Microsoft Word ilk sayfa zhassulan

тенденции),  Экономика, Алматы, s. 57 

---

112  
                                                                                                                                                              
• enerji konsorsiyumu 
• iletişim konsorsiyumu 
• su konsorsiyumu 
3) Orta Asya’da özel ihtisaslaşmış ekonomik bölgeler oluşturulan alanlar: 
• Et-süt ürünleri üretimi; 
• Meyve ve sebze üretimi; 
• Tekstil üretimi; 
• Hububat, tahıllar üretimi; (piliç, buğday v.s.) 
4) Orta Asya Ekoloji Danışmanlığının görev alanı: 
• Hava kirliliği ile ilgili meseleler 
• Yer erozyonu (aşınma) ve çölleşme ile ilgili meseleler; Su kaynaklarının 
azalması ile ırmak ve göllerin kirlenmesi meseleleri de bu organın denetimine tabi 
tutulmaktadır. (Aral, Balkaş ve Hazar Denizi) 
  Ekonomik 
entegrasyonların başarı sağlayabilme koşulları 
ağadakilerdir:
252
 
• 
Entegrasyon içinde yer alan ülkelerin kalkınma seviyelerinin ve üretim 
yapılarının birbirine yakın düzeylerde olması; 
• Coğrafi bakımdan ülkeler arası yakınlık; 
• 
Ortak kültürel geçmiş; 
• Sanayileşme açısından uyguladıkları dış ticaret politikalarının benzerliği;  
• Alt 
yapı imkanlarının özellikle de ulaştırma imkanlarının gelişmişliği; 
                                                            
252
 Bahar ŞAHLI, a.g.m., 
http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/IIBD/article/view/3756
 

---

113  
                                                                                                                                                              
• 
Entegrasyona dahil olan ülkelerin ekonomilerinin birbirini tamamlayıcı 
nitelikte olması, önemli bir rol oynamaktadır. 
Orta Asya’da birliğinin kurulması sadece ekonomik açıdan değil, güvenlik 
açısından da çok önemlidir. Bu yöndeki işbirliğinin önemi, zaman geçmesine 
rağmen, hiç önemini kaybetmemiştir. Buna delil olarak şunu söyleyebiliriz, 
Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan 1994 tarihinde BM’nin barışçıl güçlerine 
uygun Orta Asya barışçıl güçlerini (OrtAzBat) kurmuştur.  İleride, eğer bu 
entegrasyon girişimi gerçekleşecekse, bu güçler bölgesel askeri birliğe 
dönüştürülmesi amaçlanmaktadır. Bununla beraber, askeri ve siyasi işbirliği 
tecrübesine dayanmak gerekir.
253
  Örneğin, Orta Asya devletlerinin askeri potansiyeli 
çok zayıftır. Kırgızistan’ın 7 ile 12 bin arası kadar askeri vardır.
 254
 Kırgızistan gibi 
dağlık bir ülkeyi kontrol edebilmek için daha fazla askere ihtiyaçlıdır. Zira 
Afganistan’dan gelen uyuşturucu kaçakçılığı    trafiği Kırgızistan’dan geçmektedir. 
Diğer tehdit de dini aşırıcıların toplandığı Fergana Vadisi’ni de kontrol etmek hiç te 
kolay değildir.   Kazakistan’ın asker sayısı 74 bindir
255
.Yüzölçümü olarak dünyanın 
9. Büyük ülkesi olan Kazakistan için de asker sayısı  azdır. Tacikistan askeri 20 bini 
bulmaktadır. Türkmenistan’ın asker sayısı 55 bin kişidir. Özbekistan’ın ordusu Orta 
Asya’daki en güçlü ordu olarak algılanmaktadır. Toplam sayısı 80 binden fazladır.
256
  
Ortaklık olunca toplam asker sayısının 200-250 bin olacağı anlaşılmaktadır. Eğer 
buna Türkiye askerini dahil edersek dünya çapında ciddi bir askeri birlik söz 
konusudur.  
Bölgesel işbirliği ve entegrasyon, önemli ekonomik ilişkiler (ticaret, ulaştırma, 
transit ve yatırımlar ve saire), doğal kaynaklar alanındaki ilişkiler (su, enerji ve 
ekoloji); ulusal güvenlik alanları (terörizm, silah ve uyuşturucu ticareti ve İslami 
                                                            
253
 Suinbay SUYUNDİKOV, a.g.t., s. 47 
254
 O. SIDOROV, ‘Kırgızistan Askerinin Bugünü ve Yarını’, (О.СИДОРОВ, «Армия Кыргызстана - 
вчера и сегодня»), CENTRASIA, 06.03.2007, 
http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1173128700
  
255
 O. SIDOROV, ‘Kazakistan Kuvvetli  Güçlerinin Bugünü ve Yarını’, (О. СИДОРОВ, 
«Вооруженные Силы Казахстана - вчера и сегодня»), 16.03.2007, 
http://articles.gazeta.kz/art.asp?aid=88249
  
256
 A. TSIGANOK, ‘Orta Asya Ülkelerinin Askeri Potansiyeli’, (Анатолий ЦЫГАНОК, «Пособие 
для агрессоров. Кто и что поджидает вооруженных экстремистов на «азиатском фланге»), 29 
Июня 2007 года, 
http://www.tsiganok.ru/publications/smi/doc/322/
  

---

114  
                                                                                                                                                              
askerileştirilmiş kurumlar) dikkatlice incelenmektedir. Orta Asya’da bu üç unsurun 
hepsi dikkat kazanmaktadır.
257
 
Orta Asya ülkelerinin en önemli ekonomik ortağı Rusya’dır. Çünkü başka 
devletlerle karşılaştırıldığında Rusya’yla kültürel engeller ve dil engelleri minimuma 
inmektedir. Çok büyük bir pazar olmakla beraber eğitim ve iş imkânı açısından çok 
caziptir, hem Orta Asya ülkelerine yatırım kaynağı olarak ta görülebilir. Rusya 
bölgedeki oluşumların hemen hepsine katılarak iki taraflı ilişkilerde de aktif rol 
üstlenmektedir. İkinci önemli bölgesel ekonomik ortağı ise Çin’dir. 
Orta Asya ülkeleri birleşirse 55 milyon nüfusluk bir ortak pazar olacaktı. 
Kırgızistan ve Tacikistan gibi ekonomisi zayıf ülkelere maddi destek verilecekti. 
Küreselleşen dünyada entegrasyon kurma ayakta kalma kendi özünü korumak 
anlamına gelmektedir. Öyleyse Türki halkların kendi özünü korumak çabaları 
Rusya’nın rızasını almadan gerçekleşemiyor. Bana göre şimdi Türki Cumhuriyetleri 
kendi aralarındaki kültürel ilişkilerini düzeltmelidir. Kültürel yakınlık olursa 
toplumun birbirine yakınlaşması kolay olur. Örneğin, Kazak ve Kırgızlar’ın kültürü 
aynı olduğundan dolayı birbirileriyle kolayca anlaşmaktadır. Bir Kazak’la bir 
Özbek’in anlaşması daha zordur.  
Orta Asya devletlerinin ekonomik ve siyasi gelişmesinde entegrasyonun önemi 
büyüktür. Tabii ki, entegrasyonun gerçekleşmesi ve başarılı bir şekilde uygulanması 
için belirli usuller ve prensiplere bağlı kalınması gerekir.           
 
 
 
 
 
 
 
                                                            
257
 Suinbay SUYUNDİKOV, a.g.t., s. 76 

---

115