сили ва бошқа терикасалликлари, болаларнинг рахит ва ширинча 
касалликлари ҳамдатурли яралар даволанади, ангина ва гингивитда оғиз 
чайилади.
Баргшираси темиратки, тери касалликларини даволашда қўлланади. 
Қориноғриганда 
ва 
кўнгил 
айниганда 
ѐнғоқ 
мағзини 
истеъмол 
қилишбуюрилади. Баргидан олинган юглон препарати (суртма, эритма 
васуспензиялар) илмий тиббиѐтда тери сили, экзема, сурункалиэпидермофития, 
темиратки, терининг юқумли, йирингли ва бошқакасалликларини даволаш учун 
қўлланилади.
Ёнғоқнинг хом мевасипўстида юқори миқдорда С витамини (2000 мг% 
гача) мавжуд бўлиб, унданС витамин қонцентрати тайѐрланади, цинга ва бошқа 
авитаминозкасалликларини даволаш хамда уларнинг олдини олишда 
ишлатилади.[3]. 
Грек ёнғоғи(Juglans regia L.) бўйи 25-30 м га, диаметри 1-2 м га 
етадиган дарахт. Шох-шаббаси кенг, шарсимон. Шох ва новдаларининг 
пўстлоғи силлиқ, оқиш пўст ташлаб туради. Барглари тоқ патсимон, бўйи 40 см 
гача етади, 7-9 та баргчалари бор, учидагиси энг йирик, тубидагиси анча майда 
бўлади. Барглари ҳидли эфир мойи чиқариб туради. Гуллари айрим жинсли, 
бир уйли. Барг ѐзиш билан бир вақтда (апрел ойида) гуллайди. Шамол 
воситасида четдан чангланади. Меваси битта ѐки бир нечтадан тўда бўлиб 
жойлашади.
Улар сентябр ойида етилади, қўнғир-яшил, овал шаклда устки серет 
пўсти меваси етилганда ѐрилади. Ундан ѐнғоқ осонлик билан ажралади, 
ѐнғоқнинг қобиғи қалин, устки томони чўтир, оч-ғишт рангда. Айрим 
навларининг қобиғи юпқа бўлиб, уларни чақиш анча осон, бундай навлар 
айниқса диққатга сазовор. Мағзи тўсиқлар билан қисмларга ажралади. Унинг 
таркибида 60-70% мой бор, С витаминга ниҳоятдабой. Мағзи истеъмол 
қилинади ва техникавий хусусиятлари юқори.[2]. 
Ўзбекистонда маҳаллий халқ ѐнғоқ деб атайдиган ѐнғоқмевали 
дарахтнинг номи (Juglans regia орех грецкий) бўлиб, у ѐнғоқдошлар 
(Juglandaceae) оиласига мансубдир. Ёнғоқ дарахти 20 м баландликка ва 1-1,5 м 
диаметрга эга бўлиб, 100-150 йилгача ўсиб ҳосил беради. Сернам, унумдор 
тупроқ шароитларида 300-400 йилгача яшаши мумкин. Ёнғоқ 70 ѐшигача мўл 
ҳосил беради, айрим тупларидан 300-350 кг гача ҳосил йиғиб 
олинган. Ўртача 150-200 кг ҳосил беради[4]. 

---