Microsoft Word oquv qollanma latin

.
bu yerda: E - bug‘lanuvchanlik, mm;
 
K - ekin turiga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient, K= 0,6 ... 0,8; 
γ
+
∆
E
γ
+
∆
H
=
E
y
⋅
⋅
0
 
bu yerda: N- tuproq so‘radigan energiya miqdori;
 
∆ - maksimal bug‘ning bosimi; 
γ
- doimiy qiymat,
γ
= 0,48 - 0,50;
 
y
E
- havo to‘yinish imkoniyati. 
Turk (Fransiya) formulasi [45]:
(
)






⋅
⋅
15
0,40
50
+
t
t
+
J
=
E
m
m
(
)






⋅
⋅
15
0,13
50
+
t
t
+
J
=
E
g
g

---

84 
bu yerda:
g
m
E
E ,
- oylik va o‘n kunlik suv iste’moli, mm;
 
g
m
J
J ,
- o‘rtacha yilik va o‘rtacha o‘n kunlik umumiy quyosh 
radiatsiyasi (nurlanishi), kal/sm
2
(1 kal = 4,20 J/sm
2
) kuniga; 
t - o‘rtacha oylik yoki o‘rtacha o‘n kunlik havo harorati; 






⋅
⋅
H
h
+
J
=
J
g
0,62
0,18
gA
bu yerda:
gA
J
- quyosh nurlanish energiyasi, kal/sm
2
(4,2 kJ/sm
2
) kuniga;
 
h 
-
oylik yoki o‘n kunlik, umumiy davomiyligi;
H 
-
oylik yoki o‘n kunlik kunduzgi vaqtlarning umumiy astronomik 
muddati; 
h
H
- nisbiy yoritilish (quyosh bilan yoritish). 
“O‘zdavsuvloyiha” (Shreder, V.F.Safonov va Parenchik) instituti olimlari 
tomonidan sug‘orish me’yori quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi [37]: 
(
)
3
2
1
-
10
K
K
K
O
E
=
M
⋅
⋅
⋅
⋅
m
3
/ga; 
bu yerda, M - sug‘orish me’yori, m
3
/ga; 
E - bug‘lanish miqdori, mm; 
O - yog‘ingarchilik miqdori, mm; 
K
1
- ekin turiga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient: g‘o‘za dalasi uchun - 0.63;
K
2
- sug‘orish davri davomiyligiga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient; 
K
3 
- gidromodul rayonini hisobga olgan holda mavsumiy sug‘orish 
me’yori uchun qabul qilingan koeffitsient.
Umumiy bug‘lanish miqdori o‘suv davri (IV-IX) uchun (E) koeffitsient joriy 
etish bilan empirik formula bilan bevosita kuzatishlar natijasida N.N.Ivanov va 
A.A.Molchanov [25] tomonidan K= 0,8 tuzatish koeffitsienti kiritish yo‘li bilan 
belgilanadi. 

---

85 
Qurg‘oqchil mintaqalar uchun qishloq xo‘jaligi ekinlarining umumiy suv 
iste’molini aniqlashda yuqoridagilarni hisobga olgan holda N.N.Ivanov va 
A.A.Molchanov tomonidan tavsiya qilingan formula quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: 
8
,
0
)
100
(
)
25
(
0018
,
0
2
0
⋅
−
⋅
+
⋅
=
a
t
E
; mm 
bu yerda: E - oylik bug‘lanish miqdori, mm; 
t - havoning o‘rtacha harorati, 
0 
C; 
α - havoning o‘rtacha oylik nisbiy namligi.
Suv muvozanat uslubining ko‘rinishlari - bu bug‘latgich va lizimetrlar 
hisoblanadi. Bug‘latgichlar yuzasi 500-3000 sm
2
, balandligi 1-1,5 m bo‘lgan, osti 
va yon devorlari suv o‘tkazmaydigan silindrsimon idish ko‘rinishida bo‘lib, 
idishga tuproq monoliti o‘rnatiladi. Ular sug‘orish maydonida sizot suvlar 
chuqurligi 5-10 m da bo‘lganda, ya’ni suvlarning tik yo‘nalish bo‘yicha 
almashinuvi bo‘lmaganda qo‘llaniladi. Lizimetrlar esa monolitda tik suv 
alamashinuvini hisobga olishga asoslangan bo‘lib, bu idishlarning yuzasi 1000-
2000 sm
2
dan (don ekinlari uchun) 10000 sm
2
gacha (g‘o‘zada), balandigi 1-2,5 m 
gacha bo‘ladi.Lizimetrlarda sizot suvlar sathi doimiy ravishda ushlab turiladi. 
Sug‘orish yordamida etishtiriladigan qishloq xo‘jaligi ekinlarining o‘rtacha suv 
iste’moli quyidagi qiymatlarga tengdir: don ekinlarida 3000-4000 m
3
/ga, sholida - 
40000 m
3
/ga, poliz ekinlarida 3000-10000 m
3
/ga, ko‘p yillik o‘tlarda 8000-12000 
m
3
/ga, g‘o‘zada - 6000-9000 m
3
/ga.