Mikrobiologiya va
Mikrobiologiya va immunologiya. S. Kurbanovа
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bel«i va xususiyatlari+
- 53-rasm. Lakmusli sutni enterokokklar kopayganda rangsizlanishi (o‘ngda)
- Pseudomoncidaceae
| +
|
= | ||
|
- | |||
|
a:'• с o'sishi |
~ |
- |
= |
|
Mannitni anaerob sharoitda fermenilanishi |
* |
|
= |
|
Giaiuronidaza |
|
= |
- |
|
Koagulaza |
+ |
- |
|
|
Fibrinolizin |
|
- |
* |
|
Gemolizin |
|
- |
|
|
Novobiotsinga sezgirligi |
! *r |
1- |
|
Streptokokkli infeksiyalarda: olinadigan biologik ashyo: yiring. vara yuzasidan ajralma. anginadan murtak yuzasidan shilliq parda. qon. peshob. oziq-ovqat mahsulotlari. Streptokokklar chaqirgan kasalliklaming patogenezida ,bir vaqtning o'zida bakteriyaning o'zi va uning toksinining ham ahamiyati bor. Kasallikning rivojlanishida makroorganizmning holati va sezgirligi alohida o'rin tutadi. Kasallik ekzogen va endogen yo liar bilan chaqirilishi mumkin.
51-rasm. S t re p t око к к 1 a r
185
Ekzogen holda streptokokklar asosan havo-tomchi orqali va teri hamda shilliq qavatlarining butunligi buzilganda organizmga tushadi.
Septik holatda streptokokklarni aniqlash uchun qon olinib oziq muhitlarga ekiladi. Yiringli jarayonlarda yara jarohat chiqqan suyuqligidan olinadi. Shu bilan birgalikda shilliq qavatdan ham surtma olinadi. Agar jarohat yoki yaraning yuzasi yiring bilan qoplangan bo’lsa. uni avval fiziologik eritma bilan yuvib tashlab keyin yaraning chuqurchasidan ashyo steril tampon bilan olinadi. Biologik ashyodan surtma tayyorlab. Gram usulida bo'yaladi (51-rasm). xona haroratsida quritilib mikroskopda koiiladi. Ko'rish maydonida uzun, zanjirsimon. chetlari tekis, dumaloq. diametri 1-4 mm, binafsha rangli. Grammusbat kokklar koi'iladi.
Birlamchi ekish uchun oziq muhitlar: qonli agar, zardobli agar, qandli bulon, Giss muhiti. Barcha ekilgan oziq muhitlar termostatga 18-24 soat 37 °C ga qo’yiladi.
Ashyo olingach tampon steril probirkaga joylashtiri 1 ib laboratoriyaga joiiatiladi. Natijalarni olish vaqti dastlabki natija 3 kundan so’ng. ohirgi natija 4 kundan so'ng beriladi. Streptokokkli infeksiyalarda bakterioskopik. bakteriologik. biologik, serologik (maxsus flyuoressent. pretsipitatsiya reaksiyasi) usullardan foydalaniladi.
5 2-rasm.
186
|
Bel«i va xususiyatlari+ |
S.piogenes |
S. fecal is |
|
Harakatchanligi |
- |
+ |
|
6.5 % NaCI muhitda o'sishi |
- |
+ |
|
0.1 % metilin ko'kki qo'shilgan muhitda o'sishi |
— |
+ |
|
10 'C o'sishi |
— |
+ |
|
45 " С ovsishi |
- |
+ |
|
O't safroli bulonda o'sishi |
- |
+ |
|
Mannitning parchalashi |
- |
+ |
|
Inulinning parchalashi |
- |
+ |
|
Sorbitning parchalashi |
- |
+ |
|
Gemolizin tutishi |
a. f3 va bosh. |
ba'zida P |
187
Streptokokklar gemolitik xususiyatlari bo'yicha ham bir-birlaridan farqlanadi.
Qonli agardagi streptokokklar gemoliz qilishiga ko’ra 3 guruhga: 1) nogemolitik; 2) a- gemolitik yoki qisman yashil gemoliz doirasini hosil qiluvchi; 3) {3-gemolitik, koloniya atrofida to'liq. tiniq gemoliz doirasini hosil qiluvchilarga bo’linadi. Str. pyogenes asosan (3-gemoliz, koloniya atrofida yaqqol, tiniq va mikrob koloniyasi oichamidan bir necha marotaba katta bo‘ladi.
Enterokokklar to’liq bo‘lmagan gemoliz berishi mumkin. Ko'pchilik streptokokklar a- gemolitik deb ataladi, gemoliz zonasi yashil rangda bo'ladi, chunki ular gemoglobinni metgemaglobinga aylantiradi. Shuning uchun ularni yashil streptokokklar ham deb (S. viridcms) ataladi, yuqori nafas yo'llarida ko'p uchraydi. Birinchi kuni streptokokklarni stafilokokklardan farqlash uchun katalaza testi qo'yiladi. Streptokokklar katalaza manfiy hi soblanadi.
Kolonivaning bir qismidan surtma tayyorlab. Gram usulida bo'vab. mikroskop ostida ko‘riladi (52-rasm). Sof kulturasini ajratish uchun
3 ta shubhali koloniyadan olib. probirkalardagi qandli bulonlarga ekiladi. 3-kun. Streptokokk avlodi vakillarini bir birlaridan farqlashnish xususiyatlarini aniqlash uchun differensial diagnostik muhitlarga ekmalar ekiladi va identifikatsiya qilinadi.
