Microsoft Word янги урта масофа
MURABBIYNING TARBIYAVIY ISHLARDAGI O’RNI
Download 1.8 Mb. Pdf ko'rish
|
yengil atletika orta va uzoq masofalarga yuguruvchilar uchun murabbiyining kasbiy-pedagogik faoliyati
|
1.9. MURABBIYNING TARBIYAVIY ISHLARDAGI O’RNI
Jamiyatimiz oldida turgan dolzarb masalalardan biri bolalikdan boshlaboq jimoniy va ruhiy jihatdan baquvvat, har tomonlama kamol topgan, kelajakda shu vatanga sadoqat bilan xizmat qiluvchi yosh avlodni tarbiyalashdan iborat. Tarbiyaviy ishlarning samarasi murabbiy tomonidan sportchi tarbiyasiga keng kamrovli yondashuviy, ya’ni siyosiy –g’oyaviy, ma’naviy va mehnat tarbiyasining yaxlitligini ta’minlay olishiga bevosita bog’liqdir. Sadoqat, burch, halollik, el-yurtga xizmat qilish hisi, Prezidentga hurmat kabi muqqadas tushunchalar dastlabki mashg’ulotlardan boshlab sportchi ongi va shuuriga singdirib borilishi shart. Hozirgi davrda jamiyatdagi ijtimoiy –iqtisodiy va siyosiy sharoitlar xalqimizning turmuz tarzi, atrof muhit tomonidan insonga o’tkazilayotgan ta’sir kabi omillar har tomonlama kamol topgan insonni tarbiyalashda hal qiluvchi o’rin tutmoqda. Inson, jumladan sportchi ham, o’z xatti-xarakatlar yurish –turishi jamiyat oldida nechog’li muhim va foydali ekanligini chuqur anglab etishi lozim. O’z oldiga aniq va yuksak maqsadlar qo’yib, unga etishishda sobitlik va matonat bilan intiluvchi avlodni tarbiyalash uchun esa uning shaxsini chuqur o’rganmoq va unga yaqinlashmoq kerak. Uning kayfiyati, qiziqishlari, dunyoqarashi, bilim saviyasini bilish, uning ishonchini qozonish va shu yo’llar bilan uning ijtimoiy faolligini oshirish zarurdir. Mashg’ulotlar jarayonida murabbiy va sportchi o’rtasida doimiy muloqot o’rnatiladi va sportchi tarbiya berish uchun keng imkoniyatlar yaratiladi. Murabbiy g’oya va qadriyatlarning tashuvchisi sifatida yuzaga kelgan har bir holatda sportchiga tarbiya berib, unga ijobiy ta’sir o’tkazish uchun o’z fikr va qarashlarini namoyon etilishi zarurdir. Murabbiy oldiga qo’yilgan bu shartdan esa mantiqa boshqalari kelib chiqadi. Ulardan saosiylari sifatida o’z oldiga aniq maqsadlar qo’ya olish, yuqori kasbiy – pedagogik tayyorgarlikka ega bo’lishi, fan va madaniyatning turli sohalariga oid bilim va ko’nikmalariga ega bo’lishi kabilarni sanab o’tishi mumkin. Murabbiy faoliyati uning vatanparvarlik sifatlari bilan yo’g’irilgan bo’lishi va u o’zidagi bu O’RTA VA UZOQ MASOFALARGA YUGURUVCHILAR UCHUN MURABBIYINING KASBIY-PEDAGOGIK FAOLIYATI ~ 38 ~ sifatni shogirdlariga tarbiyalab borishi zaruriy hisoblanadi. Vatanimiz sportchilari chet ellarda o’tkaziladigan katta sport anjumanlarida qatnasha turib doimo o’zlarining yuksak ma’naviy xususiyatlarini, mustaqil irodalarini, vatanga sadoqatlarini, vatanimiz va xalqimiz oldidagi burchlarini namoyish etib kelganlar. Shogirdlarga ma’naviy ko’nikmalarini shakllantirish uchun pirovardida jamiyat ahamiyatiga molik maqsadlarni shaxsiy ahamiyatga molik maqsadga aylantirishga mo’ljallangan xilma-xil pedagogik ta’sirlar jamg’armasiga ega bo’lish talab etiladi. Sportchilarni tarbiyalashda murabbiy oldida muayyan qiyinchiliklar uchrab turadi: sport jamoasi, maktab oiladagi tarbiyaning bir-biriga moslashtirilmagani; atrofdagilarning salbiy ta’siri va boshqalar. Odatda murabbiy har xil yoshdagi va