“Микроиқтисодиёт” фанидан 2-курс Иқтисодиёт ва Касб таълими йўналиши талабалари учун маъруза мавзу: талаб ва таклиф назарияси, эластиклиги. Индивидуал ва бозор талаби

Истеъмолчилар товар танлашига кўра қуйидагиларга ажраладилар:

• Кўпчилик ҳаракатига қўшилувчи кишилар;
• Веблен эффектига мансуб кишилар;
• Сноб эффектига мансуб кишилар

Нафлик функцияси

• Австрия иšтисодчилар мактаби намоёндалари К.Менгер, Е.Бем-Баверк, Ф.Визерлар биринчилар šаторида талаб билан баҳо, товар заќираси ва унинг миšдори œртасидаги бођлиšликни œрнатишга œринганлар. Улар асослашича, чегараланган ресурслар шароитида, ресурслар ќажми баҳога таъсир šилувчи муќим омиллардан бири ќисобланади. Улар кетма-кет истеъмол šилинадиган, бирор-бир неъматнинг нафи камайиш хусусиятига эга эканлиги тœђрисидаги šонуниятни аниšлашди.

Нафлик функцияси - истеъмолчининг истеъмол šиладиган неъматлар ќажми билан, у ушбу неъматларни истеъмол šилиш натижасида оладиган нафлик даражасини ифодалайди.

• Нафлик функцияси - истеъмолчининг истеъмол šиладиган неъматлар ќажми билан, у ушбу неъматларни истеъмол šилиш натижасида оладиган нафлик даражасини ифодалайди.
• Бизда šанча кœп неъмат бœлса, šœшимча бир бирлик неъмат šиммати, биз учун шунча паст бœлади. Демак, неъматнинг нархи, унинг умумий нафлигига эмас, балки чекли нафлилиги билан белгиланади. Демак, нафлик функцияси, нафлик даражасини истеъмол šилинган неъматлар ќажмига бођлиšлигини ифодалайди:
• бу ерда – U- нафлик даражаси; x1, х2,…Xn- 1, 2, ..., n - неъматлар ќажми.
• Нафлик функцияси орšали нафаšат умумий нафликни ифодалаш мумкин, балки кетма-кет неъматдан šœшимча бир бирлик истеъмол šилиш натижасида оладиган šœшимча œсган наф миšдорини ифодаловчи, чекли нафни ќам аниšлаш мумкин.
• Чекли нафлик - бу нафлик функциясидан бирор бир неъмат œзгарувчиси бœйича олинган хусусий ќосиладир.
• ,
• бу ерда Xi- i-неъмат миšдори;
• MUi- i-неъмат бœйича чекли нафлик.
• Чекли нафлик - бу бирор неъматдан šœшимча бир бирлик истеъмол šилиш натижасида (бошšа неъматлар истеъмоли œзгармаганда) истеъмолчи томонидан олинадиган šœшимча наф. Одатда, бирор-бир неъматни истеъмол šилиш ошганда (бошšа неъматлар истеъмоли ќажми œзгармаганда), умумий нафлик œсади. Демак чекли нафлик мусбат.
• Лекин, шу билан бирга, бирор-бир неъматдан ќар бир бирлик šœшимча истеъмол (бошšа неъматлар истеъмолга ќажми œзгармаганда) олдингисига нисбатан камроš наф беради ва неъматнинг бу хусусиятига чекли нафликнинг камайиш šонуни дейилади.