Microsoft Word oz-oz urganib dono bolur lot ziyouz com doc

SAMIMIY DO’STLIK

Bir kuni xalifa Xorun ar-Rashid shoir Abunuvosning qilgan bir ishidan juda ham achchig‘landi, g‘azabiga chiday olmay shoirni arslon, qoplon, bo‘ri kabi vahshiy hayvonlar yashaydigan yerto‘la, chuqurlikka tashlashga buyurdi. O’sha vaqtda Bag‘dod shahrining bir chekkasida bo‘lgan bu chuqurlikka o‘lim jazosiga hukm etilgan kishilarni vahshiy hayvonlar yesin deb tashlar edilar.

Gunohkorni chuqurlikka tashlash vazifasiga tayin qilingan xizmatchi xalifaning buyrug‘iga binoan Abunuvosni chuqurlik yoniga keltirib, hayvonlarga tashlamoqchi bo‘ldi. Abunuvos xizmatchiga iltimos qilib aytdi:

— Aziz birodarim, ko‘p vaqtdan beri biz bir-birimizni yaxshi taniymiz. Shu muddat ichida men sizga hech bir yomonlik qilmadim, siz ham menga yomonlik qilmadingiz, balki bir-birimizga yaxshilik qilgandirmiz. Shu qadimiy oshnaligimiz hurmati uchun sizdan bir narsani o‘tinaman, qabul etarsiz deb umid qilaman.

— Nimani iltimos qilasiz? Sizning haqingizda xalifaning buyrug‘ini ijro qilishdan boshqa nimani orzu qilsangiz, uni hozir qilishga so‘z beraman,— dedi xizmatchi.

— Xotirjam bo‘ling, mening iltimosim orqasida siz javobgarlikka tortilmaysiz.

— Unday bo‘lsa ayting-chi...

— Men sizga yetarli miqdorda pul beraman. Meni chuqurlikka tashlamasdan oldin bozorga borib bitta so‘yilgan qo‘y, bir ko‘za ichimlik, bitta chirmanda va qo‘ng‘iroqlar taqilgan bitta quloh sotib olib keling. Kelguningizcha men bir kishingiz bilan chuqurlik yonida turaman.

— Orzuingiz shu bo‘lsa, buni ijro etish juda oson.

Abunuvos xizmatchidan minnatdor bo‘lib, uning qo‘liga kerakli miqdorda pul berdi. Xizmatchi yarim soatdan keyin Abunuvosning hamma aytganlarini hozir qildi. Abunuvos avval qo‘yni bir arqonga bog‘lab chuqurlikka tushirdi. Bir ozdan keyin qulohni boshiga kiyib, childirmani qo‘liga oldi, ko‘za bilan birga bir arqonga bog‘lanib chuqurlikka tushdi.

Chuqurlik ichida bo‘lgan arslon, qoplon va bo‘ri tushirilgan qo‘yni yeb qorinlari to‘ygan edi, shuning uchun Abunuvosga darhol hujum etmadilar. Shoir darhol ko‘zani ochib, bularga ichkilikni ichirdi. O’zi usta musiqachi va xushovoz bo‘lgani uchun chirmandani chalib, sakrab-sakrab o‘ynab ashula ayta boshladi. Ichkilik ichib mast bo‘lgan vahshiy hayvonlar Abunuvosga qarab hayron bo‘lib turdilar. Keyin o‘zlari ham zavqlanib, Abunuvos bilan birga sakrab-sakrab o‘yinga tusha boshladilar.

Abunuvos maqsadining hosil bo‘lganini ko‘rib, xotirjam bo‘ldi, o‘zi o‘ynab va hayvonlarni o‘ynatib kunni o‘tkazdi. Kechqurun yana xizmatchiga iltimos, qilib bitta so‘yilgan qo‘y bilan bir ko‘za ichkilik keltirdi. Abunuvos qo‘yni yedirdi, ichkilikni ichirdi. Xizmatchi Abunuvosga maxsus taom tushirgan edi, shoir ham ovqatlanib oldi. Hayvonlar qo‘yni yeb, ichkilikni ichib bo‘lganlaridan keyin Abunuvosga «qani, chirmandangni chalib, ashula ayt» deganday ishora qilib, o‘zlari o‘yinga tushdilar. Abunuvos ularning iltimosini qabul qilib chirmanda chaldi, ashula aytdi. Hayvonlar ham ashulaga jo‘r bo‘ldilar. Bazm yarim kechagacha davom etdi. So‘ngra charchab shoirni o‘rtalariga olib yotdilar. Abunuvos ham uyquga ketdi.

