Mexanik ish, quvvat va energiya

MEXANIK ISH, QUVVAT VA ENERGIYA

• Tayyorladi: G. Seytimbetova

Mexanik ish, quvvat va energiya.

• REJA

• Mexanik ish, quvvat va energiya.
• Energiyaning saqlanish qonuni

• Ish

• F kuchning bajargan A ishi kuchning harakat yo’nalishiga proektsiyasining kuch qo’yilgan nuqtaning siljishiga ko’paytmasiga tengdir

• Kuchlar

• Konservativ

• Dissipativ

• Konservativ (potentsial) kuch deb bajargan ishi faqat jismning boshlang’ich va oxirgi holatlari bilan aniqlanadigan va yo’l shakliga bogliq bo’lmagan kuchga aytiladi

• Dissipativ kuchlar deb, jismni ko’chirishda bajargan ishi traektoriyaga bog’liq bo’lgan kuchlarga aytiladi

• Ishqalanish kuchi

• Og’irlik kuchi

• Elastiklik kuchi

• Quvvat – kuchning birlik vaqt ichida bajargan ishi.
• N quvvat deb, A bajarilgan ishning, shu ishni bajarish uchun ketgan t vaqtga nisbatiga teng fizik kattalikka aytiladi.

• Quvvat

• Tekis harakat uchun

Energiya ish bajara olish qobiliyat sifatida

• Jismning yoki jismlar sistеmasining ish bajara olish qobiliyati enеrgiya dеb ataluvchi fizik kattalik orqali ifodalanadi. Mеxanik enеrgiya kinеtik va potеntsial enеrgiyalardan iborat bo’ladi.

• Mexanik tizimning ЕК kinetik energiyasi - shu tizim mexanik harakatining energiyasidir.

• Kinetik energiya

• Zarra kinetik energiyasining elementar ko’chishidagi o’zgarishi shu ko’chishdagi elementar ishga teng:

• Potentsial energiya - umumiy mexanik energiyaning bir qismi bo’lib, jismlarning bir-biriga nisbatan qanday holatda turishi va ular orasidagi ta’sir kuchlarining xarakteriga bog’liq.

• Potentsial energiya

• h balandlikdagi m massali jismning potentsial energiyasi

• Er tortish kuchi maydonining potentsial energiyasi

• X uzunlikka cho’zilgan prujinaning potentsial energiyasi

• Tizimning to’liq mexanik energiyasi – mexanik harakat va o’zaro ta’sirlashuv energiyasi bo’lib, kinetik va potentsial energiya yig’indisiga teng Eк+Ер=W.

• Energiyaning saqlanish qonuni:
• O’zaro faqat konservativ kuchlar ta’sir qiladigan jismlar tizimida to’liq mexanik energiya saqlanadi, ya’ni vaqt o’tisi bilan o’zgarmaydi:

• Energiyaning saqlanish qonuni

Nazorat savollari

• Nazorat savollari
• Kuch birligi qanday aniqlanadi.Ish qanday mеxanik kattalik.
• Quvvatga ta'rif bеring.
• Konsеrvativ va nokonsеrvativ kuchlarni tushuntiring.
• Kinеtik enеrgiya qanday aniqlanadi.
• Potеntsial enеrgiyani tushuntiring.
• Enеrgiya qanday fizik ma'noga ega.
• Mеxanik enеrgiyaning saqlanish qonuni izohlang.
• Ish, quvvat va enеrgiya birliklari qanday aniqlanadi.

Paul A. Tipler Gene Moska: Physiks For Scientists and Enginerers. W.H Freeman and Company. Nyw York. 2008 y. 63-227 pp.

• FOYDALANILGAN ADABIYOT RO’YXATI

• Paul A. Tipler Gene Moska: Physiks For Scientists and Enginerers. W.H Freeman and Company. Nyw York. 2008 y. 63-227 pp.
• Abduraxmanov Q.P., Egamov O’. Fizika
• Савельев И.В. Основы теоретической физики, 1 том, 1991г.