Mikrobiologiya va

P. aeruginosa o'z hayot faoliyatida piotsinlar-bakteriotsinlar sintez qiladi. Bu moddalar grammusbat, grammanfiy bakteriyalarga bakteriotsid hamda sezilarli fungitsit ta’sirga ham egadir.
P aeruginosa yakunlovchi tashxisi morfologik, kultural (xarakterli pigment hosil qilishi), biokimyoviy (oksidaza testi). uglevodlami fermentlamasligi (glyukozani anaerob sharoitda parchalamaydi Hyu- Leyfson testi) va jelatinani yemirishi va boshqa xususiyatlariga asoslanib beriladi va boshqa bakteriyalar singari antibiotiklarga sezgirligi aniqlanadi.


191

Yiringli yaUigianishJarni ichak _ц .

(.E.coli, Proteus spp. va boshq.) ~_a ‘I’'⁸³ '”^{ansub bo,|}S™ bakteriyalar
bakteriyalar ham keltirib chiqaradi. ^{a l,osl1} qdmaydigan anaerob
Profilaktikasida
]. Tozalangan, adsobsiyalano_an « -
anatoksindan trixloruksus kislota biJan chcrl !°^кок^ anatoksini. Kativ
adsorbsiyaJangan. Stafilokokk kasaJiikJ ^alyumini-^v g'drooksidiga ishlatiladi. ^{3n a}kti\ hnmunizatsiyasida

2. 
   Stafilokokk vaksinasi (surunkali _s r
   

og-rigan bemorlarga davolash maqsadida) ^ ^{1,okokk infel}bilan

2. 
   Stafilokokk antifagini (stafilokokk ’
   

bemorlarga maxsus immunoterapiya maqs d' |^{П eks,}"'^cls* bilan og'rigan

2. 
   StafiJokokkga qarshi odam immunooj! к '!•'.
   
3. 
   Stafilokokk bakteriofagi (stafilokokk^
   

bemorlarga davolash va profilaktika maqsadid'T^⁴¹'^{381 Ь,,аП ri}*^an

2. 
   Stafilokokk bakteriofagi stafilokokkh³ • r
   

manbavini aniqlashda ishlatiladi. ^°t*plashda infeksiya

2. 
   Dik toksini (gemolitik streptokokk eritro^ei l- • •
   

bo'lib. antitoksik immunitetni aniqlashda ishkuiiadh ^ ^tayyor,anS^an

2. 
   Streptokokk bakteriofagi (streptokokk inf.L ’• • •,
   

bemorlarga davolash va profilaktika maqsadida) ^{e s,yasi 1 an} °8 ngan
Jarohat infeksiyalarini keltirib chiaaruvnh; _n ,
гч ... ... ,^{4 ,u}'^c,n anaerob bakteriyalar
Clostridum avlodiga kiruvchi jarohat anaemN ,
⁺ tavoqchalar shaklida bo'lib, bir-biridan tayoqchalar ^' '^уП,к’
joylashishi, hivchin va kapsula hosil „•,££ _"_n^™V
xususiyatlari bilan farq qiladi (54-rasm). Qoashol ^antigen
_nl. ^J - I** * -I • i ~ , VoqsnoJ qo zg*atuvchisinine

1. 
   ziga xos belgi lari quyidagicha: Gr+ tayoqcha, peritrix xivchini bor sporasi terminal joylashgan, baraban tayoqchasiga o'xshash. kapsula hosil qilmaydi. Kultural xususiyatlari boshqa anaeroblardan farq qilmaydi biokimyoviy xususiyatlari sust nvojlangan. Kuchli ekzotoksin ishlab chiqaradi. Toksini kasallikning asosiy patogenezini namoyon qiladi. Ta’sir ^mexanizmiga qarab 2 ga bo‘Jinadi.
   

1-TetanoIizin — eritrotsitlarni lizis qiladi. 2.Tetanospazmin — nerv to qimasini shikastlaydi va ko'ndalang targ'il muskullarning qisqarishi 'uzatiladi. Kasallik odamlarga bemor odam va hayvonlardan ifloslangan ^uPioq, teri orqali yuqadi. Kasallik asosiy belgi lari bakteriya va uning


192




toksini qonga o'lib. butun organizmga tarqalishidan namoyon bo'ladi. Dastlab chavnash va mimika muskullari qisqarishi kuzatiladi. Kevin periferik nerv tolalari orqali orqa miya oldingi shoxlarini shikastlab harakat markaziga boradi. Natijada ensa. orqa. qo‘l. oyoq musqullari qisqarib bemor tanasi egilgan yoy shaklida egilib qoladi. ammo esi joyida qoladi. O'lim asfiksiyadan kelib chiqadi.