Bu hol bir necha kun davom etdi. Hayvonlar shoir bilan juda ham do‘stlashdilar. Agar Abunuvos jim o‘tirgan bo‘lsa uning atrofini o‘rab olib: «Kel, xafa bo‘lma, biz bor ekanmiz, hech kim senga zarar yetkiza olmaydi, tur o‘rningdan, bir o‘ynab olaylik» deganday shoirni yalab-yulqib o‘yinga taklif etardilar. Shoir ham ularning taklifini rad etmasdi.

Bir kuni Xorun ar-Rashid Abunuvos haqida bergan buyrug‘idan pushaymon qilib:

— Afsuski, shunday yaxshi shoirni vahshiy hayvonlarga yedirib, yubordim,— deb juda achindi.

Abunuvosning holidan xabardor bo‘lgan bir odam: — Qayg‘urmang, xalifam, Abunuvos tirik,— degan edi, Xorun ar-Rashid g‘azablanib:

— Hali mening buyrug‘im ijro etilmadimi?—dedi. U odam:

— Buyrug‘ingiz ijro etildi. Abunuvos tadbirkor shoir emasmi? U bir hiyla-tadbir ishlatib hayvonlarni o‘ziga rom qilib olgani tufayli o‘lmay tirik qolgan,— deb voqeani anglatdi.

Xorun ar-Rashid hayratda qolib, darhol vazirlari bilan birga chuqurlik yoniga keldi. Chuqurlik tuynugidan:

— Abunuvos, shundamisan?—deb qichqirdi. Xalifa tovushi ekanini bilgan Abunuvos:

— Xalifam, men shu yerdaman,—deb javob berdi.

Xalifa hayrat bilan: «Vahshiy hayvonlar seni parchalab tashlamadilarmi?»— dedi.

— O’zingiz ko‘rib turibsiz-ku, agar parchalab tashlagan bo‘lsalar sizga javob berarmidim?

— Sening gunohingni kechirdim, qani, endi tashqariga chiq.

— Yo‘q, xalifa, men bu yerda qolishni istayman, bu vahshiy hayvon do‘stlarimni tashlab ketishni tilamayman.

— Nima uchun hayvonlar orasida qolishni istaysan?

— Chunki vahshiy hayvonlar bilan yaqinlashish, do‘stlashish yomon tabiatli odamlar bilan do‘st bo‘lishdan ko‘ra qulayroqdir.

Xorun ar-Rashid shoirning so‘zidan hayratda qolib:

— So‘zlaringdan maqsading nima ekanini anglamadim, tushuntiribroq ayt, nimani istaysan,— dedi.

Abunuvos xalifa Xorun ar-Rashidga shunday javob berdi:

— Xalifam, ko‘p yillardan beri sizning xizmatingizda bo‘lim. Arzimagan kichkina bir gunohim uchun menga qahr-g‘azab qilib qatl etishga qaror berdingiz. Shuncha qilgan samimiy xizmatimning mukofoti shu bo‘ldi. Bu yerto‘ladagi hayvonlarning tabiatlari qo‘llariga tushgan o‘ljani parchalab yeyish bo‘lsa ham, bir necha kun ichida meni sevdilar, menga o‘rganib samimiy do‘st bo‘ldilar. Shuning uchun bu yerdan chiqib yana sizning xizmatingizda bo‘lishni istamayman. Mana, men shuni demoqchiman.

Xorun ar-Rashidga Abunuvosning so‘zlari juda ta’sir qildi. Qo‘yarda-qo‘ymay shoirni chuqurlikdan chiqarib, yana o‘z yoniga oldi, samimiy do‘stliklari davom etdi.