Mikrobiologiya va

RETSIPIENT—genetikada bakteriya hujayrasi, donor-hujavrasidan irsiy materialni bir qismini qabul qiladi.
RIKKETSIYALAR - mikroorganizmlar, bu guruh mikrobning nomi


310




birinchi ochgan olim Rikkets sharafiga berilgan.
SAPROFITLAR (grek. sapros-chirish.phutos- o‘simlik) - geterotrof mikroorganizmlar, ular uchun oziqlanish manbai boiib «tirik bo*lmagan» organik substratlar, hayvonlar murdasi, nobud boigan o‘simIiklar xizmat qiladi.
SIMPLAST—hujayraning tuzilish shakli ko'p sonli yadro va katta miqdordagi sitoplazma borligi bilan xarakterlanadi.
SEROLOGIK REAKSIYA — antigen va antitela orasidagi reaksiya. antitelolarni antigenlar bilan bir-biriga maxsus ta’sir qilish qobiliyatiga asoslangan boiib, ularni hosil bo‘lishini keltirib chiqaradi.
«SOF KULTURA» — zich yoki suyuq oziq muhitlarda o'stirilgan bir turdagi mikrob hujayralarining yig‘indisi.
SPIROXETALAR - egri-bukilgan mikroorganizmlar, sitoplazmaning qisqarish qobiliyati hisobiga aktiv harakatchanlikka ega.
SPORA - dumaloq yoki ovalsimon tuzilma, bakteriya hujayrasi ichida shakllanadi, asosan tashqi muhitning noqulay sharoitida. Sporalar Ojeshko usuli bilan bo‘yaladi.
STERILIZATSIYA — mikroorganizmlarning vegetativ shakllarini va ularning sporalarini toiiq yo‘qotish.
SUV 0‘TLARI - suvda yashovchi bir hujayrali yoki kolonial ipsimon autotrof organizmlar, o'zagi, bargi va ildizlari yo‘q, protoplast hosil qiladi.
SUPERKAPSID - nukleok.psidni o‘rab turadigan qobiq, faqat murakkab tuzilgan viruslarda boiadi (gripp, chechak va boshqalar).
SURTMA (bakteriologik) — bakteriyalar kulturasidan tayyorlanib, ularning mikroskopiyasi uchun qoilaniladi va morfologiyasi aniqlanadi.
SFEROPLASTLAR — o‘z yuzasining malum qismlarida hujayra devorini qisman saqlabqolgan bakteriyalar.
TASHUVCHI - bir hujayradan boshqasiga kasallik qo‘zgatuvchisini tashuvchi organizm,
TERI-ALLERGIК SINAMALAR - odamlarda ma’lum allergenlarga nisbatan yuqori sezuvchanlik holatini aniqlashga qaratilgan diagnostik reaksiyalar.
TINKTORIAL XUSUSIYATLAR - mikroblarii har xil bo‘yoqlarga bo’yalish munosabatini xarakterlovchi xususiyati.
TOVUQ EMBRIONI - 8—12 kun inkubatorda saqlangan, mahsuldor
boigan tovuq tuxumi.


311




TOKSINLAR - biologik aktiv moddalar bo'lib. hujavra. to'qima. a’zo va butun inakroorganizmnimg tuzilishida va funksiyasida patologik o'zgarishlar keltirib chiqaradi.
TOUN (oiat) - odam va hay vonlarnnng og'ir o’tkir inieksion kasaligi bo'dib. Yersinia pestiskeltirib chiqaradi.
TRANSDUKSIYA - genlarni donor bakterial hujavraiardan retsipiyentga faglar yordamida o'tishi.
TRANSFORMATS IYA - genetik axborotning donor bakteriyadan retsipient hujayraga alohida DNK qismlarining tashib o'tilishi.
TROPIZM - viruslarning maium hujayra va to'qimalarni taniab shikastlash xususiyati.
T-FAGLAR - 7 ta fag -T1 T2. ТЗ. T4. T5_; Гб. T7). ba‘zi ichak va ichburug" bakterialarini erituvchilar.
TO'KIMA. HUJAYRA KULTURASI-flakon devoridavoki probirkada o‘stirilgan biron-bir to'qima, organning hujayrasi. ular viruslarni o'stirish uchun qoilaniladi.
FAG (grek. fagos - yutuvchi) -egasi bakteriyalar bo'lgan viruslar.
FAGOTSITOZ — makroorganizm hujayralari tomonidan yot tanachalarni (shu bilan birga bakteriyalarni ham) qamrab olib. yutish va hazm qilish hodisasi.
FENOTIP-genotipning maium sharoida individual namoyon boiishi (belgi va xossalar) yig'indisi.
FIBR1NOLIZIN — ferment, mikroblar patogenligining omillaridan biri, oziq muhitga qo'shilgan qon plazmasi tarkibidagi fibrinni eritish xususiyatiga ega.
FITONSIDLAR — o'simliklar ishlab chiqaradigan mikroblarga qarshi uchuvchi moddalar.
FLAGELLFN — maxsus oqsil boiib. bakteriya xivchinlarining asosini tashkil etadi.
FIMBRIYALAR — kiprikchalarga qarang.
XIVCHINLAR - bakteriyalarning harakat organoidi boiib. oqsil tabiatli ingachka, uzun. ipsimon tuzilishiga egadir.
XLAMIDIYALAR - rikketsiyalar sinfiga mansub mayda, harakatsiz, asporogen, kapsulasiz. gram»-» hujayra ichi parazitlari: traxoma, psittakoz, omitoz qo'zg'atuvchilari.