“Meyorlashtirish asoslari” fanidan ma’ruzalar matni

1.2. Fanni o’rganish predmeti va uslublari. 
Kursning maqsadi bo’lg’usi iqtisodchilarni iqtisodiy resurslardan 
foydalanish bo’yicha nazariy bilimlar , uslublar bilan qurollantirish va amaliy 
ko’nikmalar xosil qilishdan iborat. 
Shuningdek fanning maqsadi talabalarga material va mehnat resurslaridan 
foydalanish jarayonida amal qiluvchi iqtisodiy qonunlar; korxona xo’jalik faoliyati 
samaradorlik ko’rsatkichlari va ularni oshirish yo’llari; material resurslar sarfini,

---

7 
ishlab chiqarish zaxiralarini me’yorlashtirish uslublari borasida tushinchalar 
berishdan iboratdir. 
Fanning ob’ekt bo’lib korxonaning mehnat va moddiy resurslari hisoblanadi 
“Me’yorlashtirish asoslari” fanining predmetini moddiy ne’matlarni 
yaratish jarayonida material va mehnat resurslarining mavjudligi va ulardan
oqilona foydalanishni ta’minlaydigan uslub va vositalar tashkil etadi.
Fanning vazifalari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:
• - Talabalarni me’yorlashtirish uslublari bilan tanishtirish, ularni amalda 
qo’llashga o’rgatish, taxlil asosida xulosalar chiqarish va rivojlanish 
yo’nalishlarini aniqlashtirish borasida ko’nikmalarni xosil qilish; 
• -innovatsion va ilmiy texnik rivojlanish tendensiyalarini va ularning 
resurslardan foydalanish hamda me’yorlashtirish samaradorligiga ta’sirini 
taxlil qilish; me’yorlashtirish asosida korxona resurslaridan foydalanish 
darajasini tadqiq etish, taxlil qilish va baholash ko’nikmalarini 
shakllantirish. 
• korxonalarda texnika, texnologiyaning va ishlab chiqarishni tashkil etish 
ishining rivojlanishini munosabati bilan mehnat va moddiy resurslarni
me’yorlashtirishni takomillashtirish; 
• mehnat jarayonini takomillashtirish, mehnatning ilg’or usul va uslublarini 
joriy qilish; 
• texnikaning va ishlab chiqarishning hozirgi zamon talablari darajasiga 
muvofiq vaqt va mahsulot ishlab chiqarish normalarini hisoblab chiqish va 
ularni amaliyotga joriy qiishdan; 
• ishlab chiqarishning ayrim sohalariga (uchastkalariga) xizmat ko’rsatish 
normalari asosida ishchilar va moddiy resurslar miqdorini belgilashdan; 
• bajarilgan mehnatning yoki ko’rsatilgan xizmatning miqdor va sifatiga qarab 
ish haqini tashkil qilish uchun sharoitlar yaratishdan; 
• resurslar sarfi bo’yicha norma va normativlarini takomillashtirish; 
• ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik yangilash va diversifikasiya 
qilish, innovatsion texnologiyalarni keng joriy etishni takomillashtirish. 

---

8 
Me’yor va normagivlar o’lchov va chegaralash funktsiyasi bilan bir qatorda 
hisob, nazorat va tartibga solish funktsnyalarini ham bajaradi. Ular ishlab 
chiqarishni rejalashtirish va tartibga solish, sarflarni erishilgan natijalar bilan 
solishtirish, faoliyat boshida va natijalar bo’yicha majburiyatlarni chegaralash, 
erishilgan natijalarni ob’ektiv baholash asosi bo’lib hisoblanadi.