Mi 407- guruh talabasi Abdurahmatova Gulmira 2-mustaqil ishi

MI 407- guruh talabasi Abdurahmatova Gulmira 2-mustaqil ishi

Mavzu: Yashash muhiti ekologik omillar va ularga organizmlarning adaptatsiyasi
Odatda tabiiy va sun’iy muxitlar ajratiladi. Tabiiiy muxitni suv, kuyosh, shamol, xavo, er, o‘simlik va xayvonot dunyosi kabi tabiiy omillar majmui tashkil etadi. Sun’iy muxit inson tomonidan yaratilgan bo‘lib, bunda insonning mexnat maxsuli yotadi. Tabiiy va sun’iy muxitlar bir-biri bilan chambarchas bog‘liq. Ularning bog’likligini ekologik muxit tushunchasi ifodalaydi.Tirik organizmlar, oziklanishi va yashashi uchun ishonchli ximoyalangan yashash muxitini kidiradi. CHigirtka, kapalak va shu kabi boshka xasharotlar ozik ovkatini va yashashi uchun inlarini kurishda o`simliklardan foydalanadi. Xashoratlardir o`z navbatida ko`p kushlarning ozukasi xisoblanadi. Nobud bo`lgan o`simlik va xayvonlar tuprok uchun manba xisoblanadi. Biotik omillar - tirik organizmlarning o‘zaro ta’sir etishining barcha ko‘rinishlari (masalan, o‘simliklarning xasharotlari yordamida changlanishi, rakobat, bir organizm tomonidan ikkinchisini iste’mol kilish, parazitlik) va ularning tashki muxitga ta’siridan iborat. Biotik o‘zaro aloka munosabatlar murakkab va o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lib, bevosita va bilvosita bo‘lishi mumkin. Biotik omillar atrof muxitning asoslisidir. Juda ko‘p o‘simliklar va xayvonlarning o‘sishi va yashashi uchun iklim omillari katta axamiyatga ega.
Tirik organizmlarning xayotiga va geografik tarkalishiga ta’sir etuvchi (ijobiy yoki salbiy) shart-sharoitlar ekologik omil deb ataladi. Ekologik omillar juda xilma-xil, ular tabiati va tirik organizmlarga ta’sir etishiga ko‘ra shartli ravishda 3 ta asosiy guruxlarga ajratiladi: Abiotik omillar - jonsiz tabiatning omillari xisoblanib, birinchi navbatda, iklim omillari, ya’ni yorug’lik, xarorat, namlik va maxalliy omillar kiradi. Abiotik omillar- jonsiz degan ma’nolarni bildiradi. Abiotik omillar xar bir tirik organizmnind yashashi uchun sharoit yaratadi. Masalan: suv abiotik omilning eng asosiy omil ko`rsatgichlaridan biri.
Abiotik omillar.
a) iqlim omillari- yorug‘lik, harorat, namlik;
b) edafik omillar- tuproqning mexanik va kimyoviy tarkibi, uning fizik xususiyatlari;
v) orografik omillar —relef sharoitlari
Абрис (Outline) guruhi Tugmalarga o’xshash uskunalardan iborat bo’lib, vektorli obyektlar tashqi chiziqlari parametrlarini o’rnatish imkoniyatini beradi.