Mikrobiologiya va

Virusning hujayrada kiritmalar hosil qilishi. Ko'pchilik viruslar hujayralarda ko‘payganda hujayrada ilgari kuzatilmagan kiritmalar hosil qilishi mumkin. Masalan. qutirish virusi nerv hujayralarningsitoplazmasida eozinofilli kiritmalar hosil qiladi (Babesh-Negri tanachasi). virus nukleokapsidlarini sitoplazmada (yadro oldida) yig'ilib qolishi natijasida kuzatiladi. Chin chechak virusi ho'jayin hujayrasining sitoplazmasida ko‘payadi va sitoplazmada katta hujayralar va ularning sitoplazmasida Gvamiyeri tanachalarini hosil qiladi. Yorug'lik mikroskopida ham aniqlash mumkin (25a-rasm).
Viruslarni hujayra kulturasida pilakchalar hosil qilishi.
Viruslarning miqdorijihatdananiqsonini hisobga olish usuli hisoblanadi (25d-rasm). Viruslarni ajratib olishda bir qavatli hujayra kulturasidagi oziqli muhit olib tashlanib, virus saqlovchi material bilan hujayra kulturasiga virus yuqtiriladi, so‘ngra neytral qizil indikator qo‘shilgan yupqa agar qatlami bilan qoplanadi.
Termostatda bir necha kun saqlab turilgandan so'ng, agar qoplamasida ma’lum shakldagi oq-oq dog‘lar monoqatlam fonida (pilakcha) pavdo boMadi. Bu esa. bir tekisda o'sgan hujayra kulturasi tarkibida virus ко'pay ishi natijasida hosil bo'lgan jonsizlangan hujayralar to'plamidir. liar bir pilakcha birgina virus zarrachasining ko'payishi natijasida hosil


57




boMib, neytral qizil bilan bo'yalgan hujayralar fonida yumaloq oq dog'lar shaklida ko‘rinadi.


Gvarniyeri tanachalan


«Pilakchalar»

25. 
    rasm. Viruslarning hujayraga sitopatik ta’siri.
    

A-quyon ko'z mugiz pardasidan olingan gistologik preparat (chin chechak virusi yuqtirilgan) sitoplazmada. yadro atrofida kiritmalar. B—gemadsorbsiya reaksiyasi. D—virus yuqtirilganda hujayra kulturasidagi viruslar koloniyasi (pilakchalari) hosil bo lishi.
Shuusul bilananiqlangan virusningtitri 1 ml tekshirilayotgan materialda pilakcha hosil qiluvchi birlik (PXB) bilan belgilanadi. Pilakchaning katta- kichikligi, morfologiyasi va uning paydo bo‘ 1 ish vaqti, virusning har xil turida turlicha bo‘Iadi, hatto shu turning ichidagi ayrim shtammlarida ham farqlanadi. Viruslarning bu xususiyati shtammlarni seleksiya qilishda va ularning sof liniyasini ajratib olishda qo‘llaniladi.