Mexanika к. P. Abduraxmanov, V. S. Xamidov

Inersiya kuchi sanoq tizimining tezlanuvchan harakati tufayli namoyon bo‘ladi.
Noinersial sanoq tizimida bo‘lgan istalgan jismga ta’sir qiluvchi inersiya kuchi – tashqi kuchdir. Inersial sanoq tizimlarida inersiya kuchlari mavjud emas.
Aylanuvchi sanoq tizimiga nisbatan jismga ta’sir etuvchi kuch.
Markazdan qochma kuch
Koriolis kuchi
Aylanayotgan sanoq tizimiga nisbatan tezlik
Aylanmayotgan sanoq tizimiga nisbatan tezlik
Aylanayotgan sanoq tizimining burchak tezligi

Inersiya kuchining xususiyatlari

- inersial sanoq tizimlarida inersiya kuchlari mavjud emas;

- bir tezlanuvchan tizimdan ikkinchisiga o‘tishga nisbatan inersiya kuchlari invariant emas;

- inersiya kuchlari Nyutonning uchinchi qonuniga

bo‘ysunmaydi;

- noinersial sanoq tizimida bo‘lgan istalgan jismga

ta’sir qiluvchi inersiya kuchi – tashqi kuchdir;

- inersiya kuchi moddiy nuqta massasiga proporsionaldir;

- inersiya kuchlari ostidagi moddiy nuqtalarning harakati

tashqi kuch maydonlaridagi harakatlariga o‘xshashdir.

Nyuton ikkinchi qonunining umumiy ifodasi: moddiy nuqta harakat miqdorining vaqt bo‘yicha hosilasi jismga ta’sir etuvchi kuchga tengdir.
Moddiy nuqtaning olgan tezlanishi, ta’sir etuvchi kuch yo‘nalishiga mos kelib, shu kuchni moddiy nuqta massasiga nisbatiga tengdir:
Nyutonning ikkinchi qonuni
Tashqi kuch ta’sirida jism o‘zining harakat tezligini o‘zgartiradi, tezlanishga ega bo‘ladi yoki o‘zining shakli va o‘lchamlarini o‘zgartirishi mumkin – deformasiyalanadi. Kuch vektor kattalikdir. Vaqtning har bir belgilangan momentida, kuch o‘zining qiymati, fazodagi yo‘nalishi va qaysi nuqtaga qo‘yilgani bilan xarakterlanadi.
Impuls – moddiy nuqtaning m massasini uning v tezligiga ko‘paytmasiga teng bo‘lgan, tezlik yo‘nalishiga ega bo‘lgan vektor kattalikdir.