Microsoft Word talabalarda tashkilotchilik mahoratini shakllantirishda interfaol usullardan foydalanishning pedagogik jihatlari doc

 
“IMAK TEXNALOGIYASI” 
(Ishontirish maktabi) 
Texnologiyaning maqsadi: o’quvchilarni ishontirish va boshqara olish 
malakasini hamda tashkilotchilik qobiliyatlarini shakillantirish, shuningdek, jamoada 
va turli xil vaziyatlarda o’zini tuta olishga o’rgatishdan iborat.
Mashg’ulotni o’tkazish tartibi:
O’quv jarayoni boshlanishida o’qituvchi o’quvchilarni mashg’ulotni o’tkazish 
tartib qoidalari bilan tanishtiradi. O’quvchidan biri mashg’ulot shartlariga binoan 
xonadan chiqadi. Qolgan ishtirokchilar esa o’qituvchi va o’quvchi o’rtasidagi 
ziddiyatni nazarda tutuvchi muammoli holatni o’ylab chiqadilar, muhokoma qiladilar 
va tayyorlaydilar. Boshqacha aytganda, muammoli holatni rollarga bo’lingan holda 
ijro etishga tayyorgarlik ko’radilar. Masalan, o’quvchilar muhim o’quv mashg’ulotiga 
tayyorgarlik ko’rib kelganlar, ularning hammasi mashg’ulotda ishtirok etishga tayyor 
va qiziqish katta, lekin ta’lim muasasi rahbariyati mashg’ulot o’rniga barcha 
o’quvchilarni hovli, ko’chalarni gulzor va bo’g’larni tozalash, tartibga keltirish yoki 
ta’lim muasasi yoki stadion teatr majlislar zalida o’tkazilayotgan tadbirda zalni 
to’ldirish uchun borishga ko’rsatma berishi mumkin yoki o’quvchilar o’zlarining 
shaxsiy tajribalaridan, o’quvchilik faoliyatlaridan kelib chiqib, sahnalashtirish uchun 
o’qituvchi va o’quvchilar o’rtasida ziddiyatga olib keluvchi turli holatlar, vaziyatlarni 
o’ylab topishlari mumkin. O’quvchilar tanlangan muammoni tayyorlayotgan vaqtda 
tashqariga chiqqan ko’ngilli qatnashchiga o’qituvchi, dekan o’inbosari rolini o’ynashi 
kerakligi tushuntiriladi, uni alohida bo’ladigan muammo yoki vaziyat bilan 
tanishtiriladi, tayyorgarlik uchun aniq vaqt ajratiladi. Bir ozdan so’ng tashqariga 
chiqib ketgan o’quvchi audiotoriyaga taklif etiladi. So’ngra o’quvchilar o’ylab topgan 

---

57 
va ular tomonidan sahnalashtirilgan ziddiyatni keltirib chiqaruvchi vaziyat ijro etiladi. 
O’quvchilar tomonidan tayyorlangan vaziyatni ijro etish vaqtida, ular har xil 
xarakterdagi o’quvchilar rolida bolib ziddiyatni keltirib chiqarish uchun ularning 
qiliqlari, odatlari, so’zlari, harakatlarini ishlatadilar.
Dekan o’rinbosari roliagi tinglovchi ushbu ijro etilayotgan sahna ko’rinishida 
o’zining tashkilotchilik qobiliyati, ishontira olish malakasi, holatni nazorat qilib 
turishi, turli vaziyatlar va sharoitlarda o’zini tuta bilishi, boshqara olishi, mazkur 
holatdan tarbiyaviy usullarda foydalangan holda vaziyatning ,ziddiyatning ijobiy 
yechimiga erisha olishini namoyish eta olishi kerak. Ya’ni o’quvchilarni o’z fikriga 
ishontira olishi zarur, aks holda ular o’qituvchiga o’z ta’sirlarini k’orsatishlari 
mumkin. 
Mashg’ulotning keyingi bosqichia o’qituvchi guruh bilan birgalikda dekan 
o’rinbosarining o’zini tutishi, o’z fikriga qay darajada ishontira olishi, uning 
ma’daniyati va harakatlaridagi ijobiy va salbiy tomonlarini muhokoma qiladi, 
berilgan muammoli holatdan chiqishning qulay usullarni aniqlaydi, shuningdek 
uchrab turishi mumkin bo’lgan muammoli holatlar va ularni yechish usullarini 
bashorat qiladi.
Mashg’ulotning oxirida o’quvchilar “Murabbiyning tashkilotchilik qobiliyati” 
mavzusida mustaqil o’qish uchun tarqatma materiallar oladilar.
Izoh: ushbu mashg’ulotning 1-yarmida video kamera yordamida mashg’ulotni 
to’liq, y’ni o’quvchilarning sahnalashtirilgan muammolarini ko’rsatishlari va uni 
jamoa bilan yechishda dekanning hatti harakatlari , qo’llagan usullarining hammasi 
videokassetaga tushiriladi. Mashg’ulotning 2-yarmida videokassetani televizor yoki 
kompyuter orqali namoyishetiladi. Vidiolavhani namoyish qilish mobaynida uning 
mazmuni jamoaviy muhokama etilishi mumkin. Bunday tahlil har bir qatnashchining 
o’zini ko’ra bilishi, kerakli xulosa chiqara olishga katta yordam beradi [9:57]. 

---

58 
IMAK texnalogiyasiga asoslangan holda dars jarayonida talabalarning 
tashkilotchilik mahoratlarini yanada takomillashtirish maqsadida ishlab chiqilgan dars 
ishlanmalaridan birini misol keltiraman: Bunda amaliy dars jarayonida o’tkazish 
uchun mo’ljallangan “Kollej direktori” usulini olsak unda guruh talabalarini 
o’qituvchining rejasiga binoan pedagogik kengash a’zolariga tayinlanadi masalan; 
Asilbek direktor, Nodir o’quv ishlari bo’yicha dekan muovini, Fazliddin ma’naviyat 
ishlari bo’yicga dekan muovini, Gulhayo pedagogik kengash kotibi, kafedra mudirlari 
etib yana 5ta talaba tayinlanadi, qolgan talabalarni guruh rahbarlari va kollejning 
boshqa rahbarlari etib tayinlab, ularning har birining vazifalarini tushuntiriladi; 
Direktor tomonidan masalanni qo’yilishi masalan; “Navro’z” bayrami tadbirini bilim 
yurtida o’tkazishni tashkillashtirish rejasini qanday o’tkazishni kengash a’zolari bilan 
muhokoma qilish va bir xulosaga kelib tadbir o’tkazish uchin javobgar shaxsni 
belgilash va kengash yakunida pedagogik kengash bayonnomasini tuzishni kotibaga 
topshirish kabilardan iborat. Muhokoma davomida bildirilgan fikirlardan maqbuli 
tanlab olinadi va “Navro’z” bayramini o’tkazish tartib rejasi tuzib olinadi.