Qoqshol Botulizm Gazli ganjrixuiji











5 4-rasm.
Qoqshol qo'zg'atuvchisining laboratoriya tashxisi
Qoqshol kasalligi qo‘zg‘atuvchisining taksonomiyasi. BacHlaceae oilasi. Clostridium avlodi, Clostridium tetani.
Qoqshol kasalligida olinadigan asliv <>: inteksiya kirgan joydagi to'qimadan olingan parcha. yiring. yaraning bog'lov materiali. Anaerob sharoitda Kitta-Tarotssi muhiti. Villis-Xobbs muhiti. Vilson-Bler, anaeroblar uchun Veynberg oziq muhitlarida. 37'С da 3-4 sutka davomida o'stiriladi. zich oziq muhitda R-ko'rinishli ingichka o'simtalar hosil qiladi. suyuq muhitni loyqalantirib. o'ziga xos ga/ hosil qiladi. Kultura sofligini tekshirish uchun Kitta - Tarotssi muhitiga ekiladi. qiya qotirilgan qandli agarga ekib. sof kultura ajratib olinadi va morfologik, tinktorial, antigen xususiyatiga qarab turigacha identifikatsiya qilinadi.

1. 
   Bakterioskopik usul 1 .Bakteriologik laboratoriyada biologik ashyo infeksiya kirgan joydagi to'qimadan olingan parcha, yiring. yaraning bog'lov materiali.tuproq tekshiriladi.
   
2. 
   Buyum oynachasi ustida bakteriologik surtma tayyorlanadi.
   
3. 
   Tegishli bo'yoqlar yordamida bo'yalib, xona haroratida quritiladi.
   

193

f

4.Immersion yog* tomiziladi va mikroskopda ko'riladi. Bunda ko‘rish maydonida Grammusbat. to*g'ri. harakatchan tayoqchalar (mikroorganizmlarning harakatchanligini osilgan tomchi. ezilgan tomchi) ko‘riladi. Qoqshol qo^g^tuvchisi spora hosil qiladi. uni Ojeshko usulida bo‘yab o‘rganiladi. Mikroorganizmlarning morfologik va tinktorial xususiyatlariga ta'rif beriladi.

2. 
   Bakteriologik usul. Ashyo tegishli oziq muhitlarga anaerob sharoitda Tarotssi muhiti. Villis-Xobbs muhiti. Vilson-Bler, anaeroblar uchun Veynberg muhiti (zich oziq muhitda R-ko‘rinishli ingichka o'simtalar hosil qiladi, suyuq muhitni loyqalantirib, o'ziga xos gaz hosil qiladi) oziq muhitlarda, 37°C da 3—4 sutka davomida o'stiriladi.
   

Tekshiriladigan material 2 qismga bo'linadi: 1-maxsus oziq muhitga sof kultura ajratib olish uchun. 2- biologik sinama uchun oq sichqonning orqa oyog‘i muskuli orasiga yuboriladi.

2. 
   Biologik usul: qoqshol kasalligini aniqlashda asosiy usul hisoblanib, bunda qoqshol mikrobining toksini aniqlanadi. Bunda tekshirilayotgan ashyo chinni idishda qum bilan yaxshilab yoziladi va zaharni ajratib olish uchun natriy xloridning izotonik eritmasini quyib aralashtiriladi. keyin esa qog‘oz filtrlardan o‘tkaziladi.
   

Filtrdan o‘tgan suyuqlikning bir qismi antitoksinli zardob bilan
aralashtiriladi va nazoratdagi oq sichqonlar muskuli orasiga yuboriladi;
sinalayotgan oq sichqonlarga esa faqat filtrdan o‘tgan suyuqlikning o‘zi
yuboriladi. Sinalayotgan sichqonlar, agarda tekshirilayotgan ashyoda
zanar bo'lsa 1-kundan keyin yuqoriga ko‘tarilib boruvchi tipik qoqshol
manzarasi bilan o‘lib qoladi. Nazoratdagi sichqonlar esa tirik qoladi,
chunki antitoksinli zardob (anatoksin) ta’sirida zaharini nevtrallanish reaksiyasi bo‘lib o‘tadi.
Qoqshol kasalligi profilaktikasi. AKDS vaksina, muskul orasiga 2.
’ ui j emlash, qayta emlashlar ADS-M bilan 7 16-17. 26, 46
zardobi °н^{Ь b0r,ladi}' ^Q°^{qsh0lda ad}^--bsiyalangan qoqshol anatoksini. zardob va odam immunoglobulinlaridan foydalaniladi.
Q_aztj ^ga"^grena *}° ^atuvchisining laboratoriya tashxisi
Clostrirfi ,'^е"^{а sal1}'⁸' q°‘zg‘atuvchilarining taksonomiyasi: sardelli ^U™a Z j- ^a°^S'^ridium P^erfri»gens, Clostridium novyi. Cl. septicum. * ^{Wm ramosum}’ ^c"°stridium histolyticum, Clostridium