tafakkur darajasi turli darajadagi sportchilar bilan shug’ullanishiga to’g’ri keladi, shuning uchun tarbiyaviy ishlar etarli samara berishi uchun ularning har biriga alohida yondashuv talab qilinadi. Ma’lumki murabbiy sportchi bilan u uchun sevimli va qiziqarli bo’lgan sport faoliyati vaqtida ko’proq muloqot qiladi. Bu paytda sportchining xulq – atvori va o’zini tutishi boshqacha bo’ladi. Faqat, sportdagi muvaffaqiyatsizliklargina murabbiyga qiyin hollarda o’zini qanday tutishi va uning xulq – atvoriga baho berish imkoniyatini yuzaga keltiradi. Shuning uchun murabbiy uchun sportchi bilan mashg’ulotlaridan tashqari kundalik hayotda ham muloqotda bo’lib turish ham muhimdir. Murabbiy shogirdlarida har bir O’zbekistonlikka xos bo’lgan samimiylik, o’zaro hurmat, ezgulik, birodarlik, millatlararo munosabatlarda o’zaro, iliqlik, kabi sifatlarni rivojlantirib borishga majburdir. U shogirdining nafaqat sport ko’rsatkichlari, balki o’qishi, mehnatga munosabati, o’rtoqlari bilan muloqati va ma’naviy darajasi bilan ham qiziqishi talab qiladi. Murabbiy shogirdlarida qat’iy intizomni tarbiyalay olishi kerak. Intizom kishilarni jamoaga birlashishga, ularning jipslashuviga, maqsad sari intilishga yordam beradi. Sportchi intizomi unga o’z burchini chuqur anglab etishida, murabbiy tomonidan berilgan topshiriqlarni o’z vaqtida va bekamu-ko’st bajarishiga zamin yaratadi. Taniqli pedagog A.S. Makarenko intizom faol xususiyat bo’lib, u O’RTA VA UZOQ MASOFALARGA YUGURUVCHILAR UCHUN MURABBIYINING KASBIY-PEDAGOGIK FAOLIYATI ~ 39 ~ qiyinchiliklarni sabat bilan engib o’tishga va oldinga intilishga ko’maklashadi deb hisoblaydi. Shu bilan birga u intizomning muhim jihatlaridan biri chidamlilik deb atagan. Sportchida ongli va mustahkam intizom bo’lmasa, u hech qachon yuqori natijalarga erisha olmaydi. Sport ko’rsatgichlari darajasi mehnatsevarlikka ham bog’liq bo’ladi. Ma’lumki har bir insonda qobiliyat mavjud bo’lib, u amaliy faoliyat natijasida maqsadga etish yo’lida faol kuchga aylanuvchi vositadir. Sport yordamida mehnatsevarlikni tarbiyalash bugungi kunda ham o’z ahamiyatini yo’qotmay kelayotgan dolzarb muammodir. Murabbiy sportchilar bilan ishlashda tarbiyaning yana bir ko’rinishi bo’lgaan shogirdlarining sport mashg’ulotlari sohasidagi bilim va ko’nikmalarini oshirishga ham alohida e’tibor qaratishi lozim. O’z navbatida, sport mahorati rivojlanib borgan sari, sportchilarda iroda va ijobiy xususiyatlar rivoji o’ziga xos o’rin kasb etadi. Yuqori sport ko’rsatkichlariga erishmoqchi bo’lgan sportchilarda irodaning ko’rinishlari bo’lib hisoblangan maqsadga intiluvchanlik, faollik, intizom va chidamlilik kabi xislatlar mujassam bo’lishi zaruriy shartdir. Yengil atletikachilarni tarbiyalashda mashg’ulotlarni to’g’ri tashkil qilish, sportchilar harakatlarini haqqoniy baholash va murabbiyning shaxsiy iborat ko’rsatishi ham alohida ahamiyat kasb qiladi. Har bir sportchining mahorati o’sib borishida, mashg’ulotlarga bo’lgan qiziqishi pasaymasligida murabbiy tomonidan mohirllik bilan boshqarilishi ko’zda tutilgan jamoada jipslashib ishlashga o’rganishning roli ham muhimdir. O’RTA VA UZOQ MASOFALARGA YUGURUVCHILAR UCHUN MURABBIYINING KASBIY-PEDAGOGIK FAOLIYATI ~ 40 ~ Download 1.8 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|