Mikrobiologiya va
Mikrobiologiya va immunologiya. S. Kurbanovа
| 1 f Baktenva 1
I 1 ( I 4^ ' |
9 a o |
л J) A 0> | |
|
4 | |||
|
Hematoksis Adaeziva Mempraiiarii Fagositoamg * ' aktivlashuvi boshlnmshi | |||
|
15 1 |
С4 |
7 |
8 |
|
j ^agosoma hosil rwshilishi 0‘ldinsh valiaan bo lishi v° tiilLsli |
Degrataisiya ninhsulotini cliiqamh | ||
3 7-rasm. Fagositoz reaksiyasi tiavrlari (sxemasi)
Fagotsitoz reaksiyasining bosc|ichla»*i: fagots it hujayrasini obyektga yaqinlashuvi. musbat xemotaksis, adgeziva - obyektni hujayra retseptorlari bilan tutilishi. hujayra membranasining aktivlanishi. obyektni vutilishi, fagotsit hujayrasida fagosomaning hosil bo'lishi. fagosoma bilan fagotsit hujayrasidagi granulalami birikishi. obyektni parchalanishi va parchalangan (degradatsiya) obyekt parchalarini hujayradan chiqarib tashlanishi (37-rasm).
Fagotsitoz hodisasining tugallangan va tugallanmagan turlari tatovut qilinadi. Tugallangan fagotsitoz hodisasida. fagotsit hujayrasi qamrab olgan mikrobni yoki mayda zarrani butunlay eritib. parchalab yuboradi. Ba'zi bir yuqumli kasalliklarda (so’zak. sil. moxov. leyshmanioz) fagotsitoz tugallanmay qoladi.
Bu holatda fagotsitoz qilingan mikroorganizm lagotsit hujayrasi ta'sirida halok boTmasdan. balki lagotsit hujayrasida uzoq vaqt ushlanib qolinishi \’a ko’payishi mumkin.
129
Tugallanmagan fagotsitozda Pal°sfn /*a ' paloeen bakteriyalar natijasida fagotsit hujayrasi halok о i- n murnkin. Organizmning uchun ko'payish, yashash manbasiga a> anis jda bavon qilingan
nospetsifik himoyalanishidagi bu ^chl^^n surunkali shakliga kasalliklarda. shu kasallikning ° lkir \ nn.7„-atuvchisini tashib o‘tishiga olib keladi. Bemor esa shu kasallikning qo zg
yuruvchisiga aylanadi. . jaootsitoz hodisasini
Odam organizmida bir qancha modda \a oirn ^е1~гоцеп moddalar, tezlashtiradi, bularga: komplement. gist arm п. ^^.te|ajar _ opsoninlar elektrolitlar kalsiy va magniy tuzlari. limfokin al‘pa^otsjloz hujayralari. va bakteritsinlar shular jumlasiga kiia 1. kajaribsina qolmay.
organizmda faqat maxsus bo'lmagan himo> alanis 11 .'va g Iimfotsitlar balki maxsus immun javobda ham qatnasha 1. Уа ^ (anljlicll prezentant)
uchun mikroorganizmlar antigenini aniqlab bei u\ с
hujayralar hisoblanadi. maxsus bo‘ lmagan
Organizmning normal mikroflorasi ham ^ ba*zi bir vakillari himoyalanishda qatnashadi. Normal mikiofioranu ^unosabatda bo'ladi. patogen mikroorganizmlarga nisbatan antagonist-14^ ^ omil antibiotik Masalan, ichak tayokchasi «Col» omil ishlab е1тяа1 ^]al-icla). ta’sir mexanizmiga egadir (qorin tifi. ichburug ^asa | nospetsifik himoya Lizotsim fermenti organizimning boshqa gumoia ^ ■ ray0I1iarning omillari bilan bir qatorda organizimda ketayotgan pato ^ fermentini
rivojlanishini baholashda muhim ahamiyatga ega u ^ ^ - jdir. biologik suyuqliklarda aniqlashni bir necha usul an
So‘lak tarkibidagi lizotsim fermentini taji i
usulida aniqlash n'msct yordamida
Tekshirilayotgan soMak flltr flOJU’O/li diskka sienl urasi gazon °hb shimdiriladi vri i ■ ’ ла 1 mlrd/ird 4 . .. j: (bitta
IMuljrfo n . Lysodeikticusnmr, joylashtirik ,j
, ' 'Wasidagi agarga ^^“din.gan "^atda
I'/i/s, L j • - m— 1 o ta s° i utin davomida tei mo
/la^dcnadagi agar yuzasiga ь e^a37°Cdabn 'ч11
murnkiftl: tajriba qo-
shimdirilgan disk atmfidaiii mikrokokk kuluirasim о sis to xtatgan гопц ^iam«frj n., , i;70tsim bilan amqlanga
Wiriba mtiinci *ciitinadi va standait -
1 1 ^Obida formula asosida topiladi (7-iac
130
|
Qo'llanilgan standart lizotsim konsentratsiyasi (mg°b) |
M. Uzodecticus kulturasining o'sishini to'xtatgan zona diametri (mm) | |
|
50 msiDo |
27 mm |
|
|
25 mg°o |
21 mm |
|
|
12.5 mg° o |
14 mm |
|
|
6.25 mg°o |
0.0 mm |
|
llova. tekshirilayotgan so'lakdagi lizotsim 9 mm gacha mikrokokkning o'sishini to'xtatish zonasi hosil qilsa. so'lak tarkibidagi lizotsimni topish uchun 9 mm qo'llaniladi. agar 9 mm dan yuqori bo'lsa 14. undan yuqori bo’lsa 21 va keyin 27 qo'llaniladi.
