Microsoft Word sodiq sahobalar qissasi ziyouz com doc

ADIY ibn ХOТIM at-ТOIY

Ular kofir bo’ldnlar, sen iymon keltirding. Ular inkor qildilar, sen e’tirof etding. Ular xiyonat qildilar, sen vafo qilding. Ular yuz o’girdilar, sen qabul etding.

Umar ibn Хattob

Hijratning to’qqizinchi sanasida arab hokimlaridan biri uzoq vaqt iymonga kelmay, bosh tortib yurishdan so’ng islomga kirdi va Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga itoat izhor etdi. U saxiyligi tillarda doston bo’lgan Хotim Тoiyning o’g’li Adiy edi.

Hokimiyatni Adiy otasidan meros sifatida qabul qildi. Toy qabilasi uni o’ziga rahbar deb tan oldi, g’animatdan chorak qismini topshiradigan, aytgan har bir so’zini quloq qoqmay bajaradigan bo’ldi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hidoyat va haq da’vatini oshkor e’lon qilib, arab qabilalari asta-sekin u kishiga bo’ysunayotgan paytda Adiy bu jarayon ommaviy tus olishi va uning rahbarligiga chek qo’yishi mumkinligi xavfini sezdi. Shu bahona da’vat sohibini qattiq yomon ko’rib qoldi. Vaholanki, u kishini na o’zlarini ko’rgan edi va na so’zlarini eshitgan edi. Bu adovat, chamasi, yigirma yil davom etdi. Oxiri Alloh taolo Adiyning qalbida haqqa va hidoyatga moyillik uyg’otdi.

Adiy ibn Хotimning islomga kelish qissasi ajoyib va unutilmasdir. U bu voqeani quyidagicha yod etadi:

• 
  Arablar ichida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni menchalik yoqtirmaydigan odam yo’q edi. Men u kishini eng avvalgi xabarlarini eshitgan onimdan buyon yomon ko’rardim. Chunki qavmimda sharafli edim, nasroniy diniga e’tiqod qilardim. Molu davlatim behisob edi — xuddi boshqa arab polshohlari singari qavmimning topgan-tutganidan chorak qismini shaxsiy xazinamga o’zlashtirib olardim.
  

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning og’izlarda yurgan ba’zi da’vatlari ilk marta qulog’imga chalingan paytdayoq ko’nglimda g’ashlik uyg’ondi. U kishining ta’sir doiralari kengayib, tobe’lari ko’payib, musulmon qo’shinlari atrofdagi arab yerlarini ketma-ket fath qilayotgan vaqtda tuyaboqar g’ulomimni chaqirib, qattiq tayinladim:

• 
  Senga muhim topshiriq bor — bir necha baquvvat, tezyurar tuyalarni ajratib, kechayu kunduz safarga shay holda tutib tur. Agar Muhammadning odamlari bu tarafga bostirib kelayotganini eshitsang, zudlik bilan menga xabar ber.
  

Bir kuni g’ulomim chopib huzurimga keldi.

• 
  Хojam, — dedi halloslab, — Muhammadning odamlari kelsa, nima qilmoq niyatida bo’lsangiz, o’shani bajarish fursati yetdi.
  
• 
  Nega? Nima bo’ldi? Тinchlikmi? — so’radim men.
  
• 
  Vodiy to’la odamlarni ko’rdim. Kimligini surishtirsam, "Muhammadning askarlari" deyishdi!
  

• 
  javob berdi g’ulom.
  
  • 
    Men aytgan tuyalar tayyormi? Hammasini haydab kel. Shunday deb darhol ayni oilamni, bola- chaqalarimni to’pladim. Ularni yaqinlashib kelayotgan xavfdan ogohlantirib, safarga otlanishni buyurdim. Hamma tayyor bo’lgach, vaqtni paysalga solmay, yo’lga tushdik. Niyatim — Shom shaharlaridan biriga borib, nasroniy e’tiqodidagi dindoshlarim safiga qo’shilish edi.
    

Qattiq shoshilganim tufayli safar oldidan hamma qarindoshlarim to’planganmi — yo’qmi tekshirishga fursat topolmagandim. Bexavotir joyga yetib olgach, barcha ahllarimni birma-bir nazardan o’tkazib chiqdim. Ne ko’z bilan ko’rayki, karvonda singlim yo’q! U Najdda. qabiladoshlarim orasida qolib ketgandi.
Orqaga qaytishga yuragim dov bermadi. Noiloj, boshqa qarindoshlarim bilan safarni davom
ettirdim. Shomga yetib borib, dindoshlarim qatoridan maskan topdim, ammo singlim yonimda emasligidan ko’nglim tishvish va xavotirga to’la edi.

Bir necha kun o’tgach, mendan keyin yurtimda bo’lib o’tgan voqealar xabari Shomga yetib keldi. Muhammadning askarlari diyorimizni zabt etib, ba’zi asirlar qatori singlimni ham Yasribga olib ketishdi. Ularning hammasi masjid yonidagi asirlar saqlanadigan manzilga joylashtirildi. Payg’ambar alayhissalom o’tib ketayotganlarida singlim o’rnidan turib:

•