Str. pyogenesni enterokokklardan farqlashda 15 - jadvalda keltirilgan testlar qo'yiladi. 0‘t safro qo‘shilgan muhit Str pyogenes ning o'sishini ingibitsiya qiladi, enterokokklar esa yaxshi o'sadi. 6,5% NaCI qo'shilgan muhitga Str. pyogenes labil hisoblanadi, enterokokklarda bunday xususiyatga ega emas.
Bundan tashqari, sezgir testlardan yana biri lakmuslangan sutni enterokokklar tomonidan rangsizlantirishi.
Enterokokklar ishqoriy xususiyatii sutni nordon tomonga suradi, buning natijasida lakmus reagenti 0,1% metilen ko‘ki qo‘shilgan sut oqarib rangsizlanadi. Str. pyogenes sut rangini o’zgartirmaydi (53-rasm). Bakteriologik tekshiruvlarning yakunlovchi bosqichida ajratib olingan kultiiraning antigenlik xususiyatiga asoslanib identifikatsiya qilinadi. Shu xususiyatiga ko‘ra barcha streptokokklar serologik guruhlarga (А. В, C. D va x.k) bo‘linadi.
188
53-rasm. Lakmusli sutni enterokokklar ko'payganda rangsizlanishi (o‘ngda)
Streptokokklarning seroguruhlarini tekshiriluvchi kulturadan olingan polisaxarid pretsipitogen С va zardoblar (asosan keng tarqalgan А, В, С va D sero guruh zardoblari) bilan pretsipitatsiya reaksiyasini qo'yib aniqlanadi. Odam uchun patogen boigan ko'pchilik [3-gemolitik streptokokklar A-serologik guruhga kiradi. Proteindan tashkil topgan tiplarga xos antigenlarning miqdori f3-gemolitik streptokokklar bir qancha serovarlarga bo'linadi. ulardan 47 tasi A guruhga kiradi. Streptokokklar serovari agglyutinatsiya reaksiyasi yordamida aniqlanadi. Keng miqyosda serologik tekshirishlar va streptokokklarning tipini aniqlash asosan epidemiologik jihatdan ahamiyatga ega bo'lgan tekshiruvlarda o4kaziladi.
Ajratib olingan streptokokk kulturasining antibiotiklarga sezuvchanligi disk usuli bilan aniqlanadi.
Sepsisga shubhalanganda bemor qoni qandli bulonga ekiladi va toza kulturasi ajratib (stafilokokklarga o'xshash) olinadi.
Serodiagnostika. Streptokokkli infeksiyalarning ba’zi nozologik turlarida KBR yoki pretsipitatsiya reaksiyalari yordamida bemor qonidagi spetsifik antitelalar aniqlanadi. O-streptolizinga qarshi antitela asosan
189
revmatizm tashxisini tasdiqlash uchun tekshiriladi. Reaksiya, agar bemor qonida O-streptolizinga qarshi antitelalar bo‘lsa, ularning aniqlash
O-streptolizinning eritrotsitlami eritish xususiyatini neytrallashiga asoslangan. Reaksiya standart. quritilgan O-streptolizin bilan qo'yiladi. Hozirgi kunda O-streptolizinga qarshi antitelalarni aniqlashni IFAdan foydalaniladi.
Ko‘kyashil yiring tayoqchasi yuqumli kasalligi qo‘zg‘atuvchisining bakteriologik diagnostikasi
Bu bakteriyalar Pseudomoncidaceae oilasiga Pseudomonas avlodiga kiradi. Tipik vakili P. aeruginosa eng ko‘p kasallik keltirib chiqaradi. Ko‘k yashil yiring tayoqchasi boshqa grammanfiy ichak guruhi bakteriyalaridan fiziologik xususiyatlari bilan farq qiladi. aniqrog‘i ular uglevodlami parchalaydi, lekin ulardan energiya sifatida foydalanmaydi, chunki uglevodlami ular fermentatsiya qilmaydi. balki oksidlash orqali parchalaydi. Shuning uchun bu bakteriyalarni fermentatsiya qilmaydigan bakteriyalar deb ataladi. Bulardan farqlanib ichak guruh bakteriyalari (hammasi grammanfiy) uglevodlami fermentatsiya qiladi, oksidlab parchalamaydi.
Bakteriyalarning bu xususiyatini Hvu-Leyfson testi orqali oson aniqlanadi. Hyu-Leyfson testi bakteriyalar uglevodlami fermentatsiya yoki oksidlash yo'li bilan parchalashini aniqlab beradi. Buning uchun glyukozali baland ustunli muhitga tekshirilayotgan kultura ukol qilib ekiladi. Birinchi probirka anaerob sharoitda, ikkinchisi esa aerob sharoitda o'stiriladi. P. aeruginosa glyukozani faqat aerob sharoitda oksidlab (kislorod ishtirokida) parchalaydi, anaerob sharoitda parchalamaydi, ya'ni fermentatsiya qilmaydi. Ichak guruh bakteriyalari uglevodni fermentatsiya qilganligi uchun anaerob sharoitda ham parchalaydi. Bu test bu guruh bakteriyalarni bir-biridan farqlashda ishlatiladi.
Download 1.89 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
