Microsoft Word Федотова Ю. Ю., Чернобай А. Д. Практические указания к курсу Психология и педагогика doc

Sharh: o'rganish natijalarini baholashda
to'g'ri takrorlangan so'zlar soni yodlash uchun taqdim etilgan umumiy songa nisbatan hisoblanadi.
Chizmalarning mazmuni mavzu bo'yicha bilim va g'oyalar zaxirasini, uning shaxsiy hayotiy tajribasining xususiyatlarini, shuningdek, chalg'itish, mavhumlik qobiliyatini aks ettiradi.
Vositachilik bilan yodlashning xususiyatlari mavzu chizmalarining sifati orqali ifodalanadi. Barcha tasvirlarni beshta asosiy turga ajratish mumkin: mavhum, belgi-ramziy, konkret, hikoya va metafora.
Mavhum tasvirlar (A) - hech qanday taniqli tasvirda ishlab chiqilmagan chiziqlar shaklida.
Belgi-ramziy (3) - belgilar yoki belgilar (geometrik shakllar, o'qlar va boshqalar) shaklida.
Maxsus (K) - o'ziga xos elementlar.
Syujet. (C) - tasvirlangan ob'ektlar, personajlar har qanday vaziyat, syujet yoki biron bir faoliyatni amalga oshiradigan bitta personajga birlashtiriladi.
Metaforik (M) - metafora, fantastika shaklidagi tasvirlar, shuning uchun, masalan, "quvonch" so'zi tasvirlangan: qanotlarda havoga ko'tarilgan odam.
Tadqiqot natijalarini qayta ishlashda har bir rasmning yoniga mo'ljallangan tasvir turining harf belgisi qo'yiladi. Keyin eng ko'p ishlatiladigan tasvir turiga qarab, sub'ektning aqliy jarayonining tabiati haqida xulosa chiqarish mumkin. Agar mavzu mavhum va ishorali ­-ramziy turdagi chizmalardan foydalansa, uni "tafakkurchi" deb tasniflash mumkin. Aqliy faoliyatdagi bunday odamlar ma'lumotni umumlashtirish, sintez qilish, mavhum ­mantiqiy fikrlashning yuqori darajasiga ega.
Syujet va metaforik obrazlar ustunlik qiladigan sub'ektlar ijodiy fikrlaydigan, badiiy qobiliyat mavjudligini biladigan yoki badiiy ijodni yaxshi ko'radigan odamlar guruhini tashkil qiladi.
Tasvirlarning ma'lum bir turini afzal ko'rgan taqdirda, test predmeti to'g'ridan-to'g'ri idrok etilgan ob'ektlar va aloqalar bilan ishlashni yoki muammolarni hal qilishga qaratilgan amaliy fikrlashni o'z ichiga olgan aniq-samarali fikrlashning ustunligiga ega deb taxmin qilish mumkin. Amaliy faoliyatdagi alohida o'ziga xos muammolar.
Kontseptual tafakkurning shakllanish darajasi sub'ektning chizmalardan so'zlarni chizish va takrorlash jarayonida mavhum tushunchalar va tasvirlar o'rtasidagi aloqalarni qanchalik erkin o'rnatishidan dalolat beradi.
Bundan tashqari, sub'ektning shaxsiy xususiyatlarini diagnostika qilish metodologiyasining proyektiv ahamiyatiga e'tibor qaratish lozim.
Agar kichkina erkaklar ko'pincha vositachi ogohlantiruvchi sifatida tasvirlangan bo'lsa va og'zaki materiallarni ko'paytirish muvaffaqiyatli bo'lsa, buni xushmuomalalikning namoyon bo'lishi deb hisoblash mumkin, ammo agar bunday tasvirlarni takrorlash qiyin bo'lsa, bu infantilizm belgisi bo'lishi mumkin.
Chizmalarning sifatiga qarab mavzuda charchoq mavjudligini kuzatish mumkin. Buni e'tiborsizlikning kuchayishi, vazifaning oxirigacha chizish paytida bosimning zaiflashishi dalolat beradi.

