Mexanik ish haqidagi tushunchalar; Quvvat haqida tushunchalar

Quvvat haqida tushunchalar;;

Agar elementar ish A= ekanligini e’tiborga olsak

• Quvvatning SI dagi birligini topish uchun berilgan ta’rifdan foydalanamiz:

.

• Bu birlik — watt (W) deyiladi. Quvvatning SI dagi birligi sifatida 1 s da 1 J ish bajaradigan qurilmaning quwati qabul qilingan.

•  

Ishning bajarilish tezligini tavsiflash uchun quwat degan kattalik kiritilgan va N harfi bilan belgilangan. Quwat deb, bajarilgan ishning shu ishni bajarish uchun ketgan vaqtga nisbati bilan o'lclianadigan kattalikka aytiladi:

N

 

Mavzuga doir masalar:

Mavzuga doir masalar:

1) 4 s da 200 J ish bajaradigan mashinaning quvvatini toping (Vt)

t=4 s N

A=200 J

N

2) Massasi 50 kg bo‘lgan odam zina bo‘ylab 10 m balandlikka 40 s da chiqdi. Odamning quvvati necha vatt

m=50kg; N

h=10m;

t=40s

N-

•  

N A=

 

Quvvat haqida tushunchalar

Mexanik energiya

Mexanik energiya

!

Eslatma

Mexanik energiya deb- mexanik harakatlarning va o‘zaro ta’sirlarning miqdoriy o’lchoviga aytiladi.

Sistemaning holatiga qarab kinetik va potensial energiyalar boladi.

Kinetik energiya

Sistemaning kinetik energiyasi deb- Uning mexanik harakat natijasida oladigan energiyasiga aytiladi.

v tezlik bilan harakatlanayotgan m massali jismning kinetik energiyasi uning massasi va tezligi kvadrati ko'paytmasining ikkiga bo’linganiga teng.

 

Potensial energiya.

Potensial energiya.

Jismlar sistemasining potensial energiyasi deb- ularning bir-biriga nisbatan joylashuviga va ular orasidagi o'zaro ta’sir kuchlarining xarakteriga bogliq bo'lgan energiyaga aytiladi.

Mexanik energiya

Yerdan h balandlikdagi jismning potensial energiyasi. Yer sirtidan h balandlikka ko'tarilgan m massali jismning potensial energiyasi

 

Bu yerda

g — erkin tushish tezlanishi,

P = mg — og'irlik kuchi

Demak, energiyaning SI dagi birligi Joul (J) bo'ladi.

To‘la mexanik energiya

To‘la mexanik energiya

Sistemaning tola mexanik energiyasi deb- uning kinetik va potensial energiyalarining yiglndisiga aytiladi:

То’lа mexanik energiya saqlanadimi

Tola mexanik energiya saqlanadi, ya’ni vaqt o‘tishi bilan o‘zgarmaydi:

•  

Mexanik energiya

 

 

Tabiatda energiyaning saqlanish qonuni

Tabiatda energiyaning saqlanish qonuni

!

Eslatma

Energiyaning saqlanish qonuni

Energiya hech qachon yo‘qolmaydi ham, yo’qdan paydo ham bo’lmaydi. U faqat bir turdan boshqasiga aylanishi mumkin. Yopiq sistemada tola energiya saqlanadi.

Hali tabiatda energiyaning saqlanish qonuni bajarilmagan jarayon ma’lum emas.

Mexanik energiya