Microsoft Word Норматова Шоира darslik 11. 02 2015. doc

 

 Matn bo‘yicha topshiriqlar 
1. Matnni ro‘llarga bo‘lib o‘qing va tarjima qiling. 
 
2. Berilgan holatlarni ko‘rsatib bering. 
1. So‘zlashishga undash. 
2. Iymanish. 
3. Hayratlanish, tushunmaslik. 
4. O‘zini kamsitilgan his qilish. 
5. Ezilgan kishini yupatish. 
6. Angrayib o’tirish. 
7. Mushtini og‘ziga qo‘yib yo’talmoq. 
8. Bosh silkib qo’yish. 
9. Jilmayishga harakat qilish. 
10. Kekkayib o’tirish. 
 
3. Berilgan ta’riflarga mos so‘zni matndan toping. 
1. Jamiyat qonuniyatlari ustida fikr yurituvchi odam. 2. O‘zini 
boshqalardan yuqori qo‘yadigan kishi. 3. Tushunish, tushuntirish qiyin 
bo‘lgan odatdan tashqari holat. 4. Biror narsani aql bilan tushunib yetish. 5. 
Odamlarga qo‘shilmaydigan, yolg‘izlikni yoqtiradigan kishi. 
4. Qunduz va Muzaffarga ta’rif bering. 
 
5. Sizningcha, hikoya qanday yakun topadi? Fikringizni yozma bayon 
qiling. 
 
6. Matndan kim? va nima? so‘rog‘iga javob bo‘ladigan so‘zlarni 
toping. 

---

15
G R A M M A T I K A 
SHAXS VA NARSANI IFODALOVCHI SO‘ZLAR 
O‘zbek tilida kim? so‘rog‘i faqat odamlarga nisbatan qo‘llanadi. 
Masalan: – Sen kim bo‘lmoqchisan?
– Men huquqshunos bo‘lmoqchiman. 
Predmet, hayvon va parrandalarga nisbatan nima? so‘rog ‘i ishlatiladi.
O‘zbek tilida –lik, -chilik, – garchilik, -ch qo‘shimchalari bilan 
yasalgan otlar, odatda, mavhum otlar hisoblanadi: yaxshilik, do‘stlik, 
odamgarchilik, yog‘ingarchilik, qo‘shnichilik, quvonch, dehqonchilik; 
-dosh qo‘shimchasi bilan yasalgan otlar birgalik ma’nosini bildiradi: 
kursdosh, vatandosh, safdosh.