2. 
   Hissiyotlarni jonlantirish orqali xotirani faollashtirish
   (S.A.Garibyan metodikasi)
   

Bu usul assotsiativ metod va his-tuyg'ularning bog'lanishiga asoslanadi. Hissiy rangdagi tasvirlar xotirada uzoqroq iz qoldiradi.
Issiqlik sifatida eksperiment-eksperiment taklif etiladi, uning maqsadi yodlashning esda tutilayotgan materialning tabiatiga bog'liqligini kuzatishdir.
1-mashq
Eslash kerak bo'lgan so'zlar: sevgi, gugurt, uchrashuv, javon, maktab, ayriliq, stoker, kasallik, doska, sessiya, imtihon, sovun, do'stlik, vint, sahna, stipendiya, karam, sana, quvur, g'isht, suv, yotoqxona, darslik, deraza, yomg'ir, xotira.
Mavzulardan so'zlarni tinglashlari, keyin ularni xotiradan yozishlari so'raladi. Sifatli tahlil shuni koʻrsatadiki, subʼyektiv maʼnoga ega boʻlgan soʻzlar yaxshi esda qoladi (yaʼni, subʼyektlar uchun alohida emotsionallik. Masalan: sevgi, uchrashuv, majlis, stipendiya va boshqalar).
S.G‘aribyanning o‘zi uning yodlash tizimini quyidagicha tavsiflaydi: “Agar siz mening mnemonika sistemamni qandaydir tasvir shaklida tasvirlashga harakat qilsangiz, unda men daraxt olaman. Uning ildizlari va magistrallari hissiyotlar bilan oziqlanadigan bir-biriga bog'liq bo'lmagan so'zlardir. Shoxlar va barglarga kelsak, bu juda ko'p kuch sarflamasdan, katta hajmdagi matn ma'lumotlarini, tarjimasi bo'lgan xorijiy so'zlarni, raqamlar, manzillar, telefon raqamlari, ismlar va sarlavhalar, yuzlar, geometrik va shaxmat qismlarini yodlash va ko'paytirish qobiliyati allaqachon to'liq rivojlangan. iboralar va boshqalar d.”
Vazifa 2
D. Lapp texnikasi yodlashning esda qolgan tasvirning emotsional ranglanishiga bog'liqligini ko'rsatadi. Esda tutish kerak bo'lgan material:
vespiar;
eshigingizda shox uyasi;
hammomingizda shox uyasi.
O'tkir pichoq;
go'shtni kesadigan o'tkir pichoq;
o'tkir pichoq barmoqni kesish.
Skameykada chol;
quyoshda skameykada chol;
quyoshda skameykada yig'layotgan chol.
Parkdagi yo'lda qush;
ko'lmakda cho'milayotgan qush;
mushukning panjasidan qochgan qush.
Oshxonangizning tagida singan krujka;
javonda singan ko'k krujka;
sevimli dasturxoningizda singan ko'k krujka.
Barglarning tushishi;
qizil va sariq tushgan barglar;
maysazoringizda qizil va sariq barglar.
Ko'changizdagi faralar va tez yordam sirenalari;
uyingizda faralar va tez yordam sirenalari;
eshigingizda faralar va tez yordam sirenalari.
Mashqning boshida ushbu tasvirlarni iloji boricha jonli tinglash va tasavvur qilish taklif etiladi, so'ngra taklif qilingan iboralar va iboralarni istalgan tartibda eslab qolish vazifasi beriladi. Qoida tariqasida, keyingi muhokamada e'tibor hissiy rangdagi tasvirlar osonroq eslab qolinishi va xotiradagi barcha iboralar zanjirini tiklashga yordam berganiga e'tibor qaratiladi.

7.