Microsoft Word ilk sayfa zhassulan

Önerileri, İstanbul, İstanbul Ticaret Odası, 2008, s.99 
108
 Bülent ARAS, ‘Amerikan Orta Asya İlişkileri ve İran’ın Konumu’, Avrasya Dosyası, 1999,  s. 234 
109
 Yeni Avrasya Stratejileri, ‘Kazak Kartalı ile Birlikte Yükselmek’, Ankara, 2000, s. 20 

---

49  
                                                                                                                                                              
yükünü azaltıcı bazı önlemler almıştır. 2001 yılında KDV %16’ya sosyal güvenlik 
vergisi %21’e düşürülmüştür. 2004’ten itibaren de KDV, %16’dan %15’e 
düşürülmüştür. Büyük vergi mükelleflerinin kontrol edilebilmesinin sağlanması için 
elektronik gözetim sistemi oluşturulmuştur. Kamu yatırım faaliyetlerinin artırılması, 
üretim altyapısının geliştirilmesi çabalarının ve imalat sanayi üretiminin 
hızlandırılarak iç ve dış yatırımların artmasını sağlamak üzere İmar Bankası (The 
Bank for Reconstruction) kurulmuştur. Üçüncü aşamayı kapsayan dönemde 
ekonomik büyümeye ulusal paranın istikrarı, düşük enflasyon ve iyi dengelenmiş bir 
bütçe eşlik etmiştir. Bankaların kaynak tabanının sürekli artışı ile birlikte 2000’li 
yıllarda reel sektörün borçlandırılmasının bankacılık sektörünün ana faaliyeti haline 
geldiği gözlenmektedir. Oluşturulan uygun yatırım ortamı sayesinde sabit sermaye 
yatırımlarında artış gerçekleşmiştir. Günümüzde yatırım akışı önemli bir büyüklüğe 
ulaşmıştır.
110
  
Kırgızistan ise ‘Şok terapiyi’ uygulamada en başarılı ülke olarak 1998’e Dünya 
Ticaret Örgütü’ne üye oldu. Fakat Kırgızistan ekonomisi dış ülkelerle rekabet yapma 
durumunda olmadığından dolayı ülkenin ekonomik krize girmesine neden oldu. En 
önemli faktör Batı ülkelerine çıkış yolu Kazakistan ve Rusya topraklarından 
geçmektedir. Kazakistan ve Rusya’nın bu örgüte üye olmadığını dikkate alırsak 
Kırgızistan’ın bu topraklardan geçmesi için örgüte üye olan diğer ülkelere göre 
antlaşma  şekli farklı ve Kırgızistan’ın faydasına olmayabileceği doğaldır. Bu süreç 
içinde işsizlik oranı yüksek olduğu için 1-1,5 milyon ülke halkı komşu devletlere 
ucuz iş gücü olarak gitmişlerdir. Kırgızistan halkının çalışmak için en çok gittikleri 
yer Kazakistan ve Rusya’dır. En çok çalıştığı sektör ticaret, inşaat ve tarım 
sektörüdür. Bugün halkın üçte biri yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Eğitim 
düzeyiyse yüksektir. Kişi başı milli gelir yaklaşık 740 dolar. İki milyar dolar dış 
borcu olan ülkenin 4.7 milyar dolarlık bir ekonomisi vardır. Halen Rusya'da çalışan 
800 bin Kırgız’ın gönderdiği maddi destekler Kırgızistan toplumu ve ekonomisi için 
                                                            
110
  Dina KARİBAYEVA, ‘Kazakistan’ın Piyasa Ekonomisine Geçiş Sürecinde Dış Ticaretinde 
Meydana Gelen Gelişmeler’,  (Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler 
Enstitüsü, İzmir, 2002, s. 60-61 

---

50  
                                                                                                                                                              
çok önemlidir
111
.  Uluslararası Göç Örgütü’nün yaptığı araştırmalara göre şu anda 
Rusya’da çalışan Kırgızistan vatandaşlarının sayısı 300-500 bin kişiyi 
bulmaktadır.
112
 Bu nedenle de son mali krizde Rus ekonomisinin sarsılması 
Kırgızistan'ı da etkiledi. 2009 yılındaki Rusya’da çalışan Kırgızların Kırgızistan’a 
Bankalar aracıyla gönderdiği para tutarı 894 milyon doları bulmuştur.
113
  
Kırgızistan’ın dış ekonomik ilişkilerinde önem verdiği stratejik partnerleri 
Kazakistan ve Rusya’dır. Ülke ihracatının yüzde 16,5’i Rusya’ya, 7,6’i Kazakistan’a, 
19,8’i İsviçre’ye ve 8,5’i Çin’e 
114
 aittir.  Fakat ülke yakıt, doğal gaz ve buğday gibi 
ürünlere ihtiyacı vardır.  Bu ihtiyaçları Kazakistan ve Rusya karşılamaktadır.  
 20 
yıllık bağımsızlık döneminde Kırgız hükümetinin ekonomik alanda iyi bir 
ivme sağladığını söylemek popülizm olur. Yapılan reformların başarısızlığı, 
yolsuzluklar ve hükümet yönetimdeki kabilecilik veya hemşerilik, ülkenin ekonomik 
kalkınmasına ters etki yapmıştır. Hâlihazırda Kırgızistan ‘gerçekleşememiş’  bir ülke 
olarak adlandırılmaktadır.  Kazakistan bölgenin en gelişmiş ülkesi olsa bile ekonomi 
hala hammaddeye bağımlıdır. Kırgızistan orta girişimciliğe önem vermesinden 
dolayı orta iş sektörü (tekstil, turizm v.s.) iyi yönde gelişmektedir. Turizm alanında 
en gelişen ülke Kırgızistan’dır.  
 
 
2.2 Kazakistan’ın İç ve Dış Siyasi Değişimleri 
 
SSCB ve komünist sistemi yıkılınca Orta Asya devletleri liderleri kendi 
iktidarlarını sağlamlaştırabilmek için halka yeni yol ve yeni sistem sunmak zorunda 
                                                            
111
‘Küçük Kırgızistan'da büyük oyun’, 18 Nisan 2010, 
http://www.timeturk.com/tr/2010/04/18/kucuk-
kirgizistan-da-buyuk-oyun.html
 
112
  Kırgız Cumhuriyeti’nin Ekonomik ve Mali Bakanlığı, (Министерство  Экономики  и  Финансов 
Кыргызской Республики), 
http://www.minfin.kg
  
113
 A. POTAPOV, O. MARKOVA, Rusya’dan Kırgızistan’a Para Havalesi Durduruldu, (Александр 
ПОТАПОВ, Ольга МАРКОВА, ‘Прекращены денежные переводы из России в Киргизию’),   8 
апреля 2010 года., 
http://www.marker.ru/news/368