Mexanik jarohatlanishdan muhofazalanish va muhofazalovchi vositalarni aniqlash

shikastlanish
deyiladi.
Grekchada
"trauma“
- shikastlanish degan ma'noni anglatadi. Organizmga ta'sir qilish
omiliga ko'ra shikastlanishning quyidagi turlari farqlanadi.

---

Organizmga ta'sir
qilish omiliga ko'ra
shikastlanishlar
Mexanik
shikastlanishlar
(kuchli zarb tegishi, 
ezilish, cho’zilish).
Fizikaviy
shikastlanishlar
(issiq va sovuq
ta'siri, elektr toki
ta'siri, radioaktiv
nurlanishlar) 
Kimyoviy
shikastlanishlar
(kislotalar, 
ishqorlar ta'siri).
Ruhiy
shikastlanishlar
(qattiq qo’rqish, 
vahima qilish).

---

Shikastlanishlarning og'ir-yengilligi bu omillarning kuchiga va ta'sir
qilish vaqtiga bog'liq. Shikastlanishlar bo'yicha quyidagi tasnif qabul
qilingan:
l.Ishlab
chiqarish
bilan
bog’liq bo’lmagan shikastlanishlar.
Bular
o’z
navbatida
transport
shikasti, temir yo’l, avtomobil,
tramvay
va
hokazo,
piyoda
ketayotganda, sport shikasti, sport
bilan
shug’ullanganda,
tabiiy
ofatlar ta'sirida shikastlanishlar, yer
qimirlash, sel kelish va hokazo,
turmushda urush-janjallar oqibatida
uchraydigan
shikastlanishlarga
bo'linadi.
2.Ishlab chiqarish bilan
bog’liq bo'lgan
shikastlanishlar. 
Ko'pincha sanoat
korxonalarida va qishloq
xo’jaligida ko'proq
uchraydi.
3.Qasddan qilingan
shikastlanishlar. Harbiy
holatlarda, o'z-o'zini
o'ldirish, birovni qasddan
o’ldirish va hokazo
farqlanadi.

---

Mexanik kuchlarning
ta'siriga qarab
shikastlanishlar: 
bevosita
bevosita ya'ni to'g'ridan-
to'g'ri shikastlanishlar
(og'riq, qon quyilishi, 
shishlar)
bilvosita
bilvosita ya'ni to'g'ridan-
to'g'ri bo'lmagan
shikastlanishlar.
Jarohatlanish natijasida odam ish qobiliyatini vaqtinchalik yoki doimiy yo’qotishi
mumkin. Bunda ishchi umumiy ish qobiliyatini yoki kasbiy ish qobiliyatini yoxud ikkalasini
ham yo’qotishi mumkin.

---

Teri va shilliq pardalarning
jarohatlanishiga qarab
shikastlanishning quyidagi
turlari farqlanadi:
Ochiq shikastlanishlar
Teri qoplamlari va shilliq
pardalarning butunligi
buzilishi bilan kechadigan
shikastlanish:
Yopiq shikastlanishlar
Teri qoplamlari va shilliq
pardalarning butunligi
buzilmaydigan
shikastlanish:

---

Ochiq sinish belgilari
Singanlarning turlari va belgilari o'ziga xos xususiyatlarga ega. Singanning
belgilari:

sinish joyida sezilarli og'riq, bu harakat bilan yanada kuchayadi;

suyak bo'laklari ko'rinadigan ochiq yara;

tashqi qonash (o'limga olib kelishi mumkin bo'lgan juda xavfli alomat);

patologik harakatchanlik (harakatlar normal holatda bo'lmasligi kerak
bo'lgan joylarda kuzatiladi);

shikastlanish bo'lgan joyning shishishi;

oyoq-qo'l deformatsiyasi;

yara sohasidagi shishish;

umumiy holatning yomonlashishi (taxikardiya, qon bosimini pasaytirish).

---

Agar
katta
tomirlarning
suyak
qismlari
shikastlangan bo'lsa, og'ir qon ketishi mumkin, bu
esa gemorragik shokka olib kelishi mumkin. Uzoq
suyaklarning
shikastlanishi
yog‘
emboliyasini
keltirib chiqarishi mumkin, bu esa bemorning
o'limiga olib keladi. Terining shikastlanishi ko'plab
asab
retseptorlarini
sezilarli
darajada
tirnash
xususiyati
keltirib
chiqaradi,
bu
esa
og'riq
shokining
rivojlanishiga
sabab
bo'ladi.
Ochiq kesma flegmona yoki sepsis rivojlanishiga
sabab bo'ladigan infeksiyani yuqtirishi mumkin.
Yuqoridagi asoratlar shoshilinch tuzatishni talab
qiladi, chunki ular bemorning hayotiga tahdid
solishi va uning o'limiga sabab bo'lishi mumkin.

---