Masalan. tekshirilayotgan so'lak shimdirilgan disk atrofida mikrokokk kulturasini o'sish zonasi to’xtagan diametri 16 mm. Lizolsimning miqdorini topish uchun proporsiya tuzamiz:
21 mm - 25 mg % 16x25
16 mm - x .v = — = 19.05 mg%.
21
So'lakdagi lizotsim fermentining litnni aniqlash.
So'lak probikalarda ketma-ket (8-jadvul) suyultiriladi. Har birga 1ml dan lmlrd/mi mikrob tanasiga ega bo'lgan M. Lysodeikticus - ning bir kecha kunduzlik kulturasi suspenziyasidan tomiziladi.
45°C da 14 daqiqa suv hammomida qizdiriladi. Inkubatsivadan so’ng. oxirgi suyultirilgan probirkadagi natijaga ko'ra. undagi bakteriyalar to* 1 iq erigan (lizislangan). suyuqlik tiniq bo'lsa. shunga qarab lizotsim titri aniqlanadi. Lizotsimning titrini. aktivligini fotoelektrokolorimetr yordamida quyqalik darajasiga ko'ra yoki mikrob suspenziyasidagi optik zichlik bo’yicha nefelometrik usul bilan ham aniqlash mumkin.
Odam periferik qonidagi neytrofillarning fagotsitar aktivligini (NFA) aniqlash
Bu usul qon tarkibidagi neytrofillarni begona mikrob va boshqa agentlarini qamrab. fagotsit qilib olishiga asoslangan.
|
Komponentlar |
Probirkalar | |||
|
1:100 |
1:1000 |
1:10000 |
Nazorat | |
|
Fiziologik eritma |
3,6 |
2.0 |
2,0 |
2.0 |
|
So’lak 1:10 |
0.4 |
2.0 |
2.0 |
- |
|
M. Lisodeiticus (lmlrd/ml kulturasi) |
1,0 |
1.0 |
1.0 |
1.0 |
AhamiyatlikJigi shundan iboratki, in vitro da 30 daqiqa ichida neytrofillar mikroblarni qamrab fagotsitoz qilishi mumkin.
Tajribani qo‘yish
Geparin qo'shib olingan qondan 0,2 ml steril probirkaga olinadi. So‘ngra unga, 1 ml 1 mlrd S. aureus ning bir kecha kunduzli kulturasidan tayyorlangan va suv hammomida 80°C da bir soat davomida o'ldirilgan bakteriya suspenziyasidan 0,1 ml qo'shiladi. Tayyor aralashma 5 daqiqa 800, 1 daqiqa aylanish tezligida sentrifuga qilinadi va 30 daqiqa termostatda saqlanadi. 30 daqiqa inkubatsiyadan keyin probirkaning ustki qismidagi suyuqlik ehtiyotlik bilan paster pipetkasi yordamida olib tashlanadi va cho‘kma seki-asta aralashtiriladi. Surtma tayyorlaniladi. quritilib, metil spirti yoki Nikiforov eritmasida (5—10 daqiqa) fiksatsiya qilinadi va Romanovskiv - Gimza usulida 15—30 daqiqa bo’valadi. Surtma immersion sistemada mikroskopda ko’riladi va 100—200 neytrofillar sanaladi. Sanalgan neytrofillar ichida fagotsit qilganlari NFA % ifodalaniladi. Har bir neytrofildagi fagotsit qilingan mikroblarning o‘rtacha miqdori (fagotsitar indeks) hisoblab topiladi. Normada o4rta yashar odamlarda NFA 50-65%, fagotsitar indeks esa 5—9 bo'lishi mumkin.
Oq sichqonlarda fagotsitoz tajribasini o‘tkazish. Tajriba boshlashdan 24 soat oldin oq sichqonlar qorin pardasiga 2—3 ml steril, I foizli kraxmal eritmasi yuboriladi. Bu qorin bo‘shlig‘ida fagotsitoz qiluvchi hujayralarningto‘planishiga olib keladi. Bu holat kraxmalga bo‘lgan septik
132
yallig'lanish va fagotsitlar xemotaksisi natijasida sodir bo'ladi. So'ngra sichqonlarning qorin pardasiga I ml dan iborat ikki milliardli stafilokokk kulturasi yuboriladi. 30 daqiqa 0‘tgandan so'ng oq sichqonlarning qorin devoriga paster pipetkasi kapillyarinnng ingichka tomoni bilan sanchiladi va bir necha tomchi ekssudat olinadi.
Download 1.89 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
