Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

2. Jahon valuta bozori va uning asosiy xususiyatlari
Jahon xo‘jaligida valuta munosabatlari muhim rol o‘ynaydi. Chunki 
jahon miqyosida yagona to‘lov vositasi bo‘lmasa, xo‘jalik aloqalarini 
yuritib bo‘lmaydi. Bu vazifani jahon pullari bajaradi (AQSh dollari, 
Angliya funt strelingi, Yapon iyenasi). Shu bois davlatlararo hisob-kitob 
yagona valutada yuritilishi uchun aniq belgilangan valuta kursi talab 
etiladi. Valuta kursi barqarorligi taqozo etiladi. 
1
Qarang: Ʉɚɪɢɦɨɜ ɂ. Ⱥ. 2012 ɣɢɥ ȼɚɬɚɧɢɦɢɡ ɬɚɪɚԕԕɢɺɬɢɧɢ ɹɧɝɢ ɛɨɫԕɢɱɝɚ
ɤʆɬɚɪɚɞɢɝɚɧ ɣɢɥ ɛʆɥɚɞɢ. – Ɍ.: «ȸɡɛɟɤɢɫɬɨɧ», 2012. – Ȼ. 6.

---

 653
Ochiq iqtisodiyot valutalarning ayirboshlanishini yuzaga keltiradi, 
chunki buni tovarlar va resurslarning xalqaro harakati talab qiladi. Har bir 
mamlakatning milliy valutasi u uchun yagona to‘lov vositasi bo‘ladi, 
ya’ni tovarlar faqat shu valutaga sotiladi. Shu sababli savdo-sotiq, kapital 
chiqarish yoki kiritish, ish kuchi migratsiyasini uyushtirish uchun o‘zga 
mamlakatlar valutasini ma’lum narxda sotib olish kerak bo‘ladi. Shu bois 
jahon valuta-moliya tizimi amal qiladi.
Tashqi savdo balansida muttasil ijobiy saldoga erishish mamlakatimiz 
oltin-valuta zaxiralarining ortishiga va milliy valutamiz barqarorligi 
ta’minlanishiga olib keldi, xorijiy valuta talab etadigan yirik investitsiya 
dasturlarini moliyalashtirish imkoniyalarini kengaytirdi. Xususan, 
investitsiya dasturlarini moliyalashtirishda ahamiyati o‘sib borayotgan 
O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi kapitali-
ning 2012-yil boshiga kelib 9 milliard dollardan oshib ketishida tashqi 
savdoda ijobiy saldoga erishilayotgani asosiy rol o‘ynadi.
Jahon valuta-moliya tizimi – mustaqil amal qiluvchi yoki tovar va 
ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakatiga xizmat ko‘rsatuvchi 
valuta-moliya munosabatlarining xalqaro bitimlar bilan mustahkamlangan 
shakli. Ushbu tizimning valuta elementlarini milliy valyutalar, ularning 
almashish va muomalada bo‘lish shartlari, valuta pariteti, valuta kursi, uni 
tartibga solishning milliy va xalqaro mexanizmlari tashkil etadi.