194

Asosiy kasallik chaqiruvchi Cl.perfringens hisoblanadi. Morfologiyasi Gr-tayoqcha. sporasi subterminal, hivchinsiz. odam va hayvon organizmida kapsula hosil qiladi. Boshqa turlarida hivchin bor. Cl.perfringens ning biokimyoviy xususiyati faol bo'lib qandlarni gaz ham kislota hosil qilib parchalaydi.Organizmga tushgan qo'zg'atuvchi to‘qimani tez nekrozga uchratib. gaz to‘planishiga olib keladi. Anaerob infeksiya rivojlanishida shish paydo bo*lib. keyin gangrenaga aylanadi. Qo'zg'atuvchi ajratgan kuchli ekzotoksin intoksikatsiyaga sababchi boMadi. Tekshirish uchun nekrozga uchragan to*qima. Shish suyuqligi, jarrohlik iplari va tuproq olinadi.

1. 
   Bakterioskopik usul. 1.Bakteriologik laboratoriyada biologik ashyo ezilgan. nekrozga uchragan to’qima. shish ichidagi suyuqlik, bog'lov materiali. jarrohlik ipagi. ketgut, kivim. tuproq tekshiriladi.
   
2. 
   Buyum oynachasi ustida yara selidan bakteriologik surtma tayyorlanadi.
   
3. 
   Tegishli bo'yoqlar yordamida (Ojeshko usuli) bo'yalib. xona haroratida quritiladi.
   

4.Immersion vogⁱ tomiziladi va mikroskopda ko'riladi. Bunda ко iish maydonida уirik, Grammusbat.to'g’ri. hujayrada subterminal joylashgan
sporalar ко‘ri ladi.

2. 
   Bakteriologik usul. Ashyo maxsus muhitlarga ekiladi, sof kultura ajratib olinadi, morfologiyasi. kapsula hosil qilishi, fermentativ xususiyatlari bo4'icha identifikatsiya qilinadi.
   
3. 
   Biologik usul. Tekshirilayotgan imVorialda ekzotoksin borligini tekshirish uchun oq sichqonga bulonda o'stirilgan kultuianing filtiati yoki
   

bemorning qoni yuboriladi.

2. 
   Neytrallash usuli. Oq sichqonlarga toksinni antitoksik zaidob bilan
   

qo'shib yuboriladi.
Profilaktikasida. 1 .Adsobsivalangan qoqshol anatoksini. Qoqshol ekzotoksinidan tayyorlangan. Qoqsholga qarshi aktiv immunizatsiyada ishlatiladi. ADS. AKDS (Adsorbsiyalangan ko'kyo'tal bo'g'ma - qoqshol vaksinasi. Vacctmim pertussico-diphtherico-fetanicum alumimo Hydroxydato adsorptum) tarkibiga kiradi.

1. 
   Bundan tashqari, qorin tifi (O va Vi antigenlari) \a sektaanatoksinlar (botulizm А, В. E tiplari. qoqshol va gazli gangrena (peifringens A tipi va edematiens).
   

195

2. 
   Qoqsholga qarshi zardob (otlarni qoqshol anatoksini bilan giperimmunizatsiyalash orqali olingan).
   
3. 
   Qoqsholga qarshi odam immimoglobulinlari(donor odamlar gamma-
   

globulinlaridan tayvorlanaan).

4. 
   Gangrenaga qarshi zardob (otlarni gazli gangrena anatoksini bilan
   

giperimmunizatsiyalash orqali olingan).
Amaliy mashg‘ulot

1. 
   amaliy ish.
   

Stafilokokk agarli kulturasidan surtma tayyorlash va Gram usulida bo‘yab morfologik va tinktorial xususiyatlariga baho berish va letsitinaza aktivligini ko'rish uchun shubhali koloniyalardan I S ГА (tuxum sarig'i
qo'shilgan tuzli agar) gu cjaytu ekish.


■Axs


<,idan surima tayyurlnsh va Grain usulida
/fiOrf’ologik va tinktorial xususiyatlariga baho beris/i va gemolitik
aktivligini ko’rish uchun shubhali koloniyalardan QA (qonli